V

 

        Biharamunean, Bazarov beste inor baino goizago esnatu zen, eta lehena irten zen etxetik. «Arraioa! —pentsatu zuen, ingurura begiraturik—. Ez duk oso polita leku hau.» Nikolai Petrovitxek, bere lurrak nekazarien sailetatik bereizi zituenean, lau desiatinako eremu guztiz lau eta soil bat gehitu behar izan zion etxalde berriari. Bizitegia, estalpeak eta abeletxea eraiki zituen, lorategia eratu zuen eta urmaela eta bi putzu egin zituen; baina zuhaitz gazteak txarto errotu ziren, urmaelean oso ur gutxi bildu zen eta putzuetakoak gatz-gustua zuen. Lila eta akaziaz osaturiko itzaltegi bat bakarrik hazi zen ondo; batzuetan, han elkartzen ziren tea hartzeko eta bazkaltzeko. Denbora laburrean, Bazarovek lorategiko bidezidor guztiak ibili zituen, sartu-irten bat egin zuen ukuiluan eta zalditegian, bi mutiko aurkitu zituen eta, berehala haien adiskide eginik, haiekin joan zen etxaldetik versta batera zegoen zingira txiki batera, igelak harrapatzera.

        — Zertarako nahi dituzu igelak, jauna? —galdetu zion mutikoetako batek.

        — Oraintxe azalduko dizut —erantzun zion Bazarovek, zeinak dohain berezia baitzuen herri xehearen uste ona bereganatzeko, nahiz eta inoiz ez zen haiekin bihozbera izaten eta zakar tratatzen zituen beti—; igela zabaldu, eta haren barruan zer gertatzen den aztertuko dut; zu eta biok, oinez ibili arren, igelak bezalakoak gara, eta horrenbestez, igelak aztertuz gero, gure barruan zer gertatzen den ere jakingo dut.

        — Eta zertarako jakin nahi duzu hori?

        — Hutsik ez egiteko gaixotzen bazara eta nik sendatu behar bazaitut.

        — Medikua zara, ala?

        — Bai.

        — Vaska, entzun, jaun honek dio zu eta biok igelak bezalakoak garela. Zoragarria!

        — Nik beldur diet igelei —esan zuen Vaskak. Zazpi urte inguru zituen, lihoa bezain zuria zuen burua, lepo garaiko beroki labur gris batez jantzirik zegoen eta oinutsik zebilen.

        — Zergatik izan beldurrik? Hozka egiten dute, ala?

        — Ea, sar zaitezte uretan, filosofoak! —esan zuen Bazarovek.

        Bitartean, Nikolai Petrovitx ere esnatu zen, eta Arkadiren gelara jo zuen. Jantzirik aurkitu zuen semea. Terrazara irten, eta estalkiaren hegalaren babesean eseri ziren biak; ordurako samovarra borborka ari zen barandatik hurbil, mahai gainean, lila-sorta handi batzuen artean. Aurreko egunean iritsi berriei ataurrean harrera egitera lehena atera zen neskato bera agertu zen, eta ahots zoliz esan:

        — Fedosia Nikolaievna ondoezik dago eta ezin da etorri; esan dit galdetzeko ea zeuek zerbitzatuko duzuen tea ala Duniasha bidaltzea nahi duzuen.

        — Neronek zerbitzatuko dut —esan zuen, bizkor, Nikolai Petrovitxek—. Hik, Arkadi, nola hartu ohi duk tea?, esnegainarekin ala limoiarekin?

        — Esnegainarekin —erantzun zuen Arkadik, eta, isilune labur baten ondoren, galdera-doinuz esan—: Aitatxo?

        Nikolai Petrovitxek asaldaturik begiratu zion semeari.

        — Zer? —esan zuen.

        Begiak apaldu zituen Arkadik.

        — Barkatu, aitatxo, beharbada desegoki iritziko diozu nire galderari —hasi zen—, baina atzo zuk tolesik gabe mintzatu izanak tolesgabea izatera bultzatzen nau..., ez zara haserretuko?...

        — Hitz egin ezak.

        — Galdetzeko adorea ematen didazu... Ni hemen naizelako ez dator Fen... ez dator bera tea zerbitzatzera?

        Nikolai Petrovitx doi-doia jiratu zen albo baterantz.

        — Beharbada bai —esan zuen azkenean—, berak uste dik... lotsa ematen ziok...

        Arkadik bizkor jaso zituen begiak aitarenganantz.

        — Bada, ez du zertan lotsaturik. Lehenik, zuk ondo ezagutzen duzu nire pentsabidea (Arkadik oso gogoko zuen hitz hori esatea), eta bigarrenik, nik sekula ez nuke zure bizimoduan edo zure ohituretan eragozpenik txikiena ere jarriko. Gainera, ziur nago zuk ezin duzula aukera txarrik egin; zurekin etxepe berean bizitzen utzi diozunez, argi dago merezi duela; edonola ere, semea ez da aitaren epaile, are gutxiago ni, eta are gutxiago zu bezalako aita batena, inoiz eta inola ez baitidazu askatasuna eragotzi.

        Arkadi ahots dardaratiz mintzatu zen hasieran: bihotz-zabal sentitzen zen, baina aldi berean konturatzen zen nola edo hala errieta egiten ari zitzaiola aitari berari; nolanahi ere, norberaren solasaren doinuak eragin handia du gizabanakoarengan, eta Arkadik irmoki eta are adierazkortasun handiz ebaki zituen azken hitzak.

        — Eskerrik asko, Arkasha —esan zuen, ahots sorrez, Nikolai Petrovitxek, eta berriro joan zitzaizkion atzamarrak bekokira eta bekainetara—. Izan ere, zuzenak dituk hire usteak. Jakina, neska hori gisakoa ez balitz... Nirea ez duk izan txoriburu baten apeta txoroa. Lotsagarri zaidak hirekin honetaz hitz egitea; baina ulertuko duk berarentzat zaila dela hona agertzea, hi hemen haizela, batez ere etxera itzuli ondoko lehen egunean.

        — Orduan, ni joango naiz harengana! —egin zuen oihu Arkadik, bihotz-zabaltasunak berriro eraginik eta aulkitik ziplo altxatzeaz batera—. Azalduko diot ez duela zertan nire lotsa izanik.

        Zutik jarri zen Nikolai Petrovitx ere.

        — Arkadi —hasi zen—, egon apur batean, mesedez... han... inondik ere... Oraindik ez haut jakinaren gainean jarri...

        Baina ordurako Arkadik ez zion entzuten, eta lasterka alde egin zuen terrazatik. Nikolai Petrovitxek begiekin jarraitu zion, eta egonezinik amildu zen aulkian. Indarrez pilpiraka hasi zitzaion bihotza... Ohartu ote zen, une horretantxe, semearekiko harremanak halabeharrez bereziak izango zirela etorkizunean?, iruditu ote zitzaion Arkadik ia begirune handiagoa erakutsiko liokeela afera horretaz hitzik esan ez balio?, ahulkeria leporatzen zion bere buruari?, zail da esaten: sentimendu horiek guztiak sumatzen zituen barnean, baina sentipen gisa, eta lauso samar gainera; dena dela, gorritasuna ez zitzaion ezabatzen aurpegitik, eta indarrez jauzika zeukan bihotza.

        Arrapaladako urratsak entzun ziren, eta Arkadi terrazara irten zen.

        — Elkarren ezaupidea egin dugu, aita! —egin zuen oihu, aurpegian halako alaitasun samur eta xalo bat nabari zitzaiola—. Fedosia Nikolaievna benetan dago gaur ondoezik eta geroago etorriko da. Baina nolatan ez didazu esan anaia bat dudala? Atzo arratsean bertan musukatuko nukeen, orain musukatu dudan bezalaxe.

        Nikolai Petrovitxek zer edo zer esan nahi zuen, zutitu eta semea besarkatu nahi zuen... Arkadik lepoa inguratu zion besoekin.

        — Zer da hau? Berriro besarkaturik? —entzun zen haien atzean Pavel Petrovitxen ahotsa.

        Aita eta semea poztu egin ziren une horretantxe agertu zelako; badira egoera hunkigarriak zeinetatik, hala ere, lehenbailehen atera nahi izaten baita.

        — Zergatik harritzen haiz? —esan zuen, alaitasunez, Nikolai Petrovitxek—. Oso denbora luzean egon nauk Arkasharen zain... Atzodanik ez diat izan nahi adina miresteko astirik.

