Aza 30 16

Susa literatura argitaletxea Durangoko Azokan

Barrenkale-ko 43-44-45 standetan izango da Susa Durangoko Azokan. Kirmen Uriberen Elkarrekin esnatzeko ordua, Koldo Izagirreren Franco hil zuten egunak, Patxi Larrionen Feriatzaileak eta Oihana Etxebarrieta eta Zuriñe Rodriguezen Borroka armatua eta kartzelak dira udazkenean argitaratu berri ditugun liburuak, Munduko Poesia Kaiera hauekin batera: Nijole Miliauskaite, Stephane Mallarme eta Miroslav Holub. Udaberrian plazaratu genituen: Jon Alonsoren Beltzaren koloreak, Ekhine Eizagirreren Alde erantzira nabil, Pako Aristiren Arrotz eta eder, eta Audre Lorde, Angel Gonzalez eta Paul Celan kaierak. Eskerrik asko urte osoan lanean lagundu diguzuenei, bai liburuak atontzen bai Literatur Emailuak astero plazaratzen.

Aza 28 16

Marcos Anaren sei poema

2016ko azaroaren 24an hil zen, 96 urte zituela, Marcos Ana poeta.  Idazle ez ezik ekintzaile politiko izan zenak, komunista, 1939an kartzelatua, 23 urte eman zituen Espainiako frankismopeko kartzeletan, urte gehien espetxeratuta egin zituen preso politikoa bihurtuz. Haren ibilibideari ezibestean lotua, “lubaki-poesia” deitu izan diote Marcos Anarenari. Haren heriotza kari, Iñigo Aranbarrik euskaratutako zenbait poema eskaintzen dizkizuegu.

Aza 23 16

Elkarrekin esnatzeko ordua

Kirmen Uriberen nobela berriak egiazko gertakariak eta pertsonaiak dakartza: Karmele Urresti eta Txomin Letamendiren askatasun egarria eta erresistentzia politikoa. Klandestinitatea, espioitza, tortura, kartzela, exilioa… XX. mendeko gure historiaren 50 urte lazgarriren kontakizuna egiten du. Gerra galdua zelarik Euskal Herrian, Karmele erizain ondarrutarrak eta Txomin musikari bilbotarrak Eresoinka taldean ezagutu zuten elkar, Paristik gertu, Belloy jauregian; eta han topo egin zuten aspaldiko lagun batzuek ere, Antonio Gezala margolariak eta Manu Sota idazleak. Alemaniarrek Frantzia okupatu baino lehen Letamendi-Urresti senar-emazteek Caracasera ihes egin zuten, baina Agirre lehendakariaren agindu batek atzera bueltan ekarri zituen Bilbora 1943an, zerbitzu sekretuetan faxismoaren aurka borrokatzera. Elkarrekin esnatzeko ordua nobela osorik eskaintzen dizugu sarean.

Aza 22 16

Jack Londonen Bizi nahi

Gaur 100 urte, 1916ko azaroaren 22an hil zen Jack London. Idazle oparoa, zabalkunde handia izan du haren obrak, gehienbat abentura generokoak, baina idazlearen konpromiso sozial eta politikoa ere ageri da haren lanetan. Euskarara hainbat lan itzuli izan dira, horien artean Bizi nahi, gaur hemen eskaintzen dizueguna, Gillermo Etxeberriak euskaratu eta Hordago etxearen Tximista sailean plazaratua. Nadezhda Krupskaia iraultzaileak idatzia utzi zuenez, ipuin horixe irakurri zion hil-hurran zen Lenini hau zendu baino egun pare bat lehenago.

Aza 17 16

Franco hil zuten egunak

Bederatzi narrazio mardulek osatzen dute Koldo Izagirreren ipuin liburu berria: Franco hil zuten egunak. Denak 1975 urte inguruan kokatuak, denak garai politiko eta ekonomiko berezian girotuak: maiatzaren leheneko ekitaldi debekatua, manifestazioan tirokatutako mutila, Saharan soldadutza egiten ari diren euskaldunak, futboleko atezainaren doluzko xingola beltza, propaganda klandestinoa darabilen neskaren atxiloketa, diktadorearen heriotza eguneko bizipenak herrian, generalisimoaren monumentuaren eraistea… Francok behin eta berriz hil behar izan zuen egun zoragarri haiek ekarri ditu Koldok, emendatuz Basques’ Harbour-eko kontakizunen bilduma. Bederatzi narrazioak osorik eskaintzen dizkizugu sarean.

