Mar
03
19
Mugimendu feministak martxoaren 8rako deitutako grebak akuilaturik, Susa argitaletxearen webguneak, Literaturaren Zubitegiak eta Euskarari ekarriak-ek itxura aldatuko dute hilaren 4tik 10era. Emakumeen lanak egongo dira soilik ikusgai datorren astean: emakumeek idatzitako liburuak, emakume idazleei buruzko estekak, efemerideak, aipamenak, haien lanei egindako kritikak eta abar. Gure literaturaren ispiluetako bat izango da egunotan ikusiko duguna.
Ots
15
19
Lau ipuin gehitu dizkiogu ipuina.eus egitasmoari. Amaia Lasak idatzitako Rita da lehenengoa: “Emakume beltz bat naiz, Rita dut izena”, deklarazio indartsuaz hasten da 1988an plazaratu zen narrazioak, Harlemen —baina nonahi dago Harlem—, kokatutako istorioan. Eta horrekin batera beste hiru, XX. mende osoa zeharkatzen dutenak. Nemesio Etxanizen Azkoititik Elgoibarrera Katuin zuloa, 1927koa, kronika estiloan ipuina barruan dakarrena. Aintzina aldizkarian hiru X handiz sinatua datorren Presonieraren segeretua da bestea, Etienne Salaberrirena (1942koa). XX. mundu gerran atxilotze-zentro batean, Stalag IVan, dauden bi presoen gertatuak dakartza kontakizunean, alemanen etxe batera lanera doazela: gerrako kontu latz bat, egileak berak ixtorio deitutakoa. Ipuin betz bat azkenik, Xabier Gereñoren Estalki zuriaren misterioa, 1979an argitaratua.
Ots
07
19
1986ko udaberrian abiatu zen Enseiucarrean aldizkaria, Miguel Angel Elkoroberezibarren zuzendaritzapean, Deustuko Unibertsitatearen babesarekin, Euskal Kultura Mintegiaren itzalean. Lau zenbaki atera zituzten bi urtean, eta gero itzali egin zen. Baina 1990ean beste talde batek heldu, formatua aldatu eta segitu zuen aldizkariarekin, 1999ra arte (tartean talde eta formatu aldaketekin). 1990etik aurrera batez ere hizkuntzalaritza alorreko artikuluek osatua izan da, baina literatur aldizkari gisa jaio zen eta sormen-lana da nagusi (jatorrizko euskarazkoa eta itzulpena) lehenengo urteetako aleetan. Deustuko Unibertsitateak orain on-line jarri du Enseiucarrean.
Urt
27
19
XIX. mendetik hasi eta XXI.era bitartean euskal literaturan ipuingintzak egin duen tokia eta bidea bilduko du ipuina.eus webguneak, Armiarma proiektuaren egitasmo berrienak. Koldo Izagirrek batu eta aukeratu ditu ipuinak, liburuetan argitara emanak batzuk, aldizkarietan publikatuak beste asko, gure egile ezagunenak gehienak, eta baita halako oihartzunik ez dutenenak ere. Oso genero inportantea da ipuinarena, eta asmo honek euskal literaturan izan duen garrantzi eta bilakabidea erakutsi nahi du. Oraingoz 21 ipuin daude irakurgai, eta hilero gehiago gehituko dira Literatur Emailuen bitartez horren berri emanez. Gure literaturaren atal oso eder eta garrantzitsu batez gozatzeko aukera paregabea, batetik; eta testuen bitartez gure literaturaren bestelako ikuspegi batzuk ezagutzeko parada, bestetik.
Abe
13
18
XX. Mendeko Poesia Kaierak plazaratu zituen Susa argitaletxeak 2000 eta 2002 urteen bitartean. Koldo Izagirrek apailatuak, joan den mendeko euskal poesiaren bilduma aparta osatzen dute. Epub formatura ekarri ditugu kaierok eta Susa argitaletxearen webguneko dendan eskura daitezke orain. Lau emanalditan aurkeztuak, aurkezpen gisa Izagirrek emandako hitzaldiak XX. mendeko euskal poesiagintza ezagutu eta ulertzeko konpendio paregabea dira; horiek ere argitaletxearen webgunean irakur ditzakezu.
