XVIII

        Biharamunean, Odintsova tea hartzera agertu zenerako, Bazarovek denbora luzea zeraman bere kikararen gainean makurturik, eta bat-batean begiratu zion... Berarenganantz jiratu zen Odintsova, bultzatu balu bezala, eta Bazarovi iruditu zitzaion aurpegia apur bat zurbildu zitzaiola gauean. Odintsova laster joan zen bere gelara, eta ez zen itzuli bazkaltzeko ordua arte. Eguraldia euritsu zegoen goizetik, ezin zen paseatzera joan. Egongelan elkartu ziren etxeko bizilagun guztiak. Arkadi, aldizkari baten azken zenbakia hartu, eta irakurtzen hasi zen. Printzesak, ohi zuenez, aurrena harridura azaldu zuen aurpegian, Arkadi itsuskeriaren bat egiteko asmoan balebil bezala, eta gero gorrotoz begiratu zion, baina Arkadik ez zion arretarik jarri.

        — Jevgeni Vasilitx —esan zuen Anna Sergeievnak—, zatoz nirekin... Gauza bat galdetu nahi dizut... Eskuliburu bat aipatu zenidan atzo...

        Zutik jarri, eta atera abiatu zen. Printzesak ingurura begiratu zuen, eta aurpegian igarri zitzaion honelako zerbait esan nahi zuela: «Ikus ezazue, ikus ezazue zein harriturik nagoen!»; eta berriro josi zituen begiak Arkadirengan, baina Arkadik ahotsa goratu zuen, eta, Katiarekin begirada bat trukaturik, haren aldamenean eseririk baitzegoen, irakurtzen jarraitu zuen.

        Odintsova urrats lasterrez joan zen bere langelara. Bazarov bizkor zihoan haren atzetik, begiak altxatu gabe eta belarria adi beraren aurrean mugitzen zen sedazko soinekoaren firfira eta zurrumurru arinari. Odintsova aurreko eguneko besaulki berean amildu zen, eta Bazarovek bezperako leku berbera hartu zuen.

        — Nola du izenburua liburu horrek? —ekin zion Odintsovak, isilune labur baten ondoren.

        — Pelouze et Fremy, Notions générales... —erantzun zuen Bazarovek—. Baina Ganot ere gomendatu ahal dizut, Traité élémentaire de physique expérimentale. Obra horretako irudiak argiagoak dira, eta, oro har, eskuliburu hori...

        Besoa luzatu zuen Odintsovak.

        — Barkatu, Jevgeni Vasilitx, baina ez dizut hona deitu eskuliburuez hitz egiteko. Berriro ekin nahi diot atzoko elkarrizketari. Hain ustekabean joan zinen... Ez zara aspertuko?

        — Zure esanera naukazu, Anna Sergeievna. Baina zertaz hitz egin genuen atzo?

        Odintsovak begi-ertzetik begiratu zion Bazarovi.

        — Oker ez banago, zorionaz jardun genuen. Neure buruaz hitz egin nizun. Eta, «zorion» hitza ahotan hartu dudanez, esadazu zergatik, are gustura gaudenean ere, musikaz, gau-jai on batez edo jende atseginarekiko solasaldiaz gozatzen, esaterako, zergatik duen horrek guztiak hor nonbait existitzen den halako zorion mugagabe baten antza, eta ez benetako zorionarena, hau da, guk sentitzen dugun zorion horrena. Zergatik? Ala zuk ez duzu inoiz horren antzekorik sentitu?

        — Badakizu zer dioen esaera zaharrak: «Gu non, hobeto beste edonon» —ihardetsi zuen Bazarovek—; gainera, atzo zuk zeuk esan zenuen ez zaudela gogobeterik. Nik, ordea, sekula ez dut horrelako gogoetarik egiten.

        — Barregarri deritzezu, ala?

        — Ez, baina ez zait horrelakorik bururatzen.

        — Benetan? Badakizu izugarri gustatuko litzaidakeela jakitea zertan pentsatzen duzun zuk?

        — Zer? Ez dizut ulertzen.

