Api
11
18
Norma eta arau orokortuetatik aparte bizi izan zen, eta hala, bazterrekoaren etiketa atxiki izan zaion poeta da Al Berto. Izen handien zerrendetan ageri ez bada ere, goi mailako poeta da. Errealismo berria deitutako korrontean sailkatua, errealismo gordinaz gain (gorputza…), lirismoa eta beste zenbait elementu biltzen da haren poesian. 50 urte bete aurretik hil zen, 1997an, minbiziak jota. Joxemari Sestorainek ekarri ditu portugesetik euskarara haren poemak.
Api
10
18
Poeta gutxi dira XX. mendean Ezra Pounden garrantzia eta prestigioa eskuratu dutenak. Belaunaldi Galduko kide, berritasunaren eta hausturaren poetika bultzatu zuen, kiritikariek “berritasunaren tradizioa” deitu duten ildoan. Jaiotzez estatubatuarra, Europara aldatu eta Londres, Paris eta Italian bizi izan zen. Unibertso poetiko erraldoi baten egilea, euskarara ekarri ditu haren poemak poesia-itzultzaile ez ezik poeta ere baden Luigi Anselmik.
Api
09
18
Bartzelonako Euskal Etxeak hutsik gabe jarraitzen du urteroko Literaldia antolatzen. Liburu ginkana batekin eman zioten hasiera iragan apirilaren 6an, kantu afariarekin segi biharamunean eta Lauaxeta katalanera itzultzeko tailerrarekin jarraitu dute asteon. Dol i sol / Haztamuka errezitaldi poetikoa eskainiko du Luisa Etxeberriak apirilaren 14an. Kirmen Uribek Zaldiak eta beren itzalak errezitaldi poetikoa eskainiko du apirilaren 16an. Koldo Izagirrek berriz, Literaldian aurkeztuko du du Que vol foc, Mr Churcill? liburua, Sua nahi, Mr. Churcill? katalanera itzuli ostean. Bartzelonan eta Mallorkan egingo ditu aurkezpenak. Iban Zaldua apirilaren 24an mintzatuko da bertako literaturzaleen aurrean.
Api
01
18
1918ko apirilaren 1ean jaio zen, duela mendebete, Manuel de Pedrolo idazlea. Erreferentzia ezinbestekoa Kataluniako literaturan, 36ko gerra galtzetik eta kontzentrazio-eremutik onik ateratako militantea idazle egin zen, antzerki-obrak eta eleberriak batik bat. 1969an euskaratu zen haren lanik, Salbador Garmendiak Egan aldizkarian Gizonak eta Ez antzezlana, eta Elkar argitaletxeak 1989an Bigarren jatorriko makinaizkribua zientzia fikziozko eleberria plazaratu zuen, Jokin Lasak itzulia. Biak ere osorik irakur daitezkeenak.
Mar
27
18
Martxoaren 27an Antzerkiaren Nazioarteko Eguna ospatzen da eta horren karietara, osorik irakurgai jarri ditugu Susak 80etan argitara emandako antzerki-bilduman kaleratutako liburuetako batzuk, sei zehazki: John Steinbeck-en Izar bat izan zen, Guillaume Irigoienen Hamar manu minduak eta Apetitu on!; Alfonso Sastreren Ez da pale egiteko ordua; Xabier Mendigurenen Kanpotarrak maisu eta Kultur Ministrariak ez digu errukirik; Imanol Eliasen Haunditasun ametsak eta Hiru morroiak; eta Marx anaien eta Maskarada taldearen Marxkarada.
Mar
21
18
Udaberriaren loraldiarekin ospatzen da Munduko Poesia Eguna, martxoaren 21ean. Eta poesiaren zabaltze lanean lan handia egin zuen Gabriel Arestirengana jo nahi dugu, Euskal Herrian gaztelaniaz idazten zuten poetak euskarari ekartzen egin zuen ahaleginarekin. 1960an Egan aldizkarian lau poetaren lanak itzuli zituen, “Erdarazko lau poeta” izenburupean, guk orain eskaintzen dizkizuegunak: lehen ere hemen emana dugun Blas de Otero, eta Angela Figueraren Aingeruen zuzenbidea, Gabriel Celaya-ren bi poema eta Jose Maria Basalduaren beste bi.
Mar
19
18
Anaia eta Tollund-eko gizona, Hugo Clausen bi poema bikain ekarri dizkigu euskarara Iñigo Aranbarrik. Duela 10 urte, 2008ko martxoaren 19an hil zen Claus, Flandriako idazle eta artista handia, XX. mendeko literaturgile erreferentziazko bat. Ohean, hiltzen, datzan anaiari egindako poema, eta Danimarkan aurkitu zuten duela 2000 urteko momiari eskainitakoa, hark iradokitakoa, maisutasun horren erakusgarri dira.
