HERDEIRO DE VINTES

        Hilabete batzuk dira Secundino Paciosekin, Herdeiro de Vintes izenaz ezagunago denarekin topo egin nuela. Galdegin zidan ea nire lehengusu batek, Felipe Marfulek, Cachazas ezizena zuenak kontatu ote zidan Cacabelosera mandeme bat saltzera zihoanean, Secundinok erosi zuen pitxer baten pasadizoa. Secundinok hitz egiten didanean, txapela kendu ohi du, betileetaraino sartua edukitzen baitu, eta besapean gordetzen du. Esan diot gogoratzen naizela nola Cachazasek ordu erdi bat baino gehiago eman zuen niri pasadizoa kontatu-ez kontatu erabakitzen.

        — Ez didazu sinetsiko, igual! —esaten zidan.

        Eta hara zer erantzun nion nik, Cachazasi hitz larriak eta filosofoen antzera aburu eta atsotitzak botatzea gustatzen zitzaiola jakinda:

        — Ni munduan nago, Cachazas!

        Esan nahi nuen edozein gauza entzuteko prest nengoela. Bada, Herdeiro de Vintes-ek, Cacabelosen, udazkeneko feria handian, buztin zuriz eginiko pitxer bat erosi zuen. Etxera ekarri zuen pitxerra, eta arasaren zapaldan paratu zuen. Ez zuen erabiltzen. Egun batean hura hartu-ez hartu ibili zen, baina beste pitxer bat aukeratu zuen azken buruan, Mondoñedoko buztinezkoa, bestearen ondoan zegoena. Orduan, buztin zuriz egindakoak hitz egin egin zion Herdeirori.

        — Echame vino hombre! —esan zion.

        Herdeiro ikaratu egin zen, eta ez zuen hartu nahi izan, baina andreak ikusi zuen —Mesíako jauntxoen aireko emakumea zen, haiek bezain burugogorra eta burua tente beti—, eta pitxerra hartu eta ardoz bete zuen. Biek edan zuten bertatik, eta ikusirik pitxerrak ez zuela hitzik ere esaten, bere tokian jarri zuten.

        — Pitxerra, noski —esaten zidan Cachazasek ahapeka. Baina behin bere tokian zegoela, dantzan hasi zen. Dantza hartan gainerako pitxer eta ontziak botatzen zituen. Txandrio ederra egin zuen arasaren zapaldan. Harik eta pitxerrak ere lurra jo eta hautsi zen arte...

        Cachazasen tesia Herdeiro de Vintes-en tesi bera zen: pitxerra mozkortu egin zela. Baina Cachazas urrunago joan zen. Gelditu egin zen, garaiaren ertzera atera, begietara begiratu, eta zera galdegin zidan:

        — Eta pitxer hark antzerkian edo liburuetan ateratzen den mozkorren baten antza al zuen?

        Cachazas Lugora edo A Coruña-ra joaten zenean, antzerkia baldin bazegoen, hantxe geratuko zen funtzioa ikusten. Ni txikia nintzela, Mondoñedora Montijano Konpainia joaten zen; Cachazas herrira jaitsi eta aurreneko lerroan jartzen zen «Noche de lobos», «La malquerida» eta «Canción de cuna» ikusten. Nik gogoeta egin eta irispidean nuen aurreneko mozkorraren izena bota nion:

        — Bai, jauna, ingeles bat, Sir John Falstaff.

        — Potolo bat, noski.

        Cachazasi Falstaff nor zen azaltzekotan egon nintzen, eta Shakespeareren «Windsorko emazte alaiak» edo «Enrike IV a» oparitzeko asmoa nuen, baina Cachazas Caracasera joan zen, han zeukan alaba batekin aldi bat pasatzera, ederki ezkondua neska, sukaldean ere telebista zuena —etxe guztian sei-zazpi aparatu osotara—, eta ez zen itzuli. Freskagarri bat hartzen ari zela, bihotza gelditu zitzaion. Caracasera joan nintzen batean, alabari bisita egin nion, senarraren saltokian, Sábana Grande-n.

        — Eta ez al zuen deus ere esan hil aurretik? —galdegin nion.

        Cachazasen alabak bere begi urdinekin begiratu dit, eta badaki asko estimatzen nuela bere aita, eta haren heriotza sentitzen dudala, eta konprenitu egiten nau.

        — Uste duzu hil aurretik zerbait esan bazuen, ez zitzaiola ba gustatuko zuri esatea?

        Eta orduan, Cachazasen alabaren ahotik, bai keinuetan bai patxadan aitaren maina berdinekoa bera, esaldi hau aditu nuen:

        — Que toda la vida es sueño y los sueños, sueños son!

© Alvaro Cunqueiro

© itzulpenarena: Mikel Iriarte