Aza 16 16

Antonio Arrue euskal umoreaz

Berrogei urte azaroaren 16an Asteasuko Beltza esaten zioten Antonio Arrue hil zela. Beltzean eskas ordea, liberala ez baina Francoren diktaduraren aldeko karlista amorratu haietakoa baikenuen. Hala ere, txapela batekin bi buru estaltzeko trebetasuna aitortu behar zaio Arrueri: buruetatik bat frankista zuen, bestea euskalduna. Kontrakarrekoa dirudi euskaldun kultu batentzat, garatu ezin zitekeen esparruan nahi baitzuen frankismoak euskara: familian, folklorean, ahozkoan, erlijioan. Arrueren figura ederki kokatua dute Joan Mari Torrealdaik eta Pako Sudupek, eta bion lanetatik atera genezake infiltratuarena egin zuela nolabait euskalgintzan. Agente onek bezala, jakin izan zuen euskaltzale antifrankistak ere xarmatzen, goi samarreko kontaktuei esker bilerak egiteko, liburuak zein aldizkariak argitaratzeko eta bertsolari txapelketak antolatzeko baimenak lortzen zituenez. Mesedeak eginik botere bat erakusten zuen, eta botere nabarmen horrek autozentsura eragiten zuen mesede premian ziren idazle eta euskaltzaleen artean, baita epaimahaiko izaten zen txapelketetan kantatu behar zuten bertsolarien artean ere. Noiz edo noiz mehatxu egiten omen zuen «Oraindik ez dugu orrazi estua pasa!» esanez. Idazle bezala, gaztelaniaz jardun zuen euskal gaiez, eta euskaraz gastronomia eta autore zaharrak aipu zituela. Hori dena egia izanik, belzkeriak egiten omen zituen abokatu honen Euskal umoreaz artikulua eskaintzen dizuegu, non antifrankista sutsu askok erakutsiko zutena baino espiritu zabalagoa duen agertzen… Taktikoki? Bi buruen arteko borrokan? Luis Villasantek, H-zale gorrietara saldua omen zegoen Euskaltzaindiko buru frantziskotarrak, nekrologikan: “Lagunduko ahal digu orain ere zerutik!”. Zerua irabazi zuenentz, ordea, ez da inoiz segurtatu ahal izango: agente doblearen patua izan zuen Antonio Arruek, zeruko infernutarra eta infernuko zerutarra dugu aldi berean.

Aza 11 16

Mattin, Mari Trekuk kontatua

Gaur ehun urte jaio zen Mattin Treku, Mattin bertsolari eta idazlea Ahetzen. Haren efemeride egunean, baina, hura baino idazleago zen Mari Trekuren lana gogorarazi nahi dugu, haren emaztearena. Senpertarra, Herria aldizkarirako Ahetzeko kronikak eta irrati kolaborazioak egiten zituen Mari Olandegik, eta senarraren biografia idatzi zuen, Mattin, nere gizona, osorik eskaintzen dizueguna.

Aza 07 16

Cecilia Meirelesen hamar poema

115 urte beteko dira azaroaren 7an Brasilgo literatura modernoan zigilu pertsonalenetako bat utzi zuen Cecilia Meireles jaio zela. Guraso biak oso umetan galdu zituen, eta gazterik hil zitzaion lehen senarra. Zorigaitz horietan bakardaderako  eta introspekziorako joera hartu zuen, gerora poemagintzan garatuko zituen ildoak. Bizitzarekiko jarrera patxadakoa da bere poesiaren ezaugarri nagusia, oihurik eta saminik gabea, fatalismorik ez daukan igarotze batean. Espectros (1919), Nunca mais e… poema dos poemas (1923), Baladas para El-Rei (1925) sinbolismoaren barruan kokatu ohi diren poema intimistez osatuak dira, eta Romanceiro da Inconfidência (1953), historiaren ikerketa poetikoz. Cecilia Meireles sinadura finkoa izan zen hainbat egunkari eta aldizkaritan. Artikuluotan kronikari bezala nabarmendu zen oroz gain, lehen ustean jenero horretan ezinezkoa den intimismoa landuz. Bizitza hezkuntzaren hedapenean eta hobekuntzan eman zuen. Hizlari ere ibili zen munduan barrena Brasilgo literatura ezagutarazten. Hemen dituzu haren hamar poema.

Aza 03 16

Euskal literaturaz Bartzelonan

Azaroan hasi eta 2017ko maiatza bitartean, Bartzelonako Biblioteca Esquerra de l’Eixample-n euskal literatur liburuez jardungo dute katalanez, hilero laugarren asteartean arratsaldeko 19:00etan. Liburu hauek izango dituzte mintzagai: Bernardo Atxagaren Zeru horiek azaroan, Itxaro Bordaren %100 basque abenduan, Miren Agur Meaberen Kristalezko begi bat urtarrilean, Karmele Jaioren Amaren eskuak otsailean, Lourdes Oñederraren Eta emakumeari sugeak esan zion martxoan, Eider Rodriguezen Eta handik gutxira gaur apirilean eta Kirmen Uriberen Bitartean heldu eskutik maiatzean.

Aza 01 16

Galiziako itsasotik poemak

Itsaso guztiak, itsaso bera izenburuarekin, lau poeta galiziarren lana ezagutzeko aukera izan da Ondarroan Literatur Amuak jardunaldien baitan. Iñigo Astizek euskaratuta, Galizaleak elkartearen ekimenez, lehen ere euskaraz irakur genezakeen Arsenio Iglesias Pazosez gain, Rosalia Fernadez Rial, Estevo Creus eta Eduardo Estevez ezagutu ahal izan ditugu. Hemen duzue bakoitzaren poema sorta bat, irakurgai.

Agenda

Efemerideak

Kritikak