Mar
15
18
Kritikak esandakoaren arabera, intrahistoria dakar, hizkera indartsu eta estratoz estrato mailakatu baten bitartez Juan Karlos Lopez Mugartzaren Garraren eta karroiaren margoak poema liburuak. Eta hain zuzen ere izenburutik bertatik adierazten dizkigu kontrajarritako bi elementu bortitz, indartsu, poemetan gero garatzen direnak. 2017an bi poema-liburu argitara eman berri ditu Mugartzak, Arima animalia (Maiatz) eta Bihotz hauskorrak osatu eta portu handira iritsi dira (Denonartean). Isiltasun luze baten ondoren, esan genezake, izan ere gaur osorik eskaintzen dizuegun liburua, Euskaltzaindiaren Poesia saria irabazia 93an, haren lehen poemarioa, 1994an argitaratu baitzen.
Mar
08
18
Izen berriak behar ditugu (We Need New Names, 2013) eleberriarekin, oraingoz argitara eman duen bakarrarekin, indar handiz jalgi zen letren plazara NoViolet Bulawayo, Zimbabweko idazlea. Jo dugu Budapest (Hitting Budapest) ipuina plazaratu zuen hiru urte lehenago, ahots oso indartsu baten jabe zela erakutsiz. Mikel Elorzak itzulita, euskarari ekarri diogu Afrika hegoaldeko emakume honen narrazioa.
Mar
01
18
Duela ia 2.000 urte jaio zen Marko Valerio Martzial poeta Bilbilis herrian (gaur egun Aragoiko Calatayud), Erromatar Inperioaren garai indartsuenetako batean. Erromara joana, Senekaren abaroan hazi zen, boterearekin une gozo eta gaziak biziz. Garaiko idazle gehienen adiskidantza izan zuen, eta bere lan gehienak iritsi zaizkigu. Epigramak dira, zalantzarik gabe, haren lan ezagunenak, satira eta umorearen tintaz bustitako lumaz idatzitakoak. Joseba Sarrionandia eta Luigi Anselmi poetek euskaratutako zenbait epigrama dakartzagu.
Ots
28
18
Poema luze bakar batek osatzen du Ispiluaren aurrean gogoetak poemarioa, Aritz Mutiozabalen lehen lan argitaratuak. Pasaiako Hiria saria irabazitakoa, 2001ean argitaratu zuen Bermingham etxeak. Poema bisuala, ezinbestean ispiluari begira egonik, poetaren begiradak eta ikusten duenak gidatzen gaitu norbanakoaren hainbat gairen bihurguneetan. Beste hiru poema liburu kaleratua da Mutiozabal, azkena Hutsartea, Maiatz-ek argitaratua 2016an.
Ots
22
18
Duela 80 urte, 1938ko otsailaren 22an, amaitu zen Espainiako gerrako batailarik latzenetako bat, Francoren Armadak Teruel hartu zuenean. Asteetako borroka gordina, hotz eta negu hiltzaile baten erdian, oso gogorrak dira han borrokatu zirenen oroitzapenak, George Orwellenak, besteak beste. Lubaki bietan jardun zuten euskal herritarrek, eta Auspoa sailean argitaratutako Tiro tartean bertsotan liburuan gerrako bere ibilerak kontatu zizkion Antonio Zabalari Patxi Lazkanok. Francoren Armadarekin borrokatutakoa, liburuak kapitulu bat Teruelgori eskainia da. Hemen irakur dezakezu.
Ots
21
18
Legegizon, ekintzaile, kazetari eta idazle galiziarra, Valentin Paz-Andradek poesiaren alorrean egin zituen literaturan lanik aipagarrienak., Pranto Matricial poema, besteak beste. Galego, portuges, katalan, gaztelania eta euskaraz argitaratutako ediziorako, 1975ekoa, euskaratu zuen Gabriel Arestik. Duela 25 urte, Egan aldizkariak eman zuen argitara, eta orain hemen eskaintzen dizuegu osorik, euskara batuaren aurkako erresistentzian zirenei muturreko paradoxikoa eman nahian Arestik baliatu zuen grafian: Uma-oncitic negarra.
Ots
15
18
XX. mendeko intelektual handi bat izan zen Idea Vilariño, eredugarria, kontsekuentea bere pentsamenduarekin eta bere estetika poetikoarekin, konprometitua Uruguaiko jendearekin eta gizartearekin. Euskarara haren poemak ekarri dituen Josu Jimenez Maiak halaxe aurkezten digu poeta eta idazle uruguaitarra. Eta estetika poetiko hori erakusten duten hogeitaka poema eman ditu argitara Maiatz aldizkariaren 65. alean. Hemen dituzu.
Ots
06
18
36 urte besterik ez zituela hil zen arren, Argentinako poesiaren gorengo izenetako bat da Alejandra Pizarnikena. 50etako kultura giro porteño-an barneratu zen literatura-formazio handiko emakume hau, eta 60etan Parisen egindako egonaldian lortu zuen heldutasun poetikoa. Bizitza kontziente eta inkontzientearen artean kulunkatzen den obra baten egilea, depresioaldi handiek erasandakoa, 1972an bere buruaz beste egin zuen. Labayruk argitaratzen duen Idatz & Mintz aldizkariaren 63. zenbakian haren 15 poema ekarri ditu euskarara Xabier Bovedak.
