Abu 26 15

Koldo Mitxelenaren
literatur kritikak

100 urte beteko zituzkeen Koldo Mitxelena literatur kritikari zorrotza izan zen, besteak beste. Berak bultzatu, zuzendu eta hauspotutako Egan aldizkarian urte luzez egin zituen liburuen komentarioak, erreseinak, kritikak. Urte horietan argitaratutako euskarazko liburuez, Itxaropenaren Kuliska Sorta bereziki, eta Auspoa, Euskaltzaindia… iritzia eman zigun, eta autore klasiko batzuez gain (Lizardi, Loramendi, Soroa, Domingo Agirre…), hizpide izan zituen Erkiaga, Anabitarte, Larzabal, Etxaide, Loidi Bizkarrondo, Izeta eta beste hainbat, tartean Txillardegiren lehen eleberriak, Leturiaren egunkari ezkutua eta Peru Leartzako, edo Gandiagaren Elorri. Urteurrena kari, 1954 eta 1967 urteen artean Egan aldizkarian argitaratutako 52 kritika erantsi dizkiogu gure Kritikaren Hemerotekari.

Abu 24 15

Sergei Dovlatoven Konpromisoa

Ironiaren luma zorrotza lagun, Sobietar Batasuneko gizartearen erretratu latza egin zuen, hainbat lanetan, Sergei Dovlatovek. Gaur 25 urte, 1990eko abuztuaren 24an hil Zen New Yorken, nora erbesteratua baitzen SESBean bizimodua zaildu zitzaionean. Errusiar literaturako XX. mendearen bigarren erdialdeko idazle inportantea, kazetaria, bere liburuak atzerrian argitaratu ziren —samizdat-ean Sobiertar Batasunean—  eta han erdietsi lehenik ospea. Bi liburu irakur dakizkioke euskaraz, Amaia Apalauza Ollok berriki euskaratutako Maleta, Literatura Unibertsaleko bildumaren baitakoa; eta 2008an Iker Sanchok euskaratu zuen Konpromisoa, Hiriak argitaratu eta orain osorik eskaintzen dizueguna.

Abu 19 15

Verdins, Gripenberg eta Rudcenkova

Europako paisaia, pertsonaia eta begi zorrotzak, 70eko hamarraldiaren amaierako beste hiru poeta dakarzkigu Leire Bilbaok. Euskaraz lehendik ale batzuk irakurriak genizkion Karlis Verdins letoniarraren bederatzi poema; bost poema Catharina Gripenberg idazle finlandiarrarenak eta, azkenik, Txekiako Katerina Rudcenkovaren sei. Maiz lauz idatzita izanagatik ere, ertz handikoak denak.

Abu 18 15

Poesia azpititulatua: Langston Hughes

Geroratutako ametsa ekarri zuten euskarara Amaia Arakistain eta Uxue Agirre itzultzaileek Langston Hughes idazlearen Dream deferred poema. Literaturia asteburuan eskainitako bideoak Emailuetan eskaintzen ari gara astero, EIZIEk sarean paratu eta literaturzaleen artean hedatuz.

Abu 13 15

Uda gau bat fabrikan

Makina zoriontsuak izeneko errezitaldi ekitaldia egin zuten udako gau batez Azpetian. Fabrika aurrean egin beharreko ekitaldia, eguraldiagatik San Agustin kulturgune ezin beteago batean jokatu zuten. Jose Luis Otamendiren gidoiarekin, eta inguruko irakurle, antzezle eta musikariek lagunduta, saio errepikaezina gauzatu zuten. Orain, testu guztiak sarean jarri ditugu: Xabier Gantzarainen Errezil errekan behera poema, Leire Bilbaok idatzitako Ez daukat eta Anariren letrekin egindako kantuak, antzerki moldez emandako ekitaldiak (III eta III) eta bukatzeko Joxe Azurmendiren Manifestu atzeratua.

