II
Lenengo arrazoya

        IKASLEAK: Pekatu al da liberalkeriya?

        MAISUAK: Aixa da pekatu!!

        IKASLEAK: Zergatikan ordea?

        MAISUAK: Gaiztakeri guziya, pekatu da, diyo san Juan ebanjelistak: osoro da gauza gaiztoa liberalkeriya; beraz pekatu da au.

        IKASLEAK: Gaiztakeri guziya zergatikan da pekatu?

        MAISUAK: Pekatuba da, len esan danez, Jaungoikoaren lege-austea: gaitzetik aldegiteko, diyo lege orrek; aldegiten ezpada beraz gaitzetik, erozer dala, Jaungoikoaren legea austen da, eta orra nola gaiztakeri guziya dan pekatu.

        IKASLEAK: Bañon eta nork esan du liberalkeriya gauza gaiztoa dala?

        MAISUAK: Eliza gure ama santak ala erakusten du.

        IKASLEAK: Elizaren dotriña ori nun irakurtzen da?

        MAISUAK: Syllabus deritzayon lege sonatuban.

        IKASLEAK: Liberalkeriyaren gañean zer erakusten du bada lege orrek?

        MAISUAK: Aita Santuba eta liberalkeriya ondo ez datozela, eztaere egiñ alkar-artu dezakeela biyak.

        IKASLEAK: Zer esan nai du ateraldi orrek?

        MAISUAK: Aita Santuba, edo katolikotasuna, eta liberalkeriya osoro dirala alkarren etsayak, ontasuna eta gaiztakeriya, argiya eta illuna, Jesukristo eta Satanas diran bezelaxe.— Katolikotasunaren añ etsai aundiya izateko beraz liberalkeriya, osoro da au gauza gaiztoa.

        IKASLEAK: Liberalkeriya zer da ordea, orren gauza gaiztoa izateko?

        MAISUAK: Sustraiz eta oso-osoan artzen bada izen ori, liberalkeriya da neurrizgañeko edo gaitzerako libertadea: da Jaungoikoaren legea nai ez duan libertadea: da nai dana pensatu, esan, eskribitu eta egiteko eskubidea, gerrak ez sortzea, beste neurri gabe: degu azkenikan liberalkeriya, gure lenengo gurasoai Jaungoikoak debekatutako onaren eta GAITZAREN JAKINDURIYAKO ARBOLA ura bezela.

        IKASLEAK: Liberalkeriya gaitzerako libertadea dala probatu al diteke?

        MAISUAK: Bai, eta osoro erraz. Eskatzen ibilli bear gabe bagendukan guziyok Jaungoikoak emanda, onerako libertadea: liberalak ainbeste bullakin billatzen duten libertadea beraz, berriya edo lengoaz gañera da; eta libertade au gaitzerakoa besterikan eziñ izan liteke.

        IKASLEAK: Ona eta gaitza aukeran ipiñi etzizkigun bada Jaungoikoak?

        MAISUAK: Bai, bañon aukera orrekin batera agintzen digu ona, eta debekatzen digu gaitza: eta or nola eskubidea edo libertadea onerako baizikan ez daukagun.

        IKASLEAK: Eta Kristau-katolikoen arteko liberalkeriya zer aditzen da?

        MAISUAK: Ez besterikan: POLITIKA-RAKO, edo erriyen gobernurako LIBERTADEA: au da, soziedadeak edo jende-billerak nai dan gisara gobernatzea, Elizaren aginbidea eta legueak ezertan iduki gabe: aditzen da, Gobernuak gure ama Eliza santari zor diyen begiramentu eta laguntasuna gutxi edo geigo ukatzea: katolikoen liberalkeriya da, elizetako eta etxe zuloetako lau paretaz kanpora, edo jende-arterako, erlijiyorikan nai-eza: da nagusi arro eta lapur bat bezela, iduki nai lukena Eliza morrontza gogor batean, kentzen diyozkala berari, ezkontzetan, eskoletako dotriñan, eliz-lurretan, eta beste egitekoetan dauzkan eskubideak: da, itz batean esateko, gaurko eguneko liberalkeriya, POLITIKA GAIZTOA.

        IKASLEAK: Nola dakigu liberalkeriyaz orain esan dena aditu bear dala?

        MAISUAK: Liberalkeriyaren kontra legen eman zuanak berak esanda dakigu.

        IKASLEAK: Nork eman zuan lege ori?

        MAISUAK: Aita Santu Pio bederatzigarrena zanak.

        IKASLEAK: Zer diyo bada Aita Santu orrek?

        MAISUAK: Oraiñ hamasei urte Franzia-tik bera ikustera joan zan jende-pilla baten aurrean, katolikoen liberalkeriyaz itzegiten zuala, ala ziyon: «Nik geyena gorrotatzen dedana da Jaungoikoagandik igesi dabillen POLITIKA ZORIGAIZTOKO ORI».

        IKASLEAK: Zer besterikan diyo Aita Santu orrek gai berean?

        MAISUAK: Orain hamalau urte, Kinper deritzayon lekuko obispo jaunari, ara zer eskribitu ziyon: «Erakutsi ezazu, nere anai beneragarriya, erriertan ematean nik sarri opiniyo liberalak jarraitzen dituenai ez dedala itzegin izandu Elizaren etsai nabarmenak-gatik, alferrik izango zalako; baizikan opiniyo liberalak ontzat dauzkaten katoliko onradu eta elizakoyak-gatik».

        IKASLEAK: Eta obispo jaunak zer erakusten dute gai orretan?

        MAISUAK: Bitoria-ko obispo jaunak, bese bostekin batera, orain iru urte egindako karta eder eta egoki batean, irakurtzen degu liberalkeriya dala, ERLIJIYORIKAN GABEKO, edo gerenezko POLITIKA.

        IKASLEAK: Zer besterikan irakurtzen da esan dan karta orretan?

        MAISUAK: Zeetzen dira lengo itzak, esanaz liberalkeriya «dala dotriña bat lurreko gauzak zerukoetatikan gutxi edo geigo apartatu eta alkarren arteko ikuskizun gabe uzten dituana; dala erriyak gobernatzego gayan, fedeaz bese aldera ibiltzea, Elizaren dotriña eta legeak aintzakotzat artzen ez dituala».

        IKASLEAK: Nola esaten da bada erlijiyoak politikarekin ez daukala zer ikusi?

        MAISUAK: Osoro gaizki esana dago ori.

        IKASLEAK: Zergatikan bada?

        MAISUAK: Politika edo jende-gobernatzeak, gizonen beste obra giziyak bezelaxe, izan bear du ona, au da, Jaungoikoaren legeak agintzen duan erara; eta ona izaten berriz erlijiyoagandik ikasi bear du; orra beraz nola erlijiyoaren egitekoa dan politika zaintzea, au bide onetik edo zuzentasunetik irten ez dediñ.— Erlijiyoak giyatu bear du bada politika edo jendearen gobernua, animak gorputza, eta zerubak lurra giyatzen duen bezela: eta besterikan esatea edo sinistea da katoliko askoren liberalkeriya.

        IKASLEAK: Liberalkeriya osoro gauza gaiztoa dana orain ezagutzen det.

        MAISUAK: Argatikan ere da pekatu.

        IKASLEAK: Pekatu txikiya edo aundiya da?

        MAISUAK: Osoro da aundiya.

        IKASLEAK: Zergatikan?

        MAISUAK: Gaitzaren neurrikoa da beti pekatuba: ikusi degunez orain, osoro da gaiztoa liberalkeriya: baitaere beraz osoro da au pekatu aundiya.