IV

        Mirabe-saldo ugaririk ez zen irten ataurrera nagusi jaunei harrera egitera; hamabi urte inguruko neskato bat baino ez zen agertu, eta, haren ondotik, Piotren antz handia zuen mutil gazte bat ere atera zen etxetik, morroi-uniforme gris bat soinean eta armarri baten irudia jakako botoi zurietan. Pavel Petrovitx Kirsanoven mirabea zen. Isilik, kalesaren atetxoa ireki eta tarantasaren estalkiko kisketak askatu zituen. Nikolai Petrovitx, semea eta Bazarov egongelarantz abiatu ziren areto ilun eta ia huts batetik zehar, non emakume gazte baten aurpegia azaldu baitzen lipar batez ateaz bestaldean. Egongela gusturik berrienaren araberako apaingarri eta altzariz horniturik zegoen.

        — Etxean gaude azkenean —esan zuen, ozenki, Nikolai Petrovitxek, kapela erantzi eta ilea inarrosteaz batera—. Orain, lehen-lehenik, afaldu eta atseden hartu behar dugu.

        — Izan ere, ez zaigu txarto etorriko zer edo zer jatea —esan zuen, nagiak ateraz, Bazarovek, eta dibanean erortzen utzi zuen gorputza.

        — Bai, bai, afal dezagun, afal dezagun lehenbailehen —esan zuen Nikolai Petrovitxek, arrazoi nabaririk gabe lurrari ostikoka—. Hara, hona hemen Prokofitx!

        Hirurogei urte inguruko gizon bat sartu zen, ileurdina, argala eta beltzarana, kobrezko botoiekiko frak gaztainkara bat soinean eta zapitxo arrosakolore bat lepo inguruan. Irribarre zabala egin, Arkadiren eskura hurbildu eta, gonbidatuari buru-makurtua eginik, atera itzuli eta bizkarrean uztartu zituen eskuak.

        — Hona hemen, Prokofitx —hasi zen Nikolai Petrovitx—, etxean daukagu azkenean... Eta? Zer deritzozu?

        — Itxura ezin hobea du —esan zuen agureak, eta irribarre zabala egin zuen berriro, baina berehala zimurtu zituen bere bekain sarriak—. Mahaia jartzea nahi duzu? —esan zuen, serio.

        — Bai, bai, mesedez. Baina aurrena ez duzu zeure gelara joan nahi, Jevgeni Vasilitx?

        — Ez, eskerrik asko, ez daukat ezertarako joan beharrik. Agindu besterik gabe nire maletatxoa hara eramateko, eta janzkitxo hau ere bai —gaineratu zuen, soingaineko zabala eranzteaz batera.

        — Oso ondo. Prokofitx, hartu longaina. (Prokofitxek, zalantza-antzean, bi eskuekin hartu zuen Bazaroven «janzkitxoa», eta, burutik gora altxaturik zeramala, oin-puntetan urrundu zen.) Eta hi, Arkadi, ez haiz joango une batez heure gelara?

        — Bai, neure burua txukundu beharra daukat —erantzun zuen Arkadik, eta aterantz abiatzera egin zuen, baina une horretantxe tarteko goibeheko gizon bat sartu zen egongelan, alkandora ingeles ilun batez, modako gorbata txiki batez eta txarolezko bota laburrez jantzirik. Pavel Petrovitx Kirsanov zen. Berrogeita bost urte ingurukoa ematen zuen: haren ile gris laburrak errainu ilunez distiratzen zuen, zilar berriaren antzera; aurpegia, behazunak horixkatua baina zimurrik gabea, izugarri eratsua eta garbia zen, zizel mehe eta fin batez landu balute bezala, eta edertasun miragarri baten aztarnak nabari zitzaizkion oraindik; bereziki ederrak ziren haren begi argitsu, beltz, luzangak. Arkadiren osabak, liraina eta arraza onekoa izaki, artean ere gordetzen zituen bere gorpuzkera guztian gazte-denborako lerdentasuna eta lurra behean utzirik gorantz egiteko nahi hori, zeina, gehienetan, hogei urteak betetakoan aienatu ohi baita.

        Pavel Petrovitxek, galtzetako sakelatik atera eskua, eta ilobari luzatu zion. Ederra zen esku hura, bere azazkal arrosakara luzeekin, eta are ederragoa agerrarazten zuen mahukaburu zurimin opalo handi bakar batez lotuak. Aurrena, shake hands delakoa egin zion, Europako erara, eta gero, Errusian ohitura den legez, hiru musu eman zizkion, hau da, hiru aldiz ukitu zizkion masailak bere bibote urrintsuarekin, eta esan zuen: «Ongi etorri».

        Nikolai Petrovitxek Bazarov aurkeztu zion: Pavel Petrovitxek doi-doia okertu zuen bere gerri malgua eta doi-doia egin zuen irribarre, baina ez zion eskua eman eta, horren ordez, sakelan sartu zuen atzera.

        — Etsirik nengoen ez zinetela gaur etorriko —esan zuen, ahots atseginez, adeitsuki kulunka, sorbaldei gora eraginez eta bere hortz zuri ederrak erakutsiz—. Zerbait gertatu zaizue bidean?

        — Ez, ez zaigu ezer gertatu —erantzun zuen Arkadik—, apur bat berandutu zaigu, besterik ez. Eta orain otso batek baino gose handiagoa dugu. Presa eman Prokofitxi, aitatxo, ni berehalaxe itzuliko naiz.

        — Itxaron, hirekin joango nauk! —egin zuen oihu Bazarovek, bat-batean dibanetik altxaturik. Egongelatik irten ziren bi gazteak.

        — Nor da? —galdetu zuen Pavel Petrovitxek.

        — Arkasharen adiskide bat, oso buruargia, hark dioenez.

        — Eta gurean geratuko da?

        — Bai.

        — Txima-luze hori?

        — Bada, bai.

        Pavel Petrovitxek mahaia atabalatu zuen azazkalekin.

        — Nire ustez, Arkadi s'est dégourdi —esan zuen—. Poztu egin naik haren itzulerak.

        Afaldu bitartean gutxi hitz egin zuten. Batez ere Bazarovek ez zuen ia ezer esaten, baina asko jaten zuen. Nikolai Petrovitxek bere, berak esaten zion bezala, landetxetar-bizitzako hainbat gertaera kontatu zituen, eta mintzagai izan zituen gobernuak berehala hartuko zituen hainbat neurri, batzordeak, diputatuak, ezinbestean makinak eskuratu beharra eta abar. Pavel Petrovitx atzera-aurrera zebilen, astiro, jangelan barrena (ez zuen inoiz afaltzen), kopa ardo beltzez beteari noizean behin hurrupaka eta are bakanago iruzkinen bat edo, hobeki esan, oihu-hitzen bat egiten zuela, hala nola «Ah! Hara! Jum!». Arkadik aditzera eman zituen Petersburgeko zenbait albiste, baina halako aztoramen xume bat sumatzen zuen barnean, horrelako aztoramena jabetu ohi baita edozein mutil gaztez noiz eta, haur izateari utzi berritan, bera haur gisa ikustera eta horrelakotzat hartzera ohiturik dauden lekura itzultzen baita. Premiarik gabe luzatzen zuen bere solasa, «aitatxo» hitza saihesten zuen eta, behin, «aita» hitza erabili zuen haren ordez, baina, hori bai, hortz artean esanik; gehiegizko ozartasunez, nahi baino askoz ere ardo gehiago isuri zuen bere edalontzira, eta dena edan zuen. Prokofitxek ez zuen begietatik galtzen, eta noizik behin ezpainak mugitu besterik ez zuen egiten. Afaldu eta gero, berehala sakabanatu ziren denak.

        — Bitxia duk hire osaba —esan zion Bazarovek Arkadiri, mantala jantzirik haren ohetik hurbil esertzeaz batera eta pipa labur bati indarrez hurrupaka—. Horrelako dotoretasunik herrixka batean! Horiek azazkalak, erakusketa batera bidaltzeko modukoak!

        — Hik ez badakik ere —erantzun zuen Arkadik—, arrakasta handiko galaia izan zuan bere garaian. Haren historia kontatuko diat egunen batean. Oso gizon ederra zuan, txoratu egiten zitian emakumeak.

        — Hara! Beraz, lehengo lepotik dik oraindik burua. Tamalez, hemen ez zeukak nor limurtu. Dena aztertu diat: lepo txiki horiek, harria bezain zurrunak, eta kokots hori, hain ardura handiz bizar-moztua. Ez al da barregarria, Arkadi Nikolaievitx?

        — Balitekek; baina gizon ona duk, benetan.

        — Behinolako fenomeno zaharkitua! Hire aita, ordea, gizon jatorra duk. Alferrik esaten ditik olerkiak, eta, inondik ere, ez zekik etxaldea gobernatzen, baina on hutsa duk.

        — Aita gizon ezin hobea duk.

        — Konturatu haiz kikildurik zegoela?

        Arkadik baiezkoa egin zuen buruaz, bera ere kikildurik egon ez balitz bezala.

        — Harrigarriak dituk zaharkilo erromantiko horiek! —jarraitu zuen Bazarovek—. Haserretzeko punturaino zirikatzen ditek beren nerbio-sistema... eta oreka galtzen ditek. Ea, agur! Nire gelan konketa ingeles bat zegok, baina atea ez duk ixten. Dena dela, kilikagarria duk: konketa ingelesa, horra aurrerapena!

        Alde egin zuen Bazarovek, eta pozezko sentimendu bat jabetu zen Arkadiz. Atsegina zen jaiotetxean lo egitea, betiko ohe ezagunean, esku kuttun batzuek josiriko burusiaren azpian, litekeena baitzen esku haiek, agian, haurtzainaren esku samur, on eta nekaezinak izatea. Jegorovnaz gogoratu zen Arkadi, eta hasperen egin zuen, eta zeruko erreinua opatu zion... Bere buruaren alde ez zuen inoiz otoitz egiten.

        Bazarov eta biak berehala lokartu ziren; gainerako etxelagunak, ordea, denbora luzean egon ziren lo ezin harturik. Semearen itzulerak larritu egin zuen Nikolai Petrovitx. Ohean etzan zen, baina ez zuen itzali kandela, eta, burua eskuan bermaturik, luzaz egon zen hausnarrean. Gauerdia baino askoz beranduago ere, anaia oraindik zegoen bere langelan eseririk, besaulki zabal batean, tximiniaren aurrean, harrikatzaren sua arian-arian iraungiz zihoala. Ez zen biluztu Pavel Petrovitx, soilik orporik gabeko oinetako txinatar gorriek txarolezko bota laburrak ordeztu zituzten haren oinetan. Galignani aldizkariaren azken zenbakia zeukan eskuetan, baina ez zuen irakurtzen; tinko begiratzen zion tximiniari, non, aldika iraungiz, aldika berpiztuz, dar-dar egiten baitzuen sugar urdinxka batek... Jainkoak daki non ote zebiltzan, alderrai, haren pentsamenduak; behinik behin, ez zebiltzan iraganean soilik: bere baitara bildurik eta goibel zegoela adierazten zuen haren aurpegierak, eta ez ohi da hori gertatzen norbera oroitzapenetan soilik murgildurik dagoenean. Eta etxearen atzealdeko gela txiki batean Fenetxka neskagaztea zegoen kutxa handi baten gainean eseririk, larruzko atorra mahukagabe urdin batean bildurik eta zapi zuri bat ile beltzaren estalki; belarriak zorrozten zituen batzuetan, erdi lo geratzen zen tarteka, eta aterantz begiratzen zuen noizean behin, ateaz bestaldean sehaska bat ikusten baitzen, eta haur lokartu baten arnasa beti-berdina entzuten.

© Turgenev

© itzulpenarena: Jose Morales Belda