XIII

        Argi izpi bat sartzen da pertsianen zirrikitu batetik. Lehenengo ateak zabaltzen dira. Medikua eta emagina gaixoa eta erdi-urren dauden emakumeengana doaz. Ezkutuko dantzalekuak kale eremuetan husten dira. Zenbait kafetegi isiotzen dira geltokien inguruan. Hormara alboratzen dituzte. Patrikan murgildu zuen eskua. Gogorra eta hotza. Jostailu bat. «Ez du ematen honek inor hil dezakeenik». Hiltzen du. Ohera hurbildu zen. Ez du gau baino gehiago iraungo. Eta gaua ia amaitua da. Hemen jarraituko dut nik «hil dut» esateko? «Atzera ere hiltzeko beharra dago» esateko? Ahots hori... Niretako hitz egiten du; niretako isildu behar da. Zer axola dio nire isiltasuna haientzat ahotsa izatea? Ezerk ez nau salbatuko. Baina logaletu, erruaren uretan murgildu ahal naiz. Estuasunak tira eta zarrazta egiten du; nire baitatik erauzten nau. Erauzpen hau buka dadila...

        — Jean.

        Jean itzuli egin zen. Begiak zabaldu zituen Hélènek. Begira zuen.

        — Paul etorri da?

        — Bai. Hemen da. Dena ongi dabil.

        — Ene! Pozik nago —esan zuen. Ahots ahula baina ulerkorra zuen. Ohearen ertzean eseri zen Jean.

        — Nola zaude?

        — Ondo —bere eskuen artean hartu zidan eskua—. Entzun. Ez nahigabetu. Hiltzeak ez nau gogaitzen.

        — Ez zara hilko.

        — Zuk uste?

        Hélènek so egin zion; aspaldiko begirakune bera, mesfidatia, zorrotza.

        — Zer esan du medikuak?

        Oraingoan ezin zen duda-mudatan aritu; ez zuen zalantzarik egin: lokiak izerdiz blai eta ahotsa arnasestuka izanagatik ere, hura ez zen haragizko objektu hutsa; begirada, askatasuna; bere azken uneak ez ziren bereak besterik.

        — Ez digu esperantza handirik eman.

        — Ai! —esan zuen—. Hori iruditzen zitzaidan —lipar batez isilik geratu zen—. Horrek ez nau gogaitzen —errepikatu zuen.

        Jean makurtu, eta ezpainez ferekatu zuen malba-koloreko masaila.

        — Hélène, maite zaitudala badakizu.

        — Bai. Orain. Maite nauzu —esan zuen. Jeani eskua estutu zion—. Zoriontsua naiz hemen zaudelako; nigan pentsatuko duzu.

        — Ene maite bakarra —esan zuen Hor zaude zu. Eta nire errua da.

        — Non dago errua? —esan zuen—. Nik joan nahi izan dut.

        — Baina nik debeka niezazukeen.

        Hélènek irribarre egin zuen

        — Ez zenuen nire ordez erabakitzeko eskubiderik.

        Hitz berak. Hélèneri begiratu zion. Bera da. Berak esaten zuen: neuk erabaki behar dut. Bere adats motelak dirdai egin zuen, bere masaila sartuek bizitzak eraginda egiten zuten distira; bera zen. Askatasun bera. Ez al dut inor saldu? Zeuri hitz egin al dizut, zeure bizitzako egia bakarrean bakarra zaren horri, alegia? Arnasestu eta betazal urdin haietan, zeure borondatea igartzen al zenuen?

        — Aspaldi esaten zenuena izan da; aukeratzen laga dizut; baina zeuk bazenekien zer aukeratzen zenuen?

        — Zeu aukeratzen zintudan. Aukera bera egingo nuke berriro —burua astindu zuen—. Ez nuke beste bizitza bat izan nahi.

        Jean entzuten ari zen hitz haiek sinestera ez zen oraindik ausartzen; baina bihotzeko korapiloa askatu zitzaion; itxaropena azaldu zen gauaren erdian.