Abu 12 15

Thomas Mannen
Burdinbideko istripua

Abuztuaren 12an hirurogei urte dira Thomas Mann handia hil zela. Honen kariaz Das Eisenbahnunglück eskaintzen dizuegu, Burdinbideko istripua, 1909an argitaratu zuen lan laburretako bat. Gertakari xume horixe deskribatzen digu lehen pertsonan, istripu beldurgarri baina biktimarik gabeko bat. Narratzailearen ikuspuntua hotza da, objektiboa, eta irakurleari uzten dio ondorioak ateratzeko lana. Hala egin behar genuke guk ere, egia da, baina istripua dugula hizpide, makulu bana eskainiko diogu (ezker eta eskuin) geureari: ez uste narratzailea izugarri zintzo ari denik, izugarri gaizto baizik, eta egizue kontu trena izan litekeela gizartearen isla bere egituran eta bere zerbitzarietan (baita bere bidaiarietan ere… idazlea barne!). Barka ezazue.

Abu 11 15

Poesia azpititulatua: Robert Frost

Hartu ez nuen bidea ekarri zuen euskarara Joannes Jauregi itzultzaileak Robert Frost idazlearen The Road Not Taken poema. Literaturia asteburuan eskainitako bideoak Emailuetan eskaintzen ari gara astero, EIZIEk sarean paratu eta literaturzaleen artean hedatuz.

Abu 05 15

Celosamente gordeak azken 8 urteetako irratsaioak

Eta todo asi sen, a isan diferente Hala Bedi irratian Manex Agirre eta Gaizka Amondarainek Celosamente gordea irratsaioa egiteari ekin ziotenean. Astero literatur gaiak, elkarrizketak, irakurraldiak musikarekin uztartuz, horrenbeste urtetan.
BAP! taldeak ezaguna egin zuen Susa aldizkarian kaleratutako testua, kantu bilakatuz Zuria beltzez diskoan. Gaizka Amondarain eta Manex Agirrek irratsaiorako izenburutzat hautatu zuten, eta lau haizetara hedatu Hala Bedi eta beste irrati batzuetako uhinetatik. Lantzean behin gainera, emankizun ikuskizunen bat ere egin zuten han hemenka, azkena Zarauzko Literaturian. Eta orain zortzi urteotako irratsaio guztiak  Celosamente gordeak ditugu, edozein unetan hartu eta entzuteko moduan. Musika, zinema eta literatur erreferentzien altxor kutxa bat.

Abu 05 15

Ezenarroren koadro morala

Sei urteko zela ama hil eta Donostiara ekarri zuten, aitaren gurasoenera, Juan Ezenarro. Ikasle ona eta pilotari bikaina azaldu zen. Antza denez, pilotaren ondorioz elbarritu zen lepahezurretik gaztetxoa zela. Irakurtzeari eman zion orduan, idazteari. Aitak Errenterian zeukan tailerrean ikasi zuen gero Irunen bizimodua ateratzearren baliatutako espartingintza. Hainbat olerki publikatu zituen 1910 eta 1920ko hamarraldiko aldizkarietan. Hendaiara jo zuen frankistek Irun hartu zutelarik, eta bost urte eman zituen bere gain zabaldu zuen saltegiari esker, naziek zein frankistek baimena eman zioten arte Irunera itzultzeko. Bitartean, olerkigintzan segitu zuen Txori-Txiki izenarekin sinaturiko aldarri abertzale eta sentimentaletan. Baina olerkia barik, Ezenarrok hitz lauz egin zuen lan bakanetakoa eskaintzen dizuegu, Patxi Harro ipuina, izan behar zukeen pilotari profesionalaren munduan oinarritua jokoaz, emakumeaz, familiaz, euskaltasunaz ehundutako koadro morala. Idazlearen ezaugarriak zuzen islatzen dituelakoan.

Abu 04 15

Poesia azpititulatua: Charles Bukowski

Charles Bukowskiren Dinosauria, We (Borno into this) poema eskaintzen dugu aste honetan euskarari ekarrietakoen artean. Roberto Serrano eta Ekaterina Kiselek Dinosauroak gu (honetara jaioak gara) itzuli zutena Literaturia jaialdian.

Agenda

Efemerideak

Kritikak