Abe
12
18
Beste alor batzuk landu bazituen ere (musikaria, Puto Amoak Matematiketan taldeko kide), hitzen apasionatua zen Markos Gimeno Vesga, joan den abenduaren 7an hil zena. Hitzen ertz, aurki eta ifrentzuen esploratzailea, Twitterren #hitzokei hitz-jokoaren asmatzailea, palindromoa izan zen haren pasioetako bat. Webguneko lanaz gain, 131 (aza) lana eman zuen argitara, 131 palindromoz eta hauen inguruko glosa eta komentarioez osatua. Obra ausarta, brillantea tarteka, segidan eskaintzen dizkizuegu Markos Gimenok sortutako 131 palindromo. (gehiago…)
Urr
14
18
Hamar urtetik gorako ibilbidea dauka Irakurrieran irratsaioak, Bizkaia Irratiak astero eskaini ohi duena Euskal Idazleen Elkartearen ekimenez. Saio horiek batik bat sortzaileekin izandako elkarrizketetan oinarritu izan dira. Horietako asko eta asko Hitzen uberan webgunean daude eskuragarri eta, horietatik abiatuta, 103 elkarrizketa estekatu ditugu Literaturaren Zubitegian. Ehunetik gora zubi berri, literaturaz areago gozatzeko.
Horra zerrenda: (gehiago…)
Eka
25
18
Lauaxeta fusilatu eta bi urtera, Gorputz dago gudaria poema idatzi zuen Salbatore Mitxelenak. Hogeita hamar urte geroago, Gabriel Arestik ekarri zituen In Memoriam (1967) eta Ekainaren 26 egun (1970). Bernardo Atxagaren Lauaxeta gogoan 1976koa da, eta 1980an plazaratua Ibon Sarasolaren Lauaxeta paredoian. Xabier Montoiak 1983an idatzi zuen Orain dela, Saletxek Txori xotila txiunka, Omar Nabarrok 1986an Lied bat, Iñigo Aranbarrik 1987an Luma beltz-horidun tukana eta geroago Muxuka nazak. 1989an argitaratu ziren Eusebio Erkiagaren Ez zaitez Gernikara joan eta Gernikara noake. 1989koak dira baita ere Lauaxetaren betaurrekoak, Koldo Izagirrek konposatuak. Jose Luis Otamendiren Mendi-negarra eta Joseba Sarrionandiaren Olerkaria 1995ean irakurri genituen; 2003an Ignazio Aiestaranen Poesia Auschwitz eta Gernikan. Izango dira gehiago ere, hemen zerrendatzea guk ahantziak.
Esteban Urkiaga Lauaxeta fusilatu zutela 81 urte betetzen diren honetan gogora ekarri gura izan ditugu.
Mai
11
18
XX. mendeko Bosniako poeta handienetako bat da Izet Sarajlic. Obra oso ugari baten egile —1949koa du lehen poemarioa, hogeitaka idatzi zituen, prosa…—, 1992-1995 epeko Sarajevoko gerrako bilduma liburuak egin zuen oso ezagun, Bosniako hiriburuko setioaren eta oro har gerraren poema bidezko kronika eta gogoeta itzela. Obra horretako zazpi poema ekarri ditu euskarara Iñigo Astizek, hemen eskaintzen dizkizuegunak. Lehenago ere, Hitzen Uberan gunean Sarajlici eskainitako artikuluan haren zenbait poema euskaratu ziren.
Api
24
18
Susa argitaletxeak 2001ean sortutako Kritiken Hemerotekan 7.000 liburu kritika batu ditugu dagoeneko. Astero argitaratzen diren kritika berriak biltzeari ekin genionetik gure literaturaren ekosisteman -argitaletxeak, idazleak, irakurle taldeak…- funtsezkoa bilakatu den tresna da Kritiken hemeroteka.
2011. urteko maiatzean 5.000 batu genituela kontatzen genuen orduko Literatur Emailuan, eta azken 7 urteotan beste 2.000 liburu kritika gehitu dizkiogu hemerotekari, horietarik 389 itzulpenei buruzkoak dira eta gainontzeko 1611 sortzezkoak.
Hedabideka sailkatuta; azken zazpi urteotan Berria egunkariko 440 liburu kritika jaso ditugu, Vocento taldeko egunkarietan 344, Argia aldizkarikoak 263, Garan 196 eta beste 160 liburu kritika Deia eta Noticias taldeko egunkarietan.
Ots
22
18
Duela 80 urte, 1938ko otsailaren 22an, amaitu zen Espainiako gerrako batailarik latzenetako bat, Francoren Armadak Teruel hartu zuenean. Asteetako borroka gordina, hotz eta negu hiltzaile baten erdian, oso gogorrak dira han borrokatu zirenen oroitzapenak, George Orwellenak, besteak beste. Lubaki bietan jardun zuten euskal herritarrek, eta Auspoa sailean argitaratutako Tiro tartean bertsotan liburuan gerrako bere ibilerak kontatu zizkion Antonio Zabalari Patxi Lazkanok. Francoren Armadarekin borrokatutakoa, liburuak kapitulu bat Teruelgori eskainia da. Hemen irakur dezakezu.
Uzt
18
17
2.000.ean hasita, Juan Luis Zabalak urtero osatu du jatorriz euskaraz idatzi eta argitaratutako liburuen zerrenda, eta paperezko euskarrian argitara eman. Horiek denak, XXI. mendeko jatorrizko euskarazko lanen bibliografia hau, orain, sarean da kontsultagai, EHUren Euskara Institutuaren eskutik. Liburu bakoitzari buruzko oinarrizko datuez gain, urtez urteko zerrendak kontsulta daitezke, eta, jakina, bilaketak egin. Urtero berrituko den Euskal Literaturaren Apalategia abian da, beraz, 6.094 erreferentziarekin une honetan.
Eka
25
17
Lauaxeta fusilatu eta bi urtera, Gorputz dago gudaria poema idatzi zuen Salbatore Mitxelenak. Hogeita hamar urte geroago, Gabriel Arestik ekarri zituen In Memoriam (1967) eta Ekainaren 26 egun (1970). Bernardo Atxagaren Lauaxeta gogoan 1976koa da, eta 1980an plazaratua Ibon Sarasolaren Lauaxeta paredoian. Xabier Montoiak 1983an idatzi zuen Orain dela, Saletxek Txori xotila txiunka, Omar Nabarrok 1986an Lied bat, Iñigo Aranbarrik 1987an Luma beltz-horidun tukana eta geroago Muxuka nazak. 1989an argitaratu ziren Eusebio Erkiagaren Ez zaitez Gernikara joan eta Gernikara noake. 1989koak dira baita ere Lauaxetaren betaurrekoak, Koldo Izagirrek konposatuak. Jose Luis Otamendiren Mendi-negarra eta Joseba Sarrionandiaren Olerkaria 1995ean irakurri genituen; 2003an Ignazio Aiestaranen Poesia Auschwitz eta Gernikan. Izango dira gehiago ere, hemen zerrendatzea guk ahantziak.
Esteban Urkiaga Lauaxeta fusilatu zutela 80 urte betetzen diren honetan gogora ekarri gura ditugu.
Eka
14
17
Idazlea ispiluaren aurrean jarrita, galdera batekin abiatu zuten haien ikuskizuna Bea Salaberrik eta Katixa Dolharek 2017ko Literaturia jaialdian: Zergatik bi? Hori eta galdera gehiago: “Zergatik ederra edo zorrotza? Zergatik errealitatea edo inpresioa? Posizionatua edo ez? Zergatik barneak hustu ala egiak gorde? Zergatik beti bi?”. Irakurri gabeko irakurketa batean, galdera hori eta gehiago, eta erantzunak ere, eskaini zituzten bi idazleek testu eder eta oso indartsu batean. Hemen orain osorik irakur dezakezun testuan.
Api
02
17
11itzulpenen eraginez, booktegi.eus webgunea sortu da, liburu elektronikoak argitaratzeko eta gozatzeko plataforma berria. “Guztion liburuak, guztiontzat” azpititulu adierazgarriarekin, askotariko liburuak daude euskarri digitalean irakurtzeko moduan, sortzezkoak zein itzulpenak: narratiba, poesia, kronika, kantuen letrak, artikuluak, saiakera…. Beti ere, hiru formatutan: epub, mobi eta pdf. Mimo handiz egindako edizioak, kalitate irizpide zorrotzez bururatutakoak. Ale bakoitzaren jabetza egilearena da. Liburuak dohainik eskaintzen dira, eta edonork dauka bere lana bertan argitaratzeko aukera, baldin eta argitaratzaileek gutxieneko baldintzak betetzen dituela irizten badiote. On egin.
