LORAZAINA

        Miren Lizarrondo, Jon Iruretagoienaren emaztea, harriturik gelditu zen etxeko atea ireki zuenean. Atalaurrean gazte arrotz bat zegoen, eskuetan egunkaria zuela. Asiarra zen, noski, hazpegietan europar ukitua igartzen bazitzaion ere.

        — Egun on, andere! —esan zuen gazteak apalki, bere begi beltz ederrak emakumearengana zuzenduz—. Kazeta irakurri dut. Hau al da lorazaina behar den etxea?

        Andrea ez zen harriduratik ateratzen.

        — Bai, hementxe. Baina zu...

        — Ni urte askoan lorazain izana nauzu, andere. Har nazazu proban hilabeterako, eta pozik ez bazina, beste bat aukera zenezake.

        — Ez dago gaizki esana. Pasa aurrera! Egongelan eseri ziren.

        — Nongoa zara, gazte? —hasi zitzaion emakumea jakin-minez.

        — Indiakoa. Madrasen sortu nintzen.

        — Halabeharra! Nire senarra gaztetan Indian ibilia da. Aita Bombayko kontsula izan zuen. Nola etorri zara, bada, Bilbora!

        — Ekonomia ikasteko diru laguntza eman zidaten. Ez da aski, baina. Larunbat-igandeetan haurrak zaintzen diru puska bat irabazten dut. Gaur zuenean lorazaina behar zela irakurri eta etorri egin naiz.

        — Ongi egin duzu, gazte. Non bizi zara?

        — Ramon y Cajalen. Bost estudiantek bizitegia harturik daukagu alokairutan.

        Mutil argia eta otzana zirudien. Bazuen begietan misterio usain pixka bat.

        — Arratsaldero hiru orduz lan egin beharko duzu. Datorren astelehenetik has zintezke.

        Bi hilabete igaro ziren. Jon Iruretagoienaren familia gero eta pozikago zegoen lorazainarekin. Gazte langile, serio, isil, apala zen. Hiru hiruretan etorri eta gelditu gabe lanari ekiten zion. Ez zuen atsedenik hartzen.

        Intzire, etxeko alaba baratzeko aulkian jartzen zenean, ordea, lanari utzi eta begira-begira gelditzen zitzaion, zorabiaturik.

        Intzire konturaturik zegoen mutilaren so egiteaz. Laketuz, han egoten zen haren lan orduetan, unibertsitateko liburuak ikasi iduri egiten. Medikuntzaren lehenengo urtean ari zen.

        Udaberriko lehengo lore pinpinak erneak ziren eta baratzean zerutikako lurrin kilikagarria hedatzen zuten.

        Intzire han zegoen, betiko aulkian eserita. Ustekabean, begiak jaso eta lorazaina ondoan zuela ohartu zen, eskuetan arrosa gorri zoragarri batekin. Arima dantzan zeukan begietan. Arrosa neskatxari luzatu zion:

        — Tori, arren. Arrosa hau ederra da baina zu askoz ederrago. Usain goxoa du, baina hutsa da zure ezpainei darien irriñoaren aldean.

        Handik egun batzuetara etxeko andrea etorri zitzaion mutilari.

        — Dinex —esan zion maitetsuki—. Oso pozik gaude denok zurekin. Gurekin bizi nahi bazenu, atseginez utziko genizuke gela bat. Lan saria lehen bezala jasoko zenuke eta gurean ikasi eta lo egin zenezake.

        Lorazainak atseginez hartu zuen etxeko andrearen eskaintza. Mutila etxean hartzeak ez zuen familiaren bizitzan aldaketarik ekarri. Gelan sartu eta inork ez zion txintik entzuten.

        Neska-mutilaren adiskidetasuna, ordea, sendoagotu egin zen. Gutxitan hitz egiten zioten elkarri; bien maitasuna handituz zihoan, baina, erreka askotako ura edaten duen lintzira baino areago.

        Ekaineko gauerdi batez, ohi bezala, Dinex Jain bere gelan zegoen, argia pizturik, begiak ekonomia liburuen gainean.

        Atean kax-kax goxoa. «Bai» esan zuenean, atea astiro ireki eta Intzire agertu zen, atorrahas.

        — Gau on, Dinex. Ezin nuen lorik egin. Zurekin zigarro bat erretzera etorri naiz.

        Barnera inbitatu zuen. Mutila ohe ertzean eseri zen eta neskatxa gelako eserleku bakarrean.

        — Dinex, galdetzea niri ez dagokidala badakit; esadazu, baina, arren: maite al nauzu?

        Mutilak eskutik heldu zion. Begiak samurtasunez urtu beharrean zeuzkan.

        — Oso, oso maite zaitut, Intzire. Zinez esaten dizut, zu zara mundu honetako nire kuttun bakarra. Zu besterik ez dut inor. Zu bakarrik zaude nire bihotzaren erdian.

        Dinex Jain liluraturik zegoen, Jainkoaren aurrean bere bizitza guztiaren kontua ematen ari balitz bezala.

        — Nik ere maite zaitut, Index, bihotz bihotzez maite ere, lehengo aldiz ikusi zintudanetik. Elkar maite dugunez gero, bat ditzagun geure gorputzak gure arimak bat diren bezala.

        Hitzok esanda, zutitu eta mutilarengana hurbildu zen, besoak zabalik.

        Mutila ere jaiki zen, baina neskatxari besoetatik heltzeko.

        — Intzire, ezinezkoa dugu holakorik —esan zuen, etsipenezko keinu batez—. Ezina!

        — Zergatik, Index? Ni zurekin ezkonduko naiz. Gurasoek ez digute trabarik jarriko. Jarriko baligute ere, ordea, ni edonora jarraituko nintzaizuke, Indiara edo munduko edozein bazterretara ere.

        — Eser zaitez, eser, Intzire, nire bizitzako aingerutxo bakarra. Zure gaurko maitasunak bizitzaren ankerra eramaten laguntza handia egingo dit beti.

        Neskatxa eseri egin zen eta mutilak, belaunikaturik, haren altzoan jarri zuen burua.

        — Intzire, zuk oraindik ezin dituzu gauzak ulertu. Laster egingo zaizu argi. Sinets iezadazu, baina; nik beti maite izan zaitut, ezagutu baino lehenagotik ere, eta beti maite izango. Zuk noizbait maiteko ez banauzu ere, zin egidazu, nitaz errukituko zarela, bederen.

        — Errukitu ez ezik, laztan, laztan izanen zaitut aldioro, Dinex, nire Dinex. Gaur bertan esango diet gurasoei zurekin ezkondu nahi dudala.

        — Arren, Intzire. Ez holakorik esan. Agindu iezadazu nik baimenik eman arte, ez diezula gurasoei ezer esanen.

        Neskatxak harriturik begiratu zion baina baietza eman.

        — Eta orain, Intzire, nire kuttuna, nire poxpolina, zoaz lo egitera.

        — Musu handi bat elkarri eman gabe, Dinex?

        — Bai, eman diezaiogun elkarri musu bekokian, gure elkarrenganako maitasunaren betiko zigilu.

        Denborak beste hiru astebete irentsi zituen bere sabel beltzean. Gaueko hamarrak ziren, igande bero batean.

        «Ban, ban». Dinexen gelako atea dardaraka jarri zen.

        — Zer moduz, gazte?

        Ongi ezagutu zuen mutilak ahots hura. Etxeko jaun Jon Iruretagoienarena zen.

        Atea ireki eta aurrez aurre jarri zirenean, etxeko jauna koparen batzuk gehitxoago edanda zegoela ohartu zen Dinex.

        — Zer habil hor, gazte, begiak liburu gainean erretzen? Hator nirekin behera, zer edo zer edanen diagu eta. Emaztea eta alaba irtenak dituk adiskideengana. Kopa bat whiskyk ez dik kalterik egingo.

        Mutila zurbildu egin zen eta une batez oldozten gelditu. Etxeko jaunari telebista aretora lagundu baino lehenago, arasatik ezkutuan atera eta jakaren sakelan gorde egin zuen zerbait.

        — Gazte jatorra haiz, Dinex —hasi zitzaion Iruretagoiena jauna ahots marrantatuz eta mutilaren edalontzian Chivas xorta bat isuriz—. Banian, bada, hirekin hitz aspertu bat egiteko gogoa. Madraskoa haiz, orduan, e?

        Etxeko jauna dzanga-dzanga edaten ari zen. Hordia erabat nagusitzen ari zitzaion.

        — Hori diote.

        — Nola diote, motel? Hik ez badakik, nork ote daki? Nik bazekiat, bada, Madras non dagoen, han ez egon arren. Askoz hobeki zekiat Bombayko berri, baina. Hiru urte eman nizkian han, gazte, hiru urte handi.

        Mutilak ez zuen ezer erantzun; gero eta zurbilago jartzen ari zen, ordea. Whiskyri ukitu ere ez.

        — Bai, motel, konfiantzan esango diat: hire herrian neskatxa guztiz politak zeudek, guztiz. Bonbayen bat baino gehiago ezagutu nian, zein baino zein ederrago. Neskatxa bat huen han, ordea, beste den denak bere liraintasunez itsutu egiten zituena.

        Mutilaren begiak txinpartaka.

        — Nola zuen izena? —dardarari eutsi ezinik.

        — Horrek ez dik garrantzirik, gazte. Oso urruti zegok kontu dena.

        Berriz ere zurrut luzea egin zuen.

        — Axoldurik hago, baina, motel, axoldurik. Sonal zian izena, Sonal Mehta.

        Mutilaren begiak altzairuzkoak egin ziren.

        — Neska oso xaloa huen, hango hindi aberats baten alaba. Oso egun ederrak igaro genizkian elkarrekin.

        — Eta zuk maite al zenuen? —galdetu zion mutilak intzirika bezala.

        — Ez motel, ez. Gaztaroaren erokerialdi bat huen, besterik ez. Bizitza laburra duk, ez ibil eskrupulutan.

        — Eta berak maite al zintuen? —galdetu zion berriz ere mutilak, ahots sakon lazgarriz.

        — Bai, bai, berak bai. Ja, ja, nirekin ezkonduko zela espero zian gaixoak. Ona huen hura, ja, ja. Haurdun zegoela ere esan zidaan, usapalaren antzeko begiekin. Ja, ja, nirekin infernura ere joanen zela. Negar egiten zian, gaixoak, niri musuka eta laztanka.

        — Eta zuk?

        — Bizitza laburra duk, gazte, laburra. Nik ez nian neure bizitza mari-purtzil harekin usteltzeko gogorik. Alde egin nian Bombaytik eta hor konpon.

        — Ez zaude orduan damuturik?

        — Damuturik? Ja, ja, damuturik! Neskatxa gehiagoz goxatu ez nuelako nagok damuturik. Ja, ja. Orduan gazte ninduan eta neskak zuen India horretan hemen baino errazago eros daitezkek. Gaizki egin duk, motel, hona etorriz.

        Mutilak burua makurtu eta aurpegia bere eskuetan estali zuen. Berriro kendu zituenean, malkoen artetik begirasun beldurgarria egin zion etxeko jaunari.

        Poliki jaka sakelatik erretratu bat atera zuen. Iruretagoienari luzatu zion.

        — Ezagutzen al duzu?

        Iruretagoienak erretratua ikusi eta tximistak jota bezala atzerantz egin zuen:

        — Sonal Mehta!

        — Sonal Mehta, ene ama! Ni ez naiz Madraskoa, jauna —esan zuen garrasika mutilak zutiturik—. Bombaykoa naiz, zure seme zapuztua! Presta zaitez hiltzera, madarikatu hori!

        Etxeko jaunak tente jarri nahi izan zuen; alkoholak indar guztiak kenduta zegoen, baina. Txotxolotuta, zozotuta, mutilari begira gelditu zitzaion, suge pozoitsu bati bezala.

        — Ez duzu itzurbiderik. Zu ez zara gizona, orain ikusi dut; zu infernuko haitzak baino gogorrago, ankerrago, madarikatuago zara —deiadarkatu zuen eroturik mutilak.

        — Nik hamar urte nituela hil zen ama. Dena kontatu zidan beste mundura baino lehenago. Eta zin egin nuen bere hilotzaren aurrean, mendekatu eginen nuela. Etorri zaizu ordua, madarikatu hori, urde hori, zerri zikina!

        Mutilaren nabala bortitza kirteneraino sartu zen Iruretagoienaren sabel hanpatu koipetsuan.

        Gero gaztea telefono liburuan poliziaren zenbakia bilatzen hasi zen.

© Gotzon Garate