XVII
Joaquinek jakin zuen Abel bere modelo izandako batekin nahastuta zebilela eta honek egiaztatu zuen bere ustea, alegia, ez zela maiteminduta ezkondu Helenarekin. «Ni gutxiestearren ezkondu ziren —zioen—.» Eta ondoren: «Berak ere, Helenak ere, ez du maite eta ezin du maite...; berak ez du inor maite, ez da maitasuna emateko gai; handikeriaz betetako kaxa ederra besterik ez da... Handikeriaz eta nerekiko nardaz ezkondu zen eta handikeriagatik edo grinagatik muzin egiteko gai da bere senarrari... Senartzat hartu nahi ez zuen horrekin joan behar badu ere horretarako...» Aldi berean sua berpizten zitzaion txingar artetik, bere gorrotoaren izotzak hoztua pentsatzen zuen horretatik, Helenarenganako izan zuen maitasuna zen hura. Oraindik jarraitzen zuen, bai, indioilarraz maiteminduta, marilasterraz, bere senarraren modeloaz. Antonia bikainagoa zen, zalantzarik gabe, baina bestea, bestea zen. Eta gero gainera, mendekua... hain da gozoa mendekua! Hain epela izoztutako bihotz batentzat!
Egun gutxira, Abelen etxera joan zen, hura kanpoan egongo zen orduaren zai egon ondoren. Bakarrik aurkitu zuen Helena bere semearekin, laguntza eta babesa alferrik eskatu zion irudi Santuan agertzen zen Helenari.
— Esan zidak Abelek —esan zion lehengusinak— orain elizara joaten haizela. Antoniak eraman hau, ala berarengandik ihesi joan haiz hara?
— Zergatik?
— Gizonek fededun egiten zarete emazteak eramanda edo emaztearengandik ihesi bakarrik.
— Badun emaztearengandik ihes egiten dinenik eta ez nonbait elizara joateko.
— Bai, e?
— Bai, baina hire senarrak, kontu hori esan dinanak, ez zekin guztia, ez dutela elizan bakarrik otoitz egiten, alegia.
— Noski! Fededunek etxean ere egin behar izaten diate otoitz.
— Eta egiten dinat. Eta batez ere Ama Birjinari eskatu lagun eta babes nazala.
— Oso ongi iruditzen zaidak.
— Eta, ba al dakin ze irudiri eskatzen zionaten hori?
— Ez badidak esaten...
— Hire senarrak egin zinanari...
Helenak beste alde batera begiratu zuen bapatean, gorrituta, gelaren bazter batean lo zegoen haurrarengana. Erasoaren bortizkeriak aztoratu egin zuen. Baina bere onera itzulirik, esan zuen:
— Hori ankerkeria iruditzen zaidak eta agerian jartzen dik Joaquin, hire fedea ez dela gezurra besterik eta are gehiago...
— Zin daginat, Helena...
— Bigarrena, ez aipatzea bere izen santua alferrik.
— Zin daginat bada, Helena, kristau bihurtu naizela benetan, hau dun, sinestu nahi izan dudala, nere burua babestu nahi izan dudala bereganatzen naunan grinaz...
— Bai, bazekiat zein den hire grina.
— Ez, ez dakin!
— Bazekiat. Ezin duk Abel jasan.
— Baina zergatik ezin dinat jasan?
— Hik jakingo duk hori. Ezin izan duk inoiz jasan, ezta neri aurkeztu aurretik ere.
— Gezurra!... Gezurra!
— Egia! egia!
— Eta zergatik ezingo ninan bada jasan?
— Ospea daukaalako, aipua daukaalako... Ez al duk hik bezerorik? Ez al duk haiekin dirurik irabazten?
— Ba, begira, Helena, egia esango dinat, egia osoa. Ez dinat horrekin nahikoa! Nik ospetsua izan nahi ninan, zerbait aurkitu nere zientzian, nere izena eman zientzi aurkikuntzaren bati...
Ba ekiok horri, gaitasuna baduk eta.
Ekiok horri..., ekiok horri!... Ekingo nionan, Helena, hiretzat izango bahu ospe hori...
— Eta zergatik ez Antoniarentzat?
— Ez dezagun berataz hitzegin!
— Horretara etorri haiz! Nere Abel —«nere» indartuz— kanpora joan zai egon al haiz?
— Hire Abel..., hire Abel...; egiten al din bala, jaramonik hire Abelek?
— Zer? Salatari, kontakatilu, eta azpizapo ere bai?
— Hire Abelek bazeuzkan beste modelo batzuk ere.
— Eta zer? —esan zuen Helenak harroputz—. Eta hala baduk, zer? Bereganatzen bazekizkielako. Horregatik ere ezinikusia al diok? Ez al duk nahikoa... hire Antoniarekin? Ah! Eta berak beste emakume batzuk bilatu dituelako al hator hi hona baten bila? Eta horrela hator, kontu horrekin? Ez al dik lotsarik ematen Joaquin? Alde, alde hortik, nazka ematen zidak hi ikusteak eta.
— Jainkoarren Helena, akabatu naun... akabatu naun!
— Tira, tira, hoa elizara, itxurati bekaizti alen hori eta hire emazteak senda hazala, gaizki hago eta.
— Helena, Helena, heuk bakarrik senda nazaken. Helena, arren, betirako galduko dun gizon bat!
— Eta zer nahi duk, hi neureganatzeagatik bestea galtzea, nerea?
— Hori ez dun galduko; galduta daukan dagoeneko. Hik ez dion axolarik. Ez dun hi maitatzeko gai. Ni, ni naun maite hauena bihotz bihotzez, inoiz ere ezagutu ez dunan maitasunaz.
Helena altxatu egin zen, haurrarengana joan, eta esnatuz, besoen artean hartu zuen, eta Joaquinengana itzulita esan zion: «Hau, hau duk, Abelen semea, etxe honetatik bidaltzen hauena; hoa!»
© Miguel Unamuno © itzulpenarena: Miren Arratibel / Aintzane Atela