Machin Mungiya-koari
Echegaray, Karmelo
¡Gizon argidotar miragarriya!
¡Umant ezillkorra!
¡Mungiyako seme bikaiñ argiya!
¡Itsastar azkarra!
¡Ontzidi-mairuak garaiturikan,
Goititu ziñana!
Biral zazu zauden Zeru-goitikan
Argiya nigana.
¡Jaungoiko Jaunaren maitetasuna!
Zuk gartu zenduan
Berdiñik etzuen ausartasuna
Machin-en barruan.
Zuk, ere, bada, gaur, aren moduan,
¡Maitasun dontsua!
Sartu zazu nere pentsamentuan
Argi Zerukua.
Kantatzeko nola dan bizitutzen
Jesus-en martitza;
Nola, Beragatik, ez dan izutzen
Ematen bizitza.
Kantatzeko zer dan jayotz-erriya
Ziñez maitatzea;
Zer dan izatea, bizi guztiya
Beragan jartzea.
¡O Machin aundiya! ¿nor ez arritu
Begiratutzean,
Nola garailari ziñan gelditu
Otranto-aldean?
Zu bakarrik; eta larogei ziran
Mairuen ontziyak;
Ala baña laster.... laster joan ziran
Igesi guztiyak.
Otso gosedunak ¿noiz garai dute
Legoi bat bakarra?
¿Noiz beren azpiyan ikusi dute
Aren atzaparra?
¿Noiz, aize-bumbadak zatitu dute
Aritz goiantiya?
¿Noiz, ekaitza gogorrak beeratu dute
Burnizko mendiya?
Ala ¿zer usterik etorri ziran
Zugana mairuak?
Etzekiten, nonbait, Machin, zer ziran
Zure indar sutsuak.
Etzekiten, Machin ezillgarriya,
Gogorra ziñala;
Ez ere Jauna ta jayotz-erriya
Lagun ziñuzela.
Ur eder urdiñak odoldurikan.
Ontziyak zatirik
Ariñ alden ziran Otrantotikan
Mairuak, autsirik.
Gizon, len oyuaz arro zeudenak,
Joan ziran koldarrik,
¡Euskaldun azkarra! zure kemenak
Ikaraz beterik.
Ala dira joaten izuturikan
Otso gaizkilleak,
Badiye, jarraitzen aserrerikan
Legoi garaileak.
Aizeriyak, ala, begiratzean
Artzanora atzetik,
Eskutatzen dira baso-tartean-
Bildurrez dantzarik.
Danak, Machin, danak aldendu ziran,
Jazarra galdurik;
Bizirik zeudenak, urrundu ziran
Zu nausi lagarik...
Len apainduriyaz orniturikan
Zetozen ontziyak,
Zijoazen oso zulaturikan...
¡Ziruditen boiyak!
Eta zuk, umanta, begiratzean
Nola zijoazen,
Ikusirik nola chitizuturik
Ziraden aldentzen;
Josirik Zeruan zure begiyak,
Auspez, jarririkan,
Garaitzen Jaunari esker zintiyak
Eman ziniozkan.
................
Arjel-inguruan arkitu ziñan
Berriz mairuakin;
Legoi baten eran gudatu ziñan
Itsas-lapurrakin.
Baña lagun gabe gelditurikan,
Etsaiz ingurarik,
Sutumpaz ontziya zeaturikan,
Mendekoak illik,
Mairuen mendean erori ziñan,
Machin goitandiya;
Beren uztarpean arkitu ziñan
Katez estaliya.
Ordea, banazu chit arritutzen
Jazar aserrean,
Oraindik geyago nazu zurtutzen
Etsaiyen mendean.
Gudan garailari gelditutzeak
Atsegindurikan;
Zu beren azpiyan ikusitzeak
Otsareturikan;
Esaten dizute goitusterikan:
"¿Biziya nai dezu?
Orduan, kristaua, gaur bertatikan
Jesus uka zazu."
¡Ai! nik baneukake goyaingeruen
Itz mirakindarra,
Zeruetan dauden izpirituen
Aditzaren garra,
Kantatzeko nola.begiraturik
Boillos urdiñera,
Eranzun zenduen, zeruraturik
Zure pentsaera:
"¿Nola naidezute nik ukatzea
Sortu ninduena?.
Nola nai dezute nik lagatzea
Nigatik ill zana?
¿Zeru-goiyetatik etorri zana
Gizon egitera?
¿Gizonakgatikan umildu zana
Josirik iltzera?...
Eska zayozute eguzkiyari
Ez berotutzeko;
Marruaz dagoan itsasoar
Ez orroatzeko;
Eska zayozute gau illunari
Argi biurtzeko.
Negu sumindu beltz odeitsuari
Lorez apaintzeko;
Amilka datozen iturriyeri
Goruntz itzultzeko...
Bañan, bañan ¡arren! ez esan neri
Jesus ukatzeko."
................
¡Ill da! ¡¡ill da Machin! Kristau-martitzak
Illtzen diran eran;
¡Ill da! ¡ill da Machini azken-otoitzak
Indar emanikan.
¡Ill da Machini baña bere oroitza
Iñoiz illko ez da;
Gizalditan zutik dagon aritza
Len eroriko da.
Neguen ondoren udaberriyak
Etorriko dira;
Mendiyetan zeuden elur guziyak
Ur egingo dira:
Udaberriya-re, bere lorakin,
Eskutatuko da;
Beraren ondoren, seguruztakin;
Uda sartuko da;
Udaren ondoren ikusiko da,
Udazken tristea;
Zuaitz apaindua geldituko da
Ostorik gabe;
Udazkena joanik, negu goibela
Beltz agertuko da;
Negua-re laster, kea bezela,
Urrundetuko da...
Egunak, asteak, illak, urteak....
Danak joango dira;
Danak pepaz edo pozez beteak
Igaroko dira.
Aztutasunean gure biziya
Obiratuko da....
Baña martiriyen oroitz argiya
Beti biziko da.