        — Entzun, aspaldi da azalpenak eskatu nahi nizkizula. Ez dizut esan behar, zerorrek ondo dakizu eta, ez zarela gizon arrunta; gaztea zara oraindik, bizitza osoa daukazu aurrean. Zertarako prestatzen ari zara? Nolako etorkizuna espero duzu? Esan nahi dut, zein helburu lortu nahi duzu?, nora zoaz?, zer darabilzu gogoan? Hitz batean, nor zara?, zer zara?

        — Harritu egiten nauzu, Anna Sergeievna. Badakizu natur zientziak ikasten nabilela, eta nor naizen...

        — Izan ere, nor zara?

        — Dagoeneko jakinarazi dizut herriko sendagile izango naizela.

        Ezinegonezko keinu bat egin zuen Anna Sergeievnak.

        — Zergatik diozu hori? Zerorrek ere ez duzu sinesten. Arkadik erantzun liezadake horrela, baina zuk ez.

        — Arkadiri dagokionez...

        — Ez jarraitu! Nolatan liteke zu gogobeterik geratzea hain lanbide xumearekin? Gainera, beti ari zara esaten medikuntza ez dela existitzen zuretzat. Herriko sendagile zu, zaren bezalako buruiritzia! Niregandik libratzeko erantzuten didazu horrela, ez baituzu inolako konfiantzarik niregan. Bada, jakin ezazu, Jevgeni Vasilitx, gai nintzatekeela zu ulertzeko: ni ere behartsua eta buruiritzia izana naiz, zu bezala; beharbada, zuk pairatu dituzun neke berberak pairatu ditut nik.

        — Oso ondo dago hori guztia, Anna Sergeievna, baina barkatuko didazu... ez naiz neure iritziak jendaurrean agertu zale, eta hain alde handia dago gu bion artean...

        — Nolako aldea? Berriro esango didazu aristokrata naizela? Aski da, Jevgeni Vasilitx; uste dut dagoeneko frogatu dizudala...

        — Eta, gainera —eten zion Bazarovek—, zertarako hitz egin eta pentsatu etorkizunaz, gehienetan ez baitago gure esku? Zer edo zer egiteko abagunea sortzen bada, ederto, eta sortzen ez bada, gutxienez pozik egongo zara ez zarelako aldez aurreko berriketa alferretan aritu.

        — Berriketa deitzen diozu lagunarteko solasari... Ala, beharbada, emakumezko naizenez, ez naukazu zure uste onaren duintzat? Emakume guztiok arbuiatzen gaituzu!

        — Zu ez zaitut arbuiatzen, Anna Sergeievna, badakizu hori.

        — Ez, nik ez dakit ezer... baina bego horretan: ulertzen dut zure etorkizuneko lanbideaz hitz egiteko gogorik eza; baina orain zure baitan gertatzen dena, aldiz...

        — Gertatu! —errepikatu zuen Bazarovek—. Estatu edo gizarte bat banintz bezala ari zara! Dena dela, hori ez da batere interesgarria; eta, bestetik, gizabanakoak beti aldarrikatu ahal du beraren baitan «gertatzen» den guztia?

        — Nik behintzat ez dut ulertzen zergatik ezin den adierazi norberak arima barruan daraman guztia.

        — Zuk ahal duzu? —galdetu zuen Bazarovek.

        — Bai, ahal dut —erantzun zuen Anna Sergeievnak, une batez zalantzan egon ondoren.

        Burua makurtu zuen Bazarovek.

        — Nik baino zori hobea duzu.

        Jakinminez begiratu zion Anna Sergeievnak.

        — Nahi duzun bezala —jarraitu zuen—, niri, hala ere, zerbaitek esaten dit arrazoiren batengatik elkartu garela, adiskide onak izango garela. Ziur nago azkenean desagertu egingo dela zure larritasun hori, zure, nolabait esatearren, zuhurtasun hori.

        — Larritasuna sumatu duzu niregan?... nola esan duzu?... zuhurtasuna?

        — Bai.

        Bazarov zutitu eta leihora hurbildu zen.

        — Eta larritasun horren arrazoia jakin nahi zenuke?, nire baitan zer gertatzen den jakin nahi zenuke?

        — Bai —errepikatu zuen Odintsovak, artean ulertzen ez zuen izu halako batez.

        — Ez zara haserretuko?

        — Ez.

        — Ez? —Bazarov hari bizkarra emanik zegoen—. Orduan, jakin ezazu maite zaitudala, ergel baten antzera, ero legez... Horra zer lortu duzun.

        Odintsovak aurrerantz luzatu zituen bi besoak, eta Bazarovek leihoko beiraren kontra jarri zuen bekokia. Arnasestuka zegoen; nabarmenki dardaraka zeukan gorputz osoa. Harena ez zen, hala ere, gazteengan herabetasunak eragiten duen dardara hori, haren barrenaz jabetu zena ez zen aurreneko maitasun-aitorpenaren ikara gozo hori: grina zen barruan zeukana, grina bizi eta bortitza, amorruaren antzekoa, eta, beharbada, haren kidea... Odintsovak beldurra eta errukia sentitu zituen aldi berean.

        — Jevgeni Vasilitx... —esan zuen, eta nahi gabeko samurtasun bat aditu zen haren ahotsean.

        Bazarovek, Odintsovarenganantz bizkor jiratu, bertan irentsi nahi balu bezala begiratu, eta, bi eskuetatik heldurik, bere bularraren kontra estutu zuen bat-batean.

        Odintsova ez zen behingoan askatu Bazaroven besarkadatik, baina lipar bat geroago berarengandik urrun zegoen gelako bazter batean, eta handik begiratzen zion. Harengana oldartu zen Bazarov...

        — Ez nauzu ulertu —xuxurlatu zuen Odintsovak, bat-bateko izuz. Nonbait, Bazarovek beste urrats bat egin balu, garrasika hasiko zen... Bazarovek, ezpainak hozkatu, eta alde egin zuen.

        Ordu erdi geroago, neskameak Bazaroven ohar bat eman zion Anna Sergeievnari; lerro bakarra zeukan: «Gaur bertan joan behar dut ala bihar arte gera naiteke?».

        «Zergatik joan? Nik ez zaitut ulertzen eta zuk ez nauzu ulertu», erantzun zion Anna Sergeievnak, eta bere artean esan: «Neure burua ere ez ninan ulertzen».

        Anna Sergeievna ez zen azaldu bazkaltzeko ordua arte; aurrera-atzera zebilen bere gelan, eskuak atzean uztarturik, noizean behin leihoaren edo ispiluaren aurrean geldituz, eta astiro igarotzen zuen eskuzapia lepotik, orban kiskalgarri bat zeukala iruditzen baitzitzaion. Bere buruari galdetzen zion zerk bultzatu ote zuen Bazaroven egia-aitorpena «lortzera», hark esan zuen bezala, eta ea lehenagotik ez ote zuen berak zer edo zer susmatu... «Nirea dun errua —zioen ozenki—, baina ezin ninan igarri horrelakorik gertatuko zenik.» Pentsakor geratu eta gorri jartzen zen gogoratzen zuenean nolako pizti aurpegia zuen Bazarovek berarengana oldartu zenean.

        «Ala...?», esan zuen bat-batean, eta gelditu egin zen, eta kizkurrak inarrosi zituen... Bere irudia ikusi zuen ispiluan; begitandu zitzaion ezen bere buru atzeraka jarriak eta begi zein ezpain erdi ireki erdi itxietako irribarre enigmatikoak are berari ere asaldagarri zitzaion zerbait adierazten ziotela une horretan...

        «Ez —erabaki zuen azkenean—, batek zekin nola amaituko litzatekeen hori, gauza horiek ez ditun txantxetan hartzekoak; nolanahi ere, lasaitasuna baino ezer hoberik ez zegon munduan.»

        Ez zuen galdu lasaitasuna; baina goibeldu egin zen, eta behin malkoak isuri ere egin zituen, zergatik ez zekiela, baina mindurik zegoelako ez behintzat. Ez zen iraindurik sentitzen: errudun sentitzen zen beste ezer baino gehiago. Askotariko sentimendu lausoek eraginik, bizitza laburtuz zihoakiolako kontzientziak eta gauza berrien desirak bultzaturik, muga jakin bateraino iritsi zen, atzera begiratu zuen, eta han ikusi zuena ez zen amildegia, ezereza baizik... edo galbidea.

© Turgenev

© itzulpenarena: Jose Morales Belda