        — Zuk ez zenuen ni berriz topatzea aukeratu —esan zuen Jeanek—. Harri batekin bailitzan egin duzu oztopo nirekin. Eta orain...

        — Orain —esan zuen—. Zertaz damutu behar dugu? Zahartzeko hainbesteko beharra nuen?

        Berbek nekez gurutzatzen zituzten bere ezpainak. Baina begirada zelatan zeukan oraindik. Bizia, bere lekuan. Dagoeneko denborak garrantzirik ez zeukala ematen zuen supituan, berak ez zuen beteko denbora hura guztia, une hartan existitzen baitzen, libre, muga barik.

        — Benetan ez zara ezertaz damutzen, ezta? —esan zuen Jeanek.

        — Ez. Zergatik?

        — Zergatik ba? —errepikatu zuen Jeanek.

        — Batez ere aladurarik ez izan —esan zuen Hélènek.

        — Ahaleginduko naiz.

        — Ez da horrelakorik izan behar —irribarre egin zuen, motel—. Nahi izan dudana egin dut. Harria zinen zu. Harriak bideak egiteko behar dira, norberak nola aukeratu behar du bere bidea hori gabe?

        — Bederen egia balitz... —esan zuen.

        — Egia da, ordea, ziur nago. Zer izango nintzateke ni ezer ez gertatuz gero?

        — Ai! Sinetsi nahi nizuke —esan zuen.

        — Noren hitza sinetsiko duzu zuk?

        — Begiratzen dizudanean sinesten dizut —esan zuen.

        — Begira nazazu —begiak itxi zituen—. Lo apur bat gehiago egingo dut. Nekatua nago.

        Jean begira zeukan. «Ondo dago!». Beharbada Paulek arrazoiez esango zuen «ondo dago». Hélènek astiro hartzen zuen arnasa eta Jean begira zeukan. Berarentzat beste heriotza bat eta beste bizitza bat asmatzen ez zuela jakingo begitandu zitzaion. Sinesten dizut, sinetsi behar dizut. Nire eskutik ez zaizu inolako gaitzik gertatu. Zure oinen azpian ni ez naiz harri errugabea besterik izan. Harria bezain errugabea, birika erdiratu dizun altzairu puska bezala. Ez zaitu hil: neuk ez zaitut hil, ene maite laztana.

        — Hélène!

        Garrasia isilarazi zuen. Zainak handituak dauzka, eta ahoa erdi zabalik. Lo dago; hil behar zuela ahantzi du. Pixka bat lehenago bazekien; oraingoan hiltzen ari zen, eta berak ez zekien. Ez ezazu lorik egik, esnatu. Makurtu egin zen Jean. Sorbaldetatik heldu nahi zion, astindu eta erregutu. Amatatzear dagoen gar bati adore guztiaz putz egiten bazaio, suspertzea lortzen da. Baina nire ahotik bere bizitzara ez dago pasabiderik; berak baino ez dauka argitasunerantz abiatzeko gaitasuna. Hélène! Izena du oraindik: ezin zaio atzera hots egin? Arnasa nekez igotzen da biriketatik ezpainetara, karrankari beheratzen da ezpainetatik biriketara, bizitzak zalantza eta ahuendatu egiten du, eta hala ere osorik da oraino, osorik iraungo du azken unera arte; ez al duzu hiltzeko barik beste gauza baterako erabili nahi bizitza hori? Taupada bakoitzak heriotza gehiago gerturatzen du. Gelditu. Bere bihotzak taupadaka jarraitzen du, halabeharrez; taupadak egiteari uzten dionean, hilda egongo da jada, beranduegi izango da. Geldi zaitez bertatik bertara, ez jarraitu hiltzen.

        Neskak begiak zabaldu zituen; Jeanek besoetan hartu zuen. Begi ireki haiek ez zuten jadanik deus ikusten. Jadanik ez zuen deus ikusten. Berez urrun ez zen zerbait geratzen da, bai, ordea, lurretik urrun, eta niregandik urrun. Begi horiek oraindino begirada bat osatzen dute, jadanik ezer ikusten ez duen begirada tinkoa. Arnasa eten zitzaion. «Zoriontsua naiz hemen zaudelako», esan du; baina ni ez nago hor; zerbait jazotzen ari dela badakit, baina ni ezin naiz hor izan; hori ez da hemen ezta beste inon ere jazotzen: presentzia orotik harantzago baizik. Beste behin hartu du arnasa; begiak lausotu zaizkio; mundua aldendu egiten zaio, lur jotzen ari da; haatik ez da mundutik irteten; Hélène munduaren baitan ari da besoetan daukadan hildako bilakatzen. Rictus batek ezpain-ertzetatik egiten zion tira. Dagoeneko ez dago begiradarik. Betazalak beheratu zizkion begi bizigabeei. Begitarte maitea, gorputz maitea. Zure bekokia zen, zure ezpainak. Laga nauzu: baina oraindik zeure falta maite dezaket; Hélènek zure begitartea gordetzen du; hemen dago, forma mugiezin honetan. Gera zaitez; nirekin geratu...

        Burua tentetu zuen. Denbora luzean egongo zen horrela, bekokia bihotz isilaren kontra jarrita. Zu izan zaren haragi hura. Larrituta begiratu zuen aurpegi zurruna. Bera zenaren oso antzera geratu zen, baina ordurako ez zen bera. Hondakin bat. Irudi bat. Inor ez. Bere faltak ingeradak desegin dizkio, mundutik irten da azkenean. Eta atzo bezain beteta dago mundua: ez zaio ezer falta. Huts bat ere ez. Ez du posiblea ematen. Lurrean ezer izan ez balitz bezala.

        Neu ezer ez banintz bezala. Ezer ez eta gauza guztiak batera; gizon guztiekin batera mundu osoan zehar, eurengandik betiko aldendua; bideko harkozkorra bezain errudun eta errugabea. Hain astuna eta inolako pisurik gabea.

        Zirrara bat sentitu zuen. Norbait ari zen atejoka. Atera hurbildu zen.

        — Zer daukazue?

        — Zeure erantzuna behar dut —esan zuen Laurentek. Urrats bat eman eta oheari so egin zion.

        — Bai —esan zuen Blomartek Akabo.

        — Ez al du sufritu?

        — Ez.

        Leihoa begiratu zuen. Eguna jaioa zen. Minutuek minutu gehiago eskatzen zituzten, batzuk besteak harrapatu eta batzuk besteen gainean jartzen zirelarik, amaierarik gabe. Aurrera egin. Erabaki. Hil-kanpaiak ostera ere jotzen du, nire heriotzara arte joko du.

        — Lehergailua ordubete barru jarrita egon daiteke —esan zuen Laurentek Ados zaude ala ez?

        Ohea begiratu zuen. Zuretzat, harri errugabea baino ez: zeuk aukeratu zenuen. Bihar fusilatuko dituztenek ez dute aukeratu; haiek txikituko dituen haitza naiz ni; ez diot madarikazioari ihes egingo: haientzat beste bat izango naiz betiko, haientzat patuaren indar itsua izango naiz betiko, haiengandik betiko aldendua. Ondasun gorenaren alde egiten saiatzen naiz, besterik ez, harri eta haitz guztiak errugabe eta hutsal bihurtzen dituen ondasunaz ari naiz, gizaki oro beste gizakiengan eta niregan babesten duen ondasuna: askatasuna; orduan nire grina ez da alferrikakoa izango. Zuk ez didazu bakea eman; baina zergatik nahi behar izan nuen bakea? Arriskua eta estuasuna betiko onartzeko adorea eman didazu, nire krimenak eta bihotza etengabe erdiratuko didaten aladurak onartzeko, alegia. Ez dago beste biderik.

        — Ez al zaude ados? —esan zuen Laurentek.

        — Bai —esan zuen—. Ados nago.

© Simone de Beauvoir

© itzulpenarena: Oier Alonso Etxebarria