Turgenev - Aita-semeak

XVII

Denbora (gauza jakina da) txoria bezala hegan doa batzuetan, zizarea bezala herrestan beste batzuetan; baina, gizabanakoa, laster edo astiro doan ohartu ere egiten ez denean dago benetan gustura. Arkadik eta Bazarovek hain zuzen ere horrelaxe igaro zituzten hamabost bat egun Odintsovarenean. Neurri batean, Odintsovak hala bere etxean nola bere bizitzan ezarria zuen ordenak lagundu zuen horretan. Estu lotzen zitzaion bera ordena horri, eta zorrotz betearazten zien besteei. Eguneko zeregin bakoitza ordu jakin batean egiten zen. Goizean, zortzi-zortzietan, tea hartzeko elkartzen ziren etxeko bizilagun guztiak; gero, bazkaltzeko ordua arte, gogoak ematen ziona egiten zuen bakoitzak; etxekoandreak etxaldeko gorabeherez jarduten zuen administratzailearekin (errentan utziak zizkien lurrak nekazariei), otseinburuarekin, giltzain nagusiarekin. Bazkaldu aurretik, berriro elkartzen ziren denak, solasean aritzeko edo irakurtzeko; arratsaldea, berriz, paseatzeko, kartetarako edo musikarako tenorea zuten; hamar eta erdietan, bere gelara biltzen zen Odintsova, biharamuneko aginduak eman, eta lotara etzaten zen. Bazarovek ez zuen laket eguneroko bizitzaren arautasun zehatz, nolabait hotsandiko hura. «Estu bideraturik zegok hemen bizitza», esaten zuen; mirabe libreaz jantziek eta otseinburu zeremoniatsuek mindu egiten zioten bere sentimen demokratikoa. Iruditzen zitzaion ezen, gauzak horrela, ingelesen erara jantzirik bazkaldu beharko luketela: frakez eta gorbata zuriz, alegia. Behin, hala jakinarazi zion Anna Sergeievnari berari. Halako moldez jokatzen zuen etxekoandreak, ezen jende guztiak bere iritziak agertzen baitzizkion inolako zalantzarik gabe. Entzun zion Odintsovak, eta esan: «Zure ikuspuntutik, arrazoi duzu, eta, kasu horretan, andre goikoa nauzu ni; baina herrixkan ezinbesteko zaigu ordena, bizitza zeharo aspergarria litzateke bestela»; eta bere ohiko jokabideari eusten zion. Erremuskadak egiten zituen Bazarovek; baina, hain zuzen ere, bera eta Arkadi horrexegatik bizi ziren hain aise Odintsovarenean, hango bizitza «estu bideraturik» zegoelako. Hala ere, Nikolskoeko egonaldiko lehen egunez gero, aldaketa gertatu zen bi gazteengan. Bazarovengan, zeinari Anna Sergeievnak, nahiz eta gutxitan egoten zen ados berarekin, onginahi nabaria erakusten baitzion, ordu arte inoiz sentitu gabeko larritasun bat hasi zen sortzen: erraz gozakaizten zen, gogoz bestera hitz egiten zuen, haserre begiratzen zuen eta ezin zen geldirik egon, bazirudien zerbait ari zitzaiola barrena marraskatzen; Arkadi, zeinak behin betiko etsi baitzuen Odintsovaz maitemindurik zegoela, goibeltasun isil batera lerratzen hasi zen. Goibeltasun horrek, hala ere, ez zion eragozten Katiaregana hurbiltzea; alderantziz, lagundu ere egin zion neskarekin harreman gozo, adiskidetsuak izaten. «Berak ez naik aintzakotzat hartzen! Bego horretan!... Baina horra hor izaki on bat baztertzen ez nauena», pentsatzen zuen, eta haren bihotzak berriro dastatzen zuen gogo-jasotasunezko sentipenen gozotasuna. Katia lausoki ohartzen zen Arkadi halako pozbide baten bila inguratzen zitzaiola, eta ez zion ukatzen, ez hari eta ez bere buruari, adiskidetasun erdi lotsakor, erdi zintzoaren atsegin xaloa. Anna Sergeievnaren presentzian ez zuten hitz egiten elkarrekin: Katia beti uzkurtzen zen ahizparen begirada zorrotzaren azpian, eta Arkadiri, maitemindu guztiei gertatzen zaien bezala, maitea hurbil egonik ezinezkoa zitzaion arreta beste ezertan jartzea; eroso sentitzen zen, ordea, Katiarekin bakarrik zegoenean. Konturatzen zen ez zela gai Odintsova erakartzeko; kikildu eta nahasi egiten zen harekin bakarka zegoenean; eta hark ez zuen jakiten zer esan berari; gazteegia zen Odintsovarentzat. Katiarekin, ordea, etxean bezala sentitzen zen; etorkor jokatzen zuen berarekin, ez zion eragozten kontakizun zein olerkiak irakurtzeak, musikak eta bestelako huskeriek eragiten zioten zirrara adieraztea, eta ez zen ohartzen edo ez zuen aitortu nahi huskeria haiek bazutela eraginik berarengan ere. Katiak, berriz, ez zion tristura eragozten. Arkadi ondo konpontzen zen Katiarekin, eta Odintsova Bazarovekin, eta, horrenbestez, honakoa gertatu ohi zen: bi bikoteak, apur batean elkarrekin egon ondoren, bereizi eta zein bere aldetik joaten ziren, paseatzeko tenorean batez ere. Katiak izugarri maite zuen natura, eta Arkadik gogoko zuen, hori aitortzera ausartzen ez bazen ere; Odintsovari, aldiz, ez zion axola handirik, Bazarovi bezala. Gure adiskideen bereizte ia etengabe hura ez zen ondoriorik gabekoa gertatu: aldatzen hasi ziren haien arteko harremanak. Bazarovek bertan behera utzi zuen Arkadirekin Odintsovaz hitz egiteko ohitura, eta utzi zion orobat haren «manera aristokratikoak» gaitzesteari; egia esan, lehen bezalaxe goraipatzen zuen Katia, eta samurberatasunerako joera baztertzea beste aholkurik ez zion ematen, baina arrapaladakoak izaten ziren haren laudorioak, zakarrak aholkuak, eta, oro har, lehen baino askoz gutxiago hitz egiten zuen Arkadirekin... bazirudien ihes egiten ziola, adiskideaz lotsatzen zela...

Ohartzen zen Arkadi horretaz guztiaz, baina beretzat gordetzen zituen bere egiaztapenak.

Odintsovak Bazarovengan ernatu zuen sentimendua izan zen «berrikuntza» horren guztiaren benetako eragilea. Oinaze-iturri eta amorragarri zitzaion sentimendu hori Bazarovi, eta baten batek aditzera eman balio horrelakorik gerta zekiokeelako irudipenik lausoena ere, bertantxe ukatuko zuen berak, destainaz barreka eta birao zinikoren bat eginez. Biziki atsegin zitzaizkion Bazarovi emakumeak eta haien edertasuna, baina maitasuna zentzu ideal edo, berak esaten zuen legez, erromantikoan zozokeria iruditzen zitzaion, ezin barkatuzko ergelkeria, eta akats edo gaixotasun baten parekotzat zeuzkan gizontasun-sentimenduak oro, eta behin baino gehiagotan agertzen zuen bere harridura Toggenburg eroetxean sartu ez zutelako bere koblari eta trobadore guztiekin batera. «Emakume bat atsegin bazaik —esan ohi zuen—, saia hadi onura ateratzen; eta ezin baduk, ez kezkatu, bazter utzi emakume hori, mundua ez duk hor amaitzen.» Atsegin zitzaion Odintsova: hari buruz zabalduriko zurrumurruak, haren pentsamenduen askatasun eta beregaintasuna, erakusten zion begikotasun nabaria, hori guztia bere alde zuela begitantzen zitzaion Bazarovi; laster jabetu zen, hala ere, harengandik ez zuela «onurarik aterako», baina, bere harridurarako, ezin zuen bazter utzi. Irakiten jartzen zitzaion odola Odintsovaz gogoratze hutsarekin; aise menderatuko zukeen odolaren beroa, baina beste zerbait ere sortua zitzaion barnean, inondik inora onartzen ez zuen zerbait, beti barregarria iruditu zitzaion eta bere harrotasun guztia mintzen zion zerbait. Anna Sergeievnarekiko solasaldietan, lehen baino are sarriago agertzen zuen erromantizismo ororen aurkako arbuio axolagabea; bakarrik geratzen zelarik, ordea, haserre kausitzen zuen erromantiko bat bere baitan. Horrelakoetan, basora joan eta hara-hona ibiltzen zen pauso-luzeka, lurrera eroritako adarrak apurtuz eta ahapeka errieta eginez Odintsovari eta bere buruari; edo lastategian gordetzen zen, eta, begiak setaz itxirik, lo hartzen saiatzen zen, nahiz eta, esan gabe doa, askotan ez zuen bere helburua lortzen. Bat-batean kontu egiten zuen ezen, egunen batean, beso lizungabe haiek lepoa inguratuko ziotela, ezpain harro haiek musuka erantzungo ziotela, begi argi haiek samurtasunez —bai, samurtasunez— begiratuko ziotela, eta zorabiatu egiten zen orduan, eta liluraren mende geratzen une batez, harik eta haserrea berriro pizten zitzaion arte. Mota guztietako pentsamendu «lotsagarrietan» murgildurik harrapatzen zuen bere burua, deabruak berak kitzikatuko balu bezala. Batzuetan iruditzen zitzaion Odintsova bera ere aldatzen ari zela, haren aurpegieran zerbait berezia agertzen ari zela, agian... Baina, horra iritsirik, lurrari ostikoka hasten zen, edo hortzak karraskatzen zituen, eta ukabilaren mehatxua egiten zion bere buruari.

Ez zegoen guztiz oker Bazarov. Irudimena kilikatua zion Odintsovari, erakargarri zitzaion, askotan pentsatzen zuen berarengan. Bera kanpoan zelarik, Odintsova ez zen aspertzen, ez zen beraren zain egoten, baina agertzen zenean, berehala pizten zen; atsegin zitzaion berarekin bakarka egotea eta solasean aritzea, are haserrearazten zuenean edo bere gustu onarentzat, bere ohitura finentzat iraingarri gertatzen zitzaionean ere. Bazirudien Bazarov probatu eta bere burua saiatu nahi zuela.

Behinola, lorategian paseatzen ari zirela, Bazarovek ahots goibelez jakinarazi zion luze gabe aitaren herrira joatekoa zela... Zurbil jarri zen Odintsova, bihotza ziztatu baliote bezala, hain mingarriro ziztatu ere, ezen harritu egin baitzen, eta gero luzaz egon baitzen horren esanahia hausnartzen. Joatekoa zela jakinarazi zion, beraz, Bazarovek, baina ez Odintsova probatzeko asmoz edo horrek zer-nolako ondorioak ekartzen zituen ikustearren: ez zuen inoiz «gezurrik» esaten. Goiz hartan, hizketan egona zen aitaren administratzailearekin. Timofeitx zeritzon eta jagole izana zuen haurtzaroan. Timofeitx hura agure zimel eta zalua zen, ile hori margula zuen, haizeak lakarturiko aurpegi gorria eta malkotxo ñimiñoak begi uzkurtuetan. Ustekabean agertu zen Bazaroven aurrera, larruzko uhal batez loturiko beroki gris urdinxka lodi bat eta txarolezko botak jantzirik.

— Aspaldiko, egun on! —egin zuen oihu Bazarovek.

— Egun on, Jevgeni Vasilitx jauna —hasi zen agurea, pozik, eta irribarre egitean zimurrez bete zitzaion aurpegia.

— Zer dela eta hemen? Nire bila bidali zaituzte?

— Mesedez, jauna, horrelakorik pentsatzea ere! —esan zuen Timofeitxek, totelka (abiatu aurretik nagusi jaunak emaniko agindu zorrotzaz gogoratu zen)—. Hirira nindoan nagusi jaunaren mandatuak egitera, eta zure berri jakin dut, eta zera... bide batez zu ikustera etortzea bururatu zait... bestela ez nizuke inola ere enbarazurik egingo!

— Gezurrik ez esan —eten zion Bazarovek—. Hiriko bidea hemendik igarotzen da, ala?

Zalantzan geratu zen Timofeitx, eta ez zuen ezer erantzun.

— Ondo dago aita?

— Bai, Jainkoari eskerrak.

— Eta ama?

— Arina Vlasievna ere ondo dago, Jaungoikoari eskerrak.

— Nire zain daude?

Agureak alde batera okertu zuen burutxoa.

— Ai, Jevgeni Vasilitx, nolatan ez dira zure zain egongo? Jainkoaren izenean zin egiten dizut bihotza tristuraz erdibitzen zaidala zure gurasoei begiratzen diedan bakoitzean.

— Ondo da, ondo da! Ez eman xehetasun gehiagorik. Esaiezu laster izango naizela haiekin.

— Zure esanera —erantzun zuen, hasperen eginez, Timofeitxek.

Etxetik irtendakoan, bi eskuekin kapela buruan sartu, iristean ate aurrean utzi zuen drojki kaxkarrera igo, eta han joan zen trosta astiroan, baina ez zuen hiri aldera jo.

Egun horretan bertan, arratsaldean, Odintsova bere gelan zegoen Bazarovekin, eta Arkadi poliki zebilen egongelan barrena, Katiari entzuten, pianoa jotzen ari baitzen. Printzesa bere gelara igoa zen lehenago; oro har, jasanezinak gertatzen zitzaizkion gonbidatuak, eta are gehiago «araugabe berri» haiek, berak hala esaten baitzien. Etxeko gela nagusietan, bekozko iluna jarri besterik ez zuen egiten; bere gelan, ordea, neskamearekin bakarrik zegoela, hain amorru biziak hartzen zuen, ezen burukoa dardaraka hasten baitzitzaion ileordearekin batera. Odintsovak bazekien horren guztiaren berri.

— Zer dela eta erabaki duzu joatea? —hasi zen—. Ahaztu zaizu agindutakoa?

Zirgit egin zuen Bazarovek.

— Zer, gero?

— Ahaztu zaizu? Kimika eskola batzuk eman nahi zenizkidan.

— Zer egingo diot! Zain daukat aita; ezin naiz gehiago luzatu hemen. Gainera, Pelouze et Fremy-ren Notions générales de Chimie irakur dezakezu; liburu ona da eta argi idatzirik dago. Hortxe aurkituko duzu behar duzun guztia.

— Baina gogoan izan zuk zeuk esan didazula liburuek ezin dutela ordeztu... ahaztu zait nola adierazi zenuen, baina badakizu zer esan nahi dudan... gogoan duzu?

— Zer egingo diot! —errepikatu zuen Bazarovek.

— Zergatik joan? —esan zuen Odintsovak, ahotsa apaldurik.

Begiratu zion Bazarovek. Odintsovak besaulkiaren bizkarraldean jarri zuen burua, eta bularrean gurutzatu besoak, ukondoraino biluzik. Zurbil ageri zen gelako kriseilu bakarraren argitan, kriseilua paperezko argiaurre moztu batez bildurik baitzegoen. Soineko zuri zabalak osorik estaltzen zion gorputza bere toles leunekin; ozta-ozta ikusten zitzaizkion oin-muturrak, haiek ere gurutzaturik.

— Eta zergatik geratu? —erantzun zuen Bazarovek.

Odintsovak doi bat itzuli zuen burua.

— Nola zergatik? Ez zaude pozik nire etxean? Edo uste duzu hemen ez garela zure minez egongo?

— Ziur nago horixe gertatuko dela.

Isilik geratu zen Odintsova.

— Ez duzu bidezko hori pentsatzea. Dena dela, ez dizut sinesten. Inondik ere, ez duzu hori seriotan esan, ezinezkoa da.

Bazarovek eseririk jarraitzen zuen, mugitu gabe.

— Zergatik zaude isilik, Jevgeni Vasilitx?

— Zer esango dizut, bada? Ez du merezi inoren oroimina izatea, eta are gutxiago nirea.

— Zergatik?

— Gizon positiboa naiz, inolako xarmarik gabea. Ez dakit hitz egiten.

— Konplimendu eske ari zara, Jevgeni Vasilitx.

— Ez dut horretarako ohiturarik. Ez dakizu niri iristezina zaidala bizitzaren alde dotorea, zuk hain estimu handitan daukazun alde hori?

Odintsovak hozka egin zion sudurzapiaren mutur bati.

— Pentsa ezazu nahi duzuna, baina ni aspertu egingo naiz zu joandakoan.

— Arkadi hemen geratuko da —ohartarazi zion Bazarovek.

Odintsovak doi bat goratu zituen sorbaldak.

— Aspertu egingo naiz —errepikatu zuen.

— Benetan? Nolanahi ere, zure asperraldia ez da luzea izango.

— Zergatik uste duzu hori?

— Bada, zuk zeuk esan didazulako zure ordena hausten denean soilik aspertzen zarela. Hain zorroztasun akatsgabez antolatu duzu zeure bizitza, ezen haren barruan ezin baita lekurik egon ez asperrerako, ez tristurarako... ez ezein sentimendu goibeletarako.

— Zuk uste duzu akatsgabea naizela... hau da, hain zorroztasun handiz antolatu dudala neure bizitza?

— Bai horixe! Hona adibide bat: minutu gutxi barru hamarrak joko dute, eta aldez aurretik badakit hemendik egotziko nauzula.

— Ez, ez zaitut egotziko, Jevgeni Vasilitx. Gera zaitezke. Ireki leiho hori... itolarria dut.

Bazarovek, zutitu, eta bultza egin zion leihoari. Alderik alde zabaldu zen bultzadaren eraginez... Bazarovek ez zuen espero hain erraz irekiko zenik; bestetik, dardaraka zeuzkan eskuak. Gau iluna bare agertu zen leihoaz bestaldean, bere zeru ia beltzarekin, zuhaitzen zurrumurru apalekin eta haize zabal, garbiaren usain freskoarekin.

— Jaitsi errezelak eta eser zaitez —esan zuen Odintsovak—, zurekin hitz egin nahi dut joan baino lehen. Kontadazu zerbait zeure buruaz; inoiz ez duzu zeure buruaz hitz egiten.

— Zurekin, Anna Sergeievna, gai onuragarriez hitz egiten saiatzen naiz.

— Oso apala zara... Baina zer edo zer jakin nahi nuke zutaz, zure familiaz, zure aitaz, berarengatik utziko gaituzu eta.

«Zergatik ari da horrelakoak esaten?», pentsatu zuen Bazarovek.

— Hori guztia ez da batere interesgarria —esan zuen ozenki—, batez ere zuretzat; jende iluna gara gu...

— Eta, zure ustez, ni aristokrata naiz?

Odintsovarenganantz jaso zituen begiak Bazarovek.

— Bai —erantzun zuen, zakarregi aukeran.

Irribarre txikia egin zuen Odintsovak.

— Ikusten dudanez, azaletik soilik ezagutzen nauzu, nahiz eta ziur zauden gizabanako guztiak berdin-antzekoak direla eta ez duela merezi banaka aztertzea. Neure bizitza kontatuko dizut egunen batean... baina aurrena zeurea kontatu behar didazu zuk.

— Azaletik soilik ezagutzen zaitut, beraz —errepikatu zuen Bazarovek—. Beharbada, arrazoi duzu; beharbada, gizabanako bakoitza enigma bat da. Zu zeu, esaterako: ihes egiten diozu jendearen lagunarteari, gogaituta zaude gizarteaz, eta zeure etxera gonbidatzen dituzu ikasle bi. Hain buruargia izaki, hain ederra izaki, zergatik bizi zara herrixka batean?

— Nola? Zer esan duzu? —bota zuen, bizitasun handiz, Odintsovak—. Ni... ederra naizela?

Bekokia zimurtu zuen Bazarovek.

— Berdin dio —murduskatu zuen—, esan nahi nuen ez dudala ondo ulertzen zergatik kokatu zaren herrixka honetan.

— Ez duzu ulertzen... Hala ere, zergatikoren bat aurkituko zenion honezkero.

— Bai... nire aburuz, gehiegi mainatzen duzu zeure burua, biziki maite duzu erosotasuna, ongizatea, eta ezer gutxi axola dizu gainerako guztiak, horrexegatik zaude beti leku berean.

Irribarre txikia egin zuen Odintsovak berriro.

— Zeharo etsita zaude ez naizela gai inolako grinarik sentitzeko?

Begi-ertzetik begiratu zion Bazarovek.

— Baliteke gai izatea, baina jakinminarengatik soilik, ez beste ezerengatik.

— Benetan? Orain ulertzen dut zergatik konpontzen garen gu biok; ni bezalakoxea zara.

— Konpontzen gara... —esan zuen Bazarovek, ahots garratzez.

— Bai!... Baina ahaztuta neukan alde egin nahi duzula.

Zutik jarri zen Bazarov. Kriseiluak argi motela egiten zuen gela ilun, urrintsu, bakartian. Errezel aldika kulunkatuen artetik gauaren freskotasun narritagarria sartzen zen, haren hots misteriotsuak entzuten ziren. Odintsovak ez zuen gorputz-adar bat ere mugitzen, baina, arian-arian, zirrara ezkutu bat jabetuz zihoan haren barneaz... Kutsatu egin zion zirrara hori Bazarovi. Bat-batean jabetu zen bakarka zegoela emakume gazte eder batekin...

— Nora zoaz? —esan zion Odintsovak, astiro.

Bazarov aulkian amildu zen ezer erantzun gabe.

— Horrenbestez, izaki gupera, belaxka eta mainatutzat naukazu —jarraitu zuen Odintsovak, lehengo doinu berberaz eta begiak leihoan tinko—. Nolanahi ere, nik badakit oso dohakabea naizela.

— Zu dohakabea! Zer dela eta? Garrantzirik ematen diezu esamesa doilor horiei?

Bekozko iluna jarri zuen Odintsovak. Atsekabeturik zegoen Bazarovek horrela ulertu ziolako.

— Artegatu ere ez naute egiten esamesa horiek, Jevgeni Vasilitx, eta ez diet utziko nire gogoa asaldatzen, harroegia naiz horretarako. Dohakabea naiz... ez dudalako bizitzeko gogorik, ez dudalako bizi nahi. Sinesgogor begiratzen didazu, zera pentsatzen ari zara: «aristokrata» batek dio hori, apain-apain jantzirik, belusezko besaulki batean eseririk. Ez dut ukatuko, maite dut zuk erosotasuna deritzozun hori, eta, aldi berean, gogo urria dut bizitzeko. Nahi duzun bezala ezkon ezazu kontraesan hori. Bestetik, hori guztia erromantizismoa da zuretzat.

Bazarovek ezker-eskuin eragin zion buruari.

— Osasuntsua zara, burujabea, aberatsa; zer gehiago nahi duzu?

— Zer nahi dudan —errepikatu zuen Odintsovak, eta hasperen egin zuen—. Oso nekaturik nago, zaharra naiz; iruditzen zait oso bizitza luzea izan dudala. Bai, zaharra naiz —erantsi zuen, lepo-oihalaren ertzetik astiro tiraka bere beso biluziak estaltzeko. Topo egin zuten haren begiek Bazaroven begiekin, eta doi-doia gorritu zen—. Iraganeko oroitzapen ugari ditut: Petersburgeko bizitza, aberastasuna, txirotasuna gero, aitaren heriotza ondoren, ezkontza, atzerriko bidaia gero... oroitzapen ugari ditut, bai, baina zer oroiturik ez, eta nire aurrean, berriz, bide luze-luzea, baina jomugarik ez... Ez dut bide hori ibiltzeko gogorik.

— Horrenbesteraino zaude etsia harturik? —galdetu zuen Bazarovek.

— Ez —esan zuen Odintsovak, pausatuki—, baina ez nago gogobeterik. Agian, zerbaiti gogor atxikitzeko gai banintz...

— Maitatzeko gogoa duzu —eten zion Bazarovek—, eta ezin duzu maitatu: horixe da zure zoritxarra.

Lepo-oihalaren mahukak aztertzeari ekin zion Odintsovak.

— Ez naiz maitatzeko gai? —esan zuen.

— Antza, ez! Baina arrazoirik gabe deitu diot horri zoritxarra. Alderantziz, zer hori gertatzen zaiona da errukarria.

— Zer gertatu?

— Maitatzea.

— Eta zuk nola dakizu hori?

— Entzutez —erantzun zuen Bazarovek, haserre.

«Xarmakeriatan habil —pentsatu zuen—, aspertu egiten haiz eta, beste zereginik ezean, ni zirikatzea erabaki dun, baina ni...» Izan ere, lehertzear zeukan bihotza.

— Gainera, beharbada, zorrotzegia zara —esan zuen, gorputz osoa aurrerantz makurturik eta besaulkiko litsekin jolasean.

— Baliteke. Nire iritziz, dena ala ezer ez. Bizitza bizitzaren truke. Hartu nirea eta eman zeurea, damurik eta atzera egiterik gabe. Hori baino hoberik ez dago.

— Hara! —bota zuen Bazarovek—. Zuzena da hitzarmen hori, eta harrigarri zait nola orain arte ez duzun... nahi duzuna aurkitu.

— Eta uste duzu erraza dela nork bere burua besteri osorik ematea?

— Ez da erraza hausnarrean hasten bazara, zer etorriko geratzen bazara, zeure buruari batere baliorik ematen badiozu, hau da, zeure burua maite baduzu; hausnartu gabe, ordea, oso erraza da nork bere burua ematea.

— Baina nolatan ez maite nik neure burua? Inolako baliorik ez badut, nork behar du nire sakrifizioa?

— Hori ez da nire kontua; besteek erabaki behar dute zein den nire balioa. Nork bere burua ematen jakitean dago gakoa.

Bereizi egin zen Odintsova besaulkiaren bizkarraldetik.

— Zuri hori guztia gertatu balitzaizu bezala mintzo zara —hasi zen.

— Ez, Anna Sergeivna, zuk badakizu niri bost axola didala horrek guztiak.

— Baina gai zinateke zeure burua emateko?

— Ez dakit, ez dut harroputz agertu nahi.

Odintsovak ez zuen ezer esan, eta Bazarov isilik geratu zen. Pianoaren doinua iritsi zitzaien egongelatik.

— Berandu ari da Katia pianoa jotzen —ohartarazi zuen Odintsovak.

Zutik jarri zen Bazarov.

— Bai, berandu da, lo egiteko ordua duzu.

— Egon apur batean; norako presa duzu? Gauza bat esan behar dizut.

— Zer?

— Egon —xuxurlatu zion Odintsovak.

Bazarovengan josi zituen begiak; bazirudien arretaz aztertzen ari zela.

Bazarov gelan batera eta bestera ibili zen puska batean; gero, ustekabean Odintsovarengana hurbildu, arrapaladan «agur» esan, ia garrasi eragiterainoko indarrez eskua estutu, eta gelatik irten zen. Odintsova, hatzak bildu, ezpainetara eraman, eta puzka hasi zitzaien, eta bat-batean, adorez gainezka besaulkitik jaiki, eta atera abiatu zen urrats lasterrez, Bazarov itzularazi nahi balu bezala... Neskamea sartu zen gelan, zilarrezko erretilu batean pegar bat zekarrela. Odintsova, gelditu, neskameari alde egiteko agindu, eta berriro eseri zen, eta hausnarrean hasi zen berriro. Askatu egin zitzaion txirikorda, eta sorbaldetara erori suge beltz baten antzera. Kriseilua luzaz egon zen pizturik Anna Sergeievnaren gelan, eta bera luzaz egon zen geldi-geldirik, noizean behin soilik atzamarrak besoetatik igaroz, dar-dar txikiak egiten baitzituzten gaueko hotzaren eraginez.

Bazarov bi ordu geroago itzuli zen bere logelara, botak ihintzez heze, txima-jario eta goibel. Idazmahaiaren aurrean eseririk aurkitu zuen Arkadi, liburu bat eskuetan, jaka goraino loturik.

— Oraindik ez haiz oheratu? —esan zuen, haserre-antzean.

— Luze egon haiz gaur Anna Sergeievnarekin —esan zion Arkadik, galderari erantzun gabe.

— Bai, berarekin egon nauk hi Katerina Sergeievnarekin pianoa jotzen egon haizen denbora guztian.

— Nik ez diat jo... —hasi zen Arkadi, eta isildu egin zen. Malkoak begietara zetozkiola nabaritu zuen, eta ez zuen negarrez hasi nahi bere adiskide isekariaren aurrean.

© Turgenev

"Turgenev / Aita-semeak" orrialde nagusia