        — Ez nauk batere harritzen —jakinarazi zion Pavel Petrovitxek—; aitzitik, nik ere badiat besarkatzeko gogoa.

        Arkadik, osabarengana hurbildu, eta berriro sumatu zuen masailetan haren bibote urrintsuaren ukitua. Pavel Petrovitx mahaira eseri zen. Ingalaterrako modaren araberako goiz-janzki dotore bat zeukan soinean; buruan, berriz, fez txiki bat. Fez txiki hori eta gorbatatxo nolanahi lotua herrixkako bizimodu lasaiaren erakusgarri ziren; alkandoraren lepoak, ordea, ohi bezain gogor estutzen zuen kokots bizar-moztua, nahiz eta, hori bai, alkandora ez zen zuria, ñabarra baizik, horrelaxe baitagokio goizeko janzkerari.

        — Non da zure adiskide berria? —galdetu zion Arkadiri.

        — Ez dago etxean; goiz jaiki eta nora edo hara joan ohi da. Batez ere, ez diozue arretarik jarri behar, hori da garrantzitsuena: ez ditu gogoko zeremoniak.

        — Bai, hori begi bistakoa da —esan zuen Pavel Petrovitxek, eta, patxadatsu, gurina ogian zabaltzeari ekin zion—. Luzaro geratuko da gurean?

        — Batek daki. Iragaitzaz dago hemen, aitaren etxerako bidean.

        — Eta non bizi da aita?

        — Probintzia honetan bertan, hemendik laurogei bat verstara. Etxalde txiki bat dauka han. Errejimentu bateko sendagile ohia da.

        — Hara, hara, hara... Hain zuzen ere, neure artean galdezka ari nintzen non entzuna ote dudan nik Bazarov abizena... Nikolai, aitaren dibisioan ez al zegoen Bazarov izeneko sendagile bat?

        — Litekeena duk.

        — Bai horixe, bai horixe. Orduan, sendagile hori haren aita da. Jum! —esan zuen Pavel Petrovitxek, bibotea laztanduz—. Eta Bazarov jaun hori, zer da? —galdetu zuen, astiro.

        — Bazarov zer den? —irribarre txikia egin zuen Arkadik—. Zer den esatea nahi duzu, osabatxo?

        — Bai, egidazu mesede hori, ilobatxo.

        — Nihilista da.

        — Zer? —galdetu zuen Nikolai Petrovitxek, eta Pavel Petrovitxek, berriz, airean jaso zuen ganibeta, aho zorrotzaren puntan gurin-puskatxo bat zeukala, eta geldi-geldirik geratu zen.

        — Nihilista da —errepikatu zuen Arkadik.

        — Nihilista —esan zuen Nikolai Petrovitxek—. Oker ez banago, latinezko nihil-etik zetorrek, ezer ez-etik alegia; hitz horrek, beraz, ezer ontzat hartzen ez duen gizakia adierazten dik, bai?

        — Hobeto esan, ezer errespetatzen ez duen gizakia —tartekatu zuen Pavel Petrovitxek, eta berriro ekin zion gurinari.

        — Gauza guztiei ikuspuntu kritiko batetik begiratzen dien gizakia —argitu zuen Arkadik.

        — Ez da gauza bera? —galdetu zuen Pavel Petrovitxek.

        — Ez, ez da gauza bera. Nihilista da gizaki bat ezein aginteri men egiten ez diona, ezein printzipiotan sinesten ez duena, delako printzipioa denik eta errespetagarriena izan arren.

        — Eta ona da hori? —eten zion Pavel Petrovitxek.

        — Nondik begiratzen zaion, osabatxo. Batzuen ustez ona da, eta beste batzuen ustez, ordea, oso txarra.

        — Beharko! Dena dela, hori ez dagokigu guri. Guk, belaunaldi zaharrekook, uste dugu ezen printzipioak (Pavel Petrovitxek gozoki ahoskatu zuen hitz hori, frantsesek bezala; Arkadik, aldiz, errusieraz dagokion legez ebaki zuen, indarra lehen silaban ezarriz) ezinbestekoak direla; printzipioetan sinetsi ezean, zuk diozun bezala, ez dago urrats bat bera ere egiterik, ez dago arnasa hartzerik ere. Vous avez changé tout cela, eman diezazkizuela Jainkoak osasuna eta jeneral-maila; guregandik mirespena baino ez duzue jasoko, jaun... nola esan duzu?

        — Nihilistak —zehaztu zuen Arkadik.

        — Bai. Lehen hegeliarrak izan ziren, eta orain nihilistak. Ikusiko dugu nola moldatzen zareten ezerezean, hutsean bizitzeko; eta orain, anaia Nikolai Petrovitx, jo ezak txilina, mesedez, neure kakaoa edateko ordua diat.

        Nikolai Petrovitxek, txilina jo, eta deiadar egin zuen: «Duniasha!». Baina, Duniasharen ordez, Fenetxka bera irten zen terrazara. Gaztea zen, hogeita hiru urtekoa, guztiz zurixka eta guria; ile eta begi ilunak zituen, ezpain gorri haur batenak bezala mamitsuak eta eskutxo samurrak. Kotoizko soineko apain bat zeukan jantzirik; kolore urdin argiko zapi berri batek arinki biltzen zizkion sorbalda mardulak. Kakao-katilu handi bat zekarren, eta, Pavel Petrovitxen aurrean utzirik, goitik beherainoko lotsa nabaritu zuen barnean; zainetako odol beroa uhin gorrixka baten antzera hedatu zen haren aurpegi politeko azalmintz mehearen azpian. Begiak apaldu, eta mahai alboan geratu zen, gorputza doi-doia bermaturik behatzen punta-puntetan. Bazirudien lotsagarri zitzaiola etorri izana, baina, aldi berean, etortzeko eskubidea zuela sentitzen bide zuen.

        Pavel Petrovitxek bekozko iluna jarri zuen, eta Nikolai Petrovitx, berriz, aztoratu egin zen.

        — Egun on, Fenetxka —esan zuen, hortz artean.

        — Egun on —erantzun zuen neskak, ahots apal baina zoliz, eta, Arkadiri begi-ertzetik so eginik, haren irribarre adiskidetsua ikusi, eta isilik joan zen. Ipurdi-sorbaldak leunki kulunkatuz ibiltzen zen, baina horrek ere ondo ematen zion.

        Tartetxo batez, isiltasuna nagusitu zen terrazan. Pavel Petrovitxek, bere kakaoa astiro edaten ari zela, burua jaso zuen bat-batean.

        — Horra hor gure jaun nihilista —esan zuen ahapeka.

        Izan ere, Bazarov lorategian zebilen, lore-sailen artean. Lokatzez beterik zeuzkan oihalezko galtzak eta longaina; zingirako landare likatsu bat zegoen haren kapela biribil zaharraren goialdean itsatsirik; zaku txiki bat zekarren eskuineko eskuan; zerbait biziduna mugitzen zen zakuaren barruan. Terrazara bizkor hurbildu, buru-makurtua egin, eta esan zuen:

        — Egun on, jaunak; barkatu tea hartzera berandu etorria; oraintxe itzuliko naiz; leku egokian gorde behar ditut gatibu hauek.

        — Zer dakarzu hor?, izainak?

        — Ez, igelak.

        — Jan ala hazi egiten dituzu?

        — Esperimentuak egiteko dira —esan zuen Bazarovek axolagabeki, eta etxe barrura joan zen.

        — Inondik ere, disekzionatu egingo ditu —esan zuen Pavel Petrovitxek—. Ez du printzipioetan sinesten, baina igeletan bai.

        Arkadik errukiz begiratu zion osabari, eta Nikolai Petrovitxek, berriz, itzalgaizka jaso zituen sorbaldak. Pavel Petrovitx bera konturatu zen bere ateraldiak ez zuela arrakastarik izan, eta hizpide hartu zituen etxaldearen gobernua eta administratzaile berria, zeina Foma beharginaz kexatxera etorri baitzitzaion aurreko egunean, esanez «bazter-nahasle porrokatua» zela eta ez zuela agindurik betetzen. «Beti dabil protestaka astakirten hori —esan zuen—, ergel bizi eta ergel hilko da.»

 

 

 

© Turgenev

© itzulpenarena: Jose Morales Belda

 

 

"Turgenev / Aita-semeak" orrialde nagusia