ZAURIA

        Gizona eseri egin zen ohean. Gaueko mahaian zeukan zigarro kaxa eskutan hartu, bat atera, su eman eta erretzen hasi zen, ondoan zetzan neskatxari goxoki begiratuz.

        Goizeko argi lotsatia musuka ari zitzaion neskatxari. Ahozpez zegoen, eskuak burkoaren azpian sarturik. Zigarroaren usaina adituz, burua jiratu eta adierazpen gabeko begirada bat egin zion gizonari; gero berriz ere ahozpez gelditu zen.

        — Zer moduz? —galdetu zion gizonak samurkiro—. Gau guztian iraulka ari izan zara. Hots, ni iratzarri naizen aldi bakoitzean ametsetan aurkitu zaitut, urduri samar. Harritzekoa, zure adinean lo hobeki ez egitea!

        Um! Jende asko ezagutu dut goizean aldarte txarretan esnatzen zirenak, ...nahiz eta jende jatorra izan. Zer hartuko duzu gosaltzeko?

        — Nahi duzuna, zuk jaten duzuna —marmaratu zuen neskatxak ahopetik, burua zutitu gabe.

        — Nik batzuetan gauza bat eta bestetan bestea hartzen dut. Ene gogara. Gaur bezalako egunetan, neure burua fleitean nabaritzen dudanean, okela xerra batekin hasten naiz. Zuk ere jango al duzu?

        — Ez, ez daukat hori jateko gogorik. Kafesnea, marmelada eta gurinik ba al duzu?

        — Bai horixe! Gera zaitez hor lasai. Neuk gertuko dut dena. Ohean gosalduko dugu, handikien modura.

        Irribarrea loratu zitzaion gizonari. Neskatxak ez zuen zirkinik egiten.

        — Ez al zenuke hemen gelditu nahi? —ekin zion gizonak, berriz ere ohean, xerra puskari hortzak sartuz—. Nik ahal dudan ongien hartuko zintuzket... beno... esan nahi nuke...

        Neskatxa ogitan marmelada-gurinak igurtzi eta geldiro jaten ari zen, serio eta muker.

        — Oso emakume isila zara. Izena nola zenuela esan zenduan?

        — Ez nizun esan.

        — Eta orain esango al didazu? Mesedez! —Idoia.

        — Bai izen polita! Ni, berriz, Joxe naizela zazpi bider edo esan nizula uste dut. Zer moduzkoa dago kafesnea?

        — Ona.

        — Pozten naiz. Zergatik ez zara nirekin bazkaltzera gelditzen? Otordua prestatzen oso antzetsua naiz. Gainera, gaur igandea denez gero, zuretzat paratuko nituzke....

        Neskatxak erantzun gabe gosariari segitzen zion.

        — Ez jana egiten bakarrik, baina. Hagitz asmakorra naiz bestela ere. Aztia ere banaizela esaten didate lagun batzuek. Ez didazu sinesten, ez da? Aztia naiz, bada; bai!

        Txantxetako ingresti batzuk egin zituen.

        — Bai, Idoia, aztia naiz. Hona, adiskide min mina dudan Anbotoko damak esan didana: semetxo bat badaukazula.

        Hasieran harriturik gelditu zen neskatxa.

        — Gezurra! —esan zuen gero ia deiadarka eta amorru biziz—. Gezurra mila aldiz! Nik ez dut semerik!

        Bihotz hondotik zetorkion negarrari eman zion.

        — Barka, Idoia. Ez negarrik egin, usoño. Ez nizun minik eman nahi.

        Eztitzeko, lotsati, de usu ederra igurtzi zion neskatxari.

        — Ametsetan behin baino gehiagotan esan duzu: «nire semetxo, nire semetxo» eta «aita, aita» deika aritu zara.

        Neskatxak negar egiteari utzi zion; zurbil eta oso larri jarri zen, ordea.

        — Egia esan, nik neuk seme bat edukitzearren zer emango nukeen... ez dakit!

        — Zergatik ez zara ezkondu? —esan zion neskatxak malkoak izaraz xukaturik.

        — Ene, Idoia. Ez nitaz barrerik egin. Nirekin ezkon litekeen emaztekirik ez da sortu.

        Neskatxa begira gelditu zitzaion. Nahiko itsusi zen, bai. Bazuen, hola, Pointer antzeko itxura pixka bat ere.

        Sudurreko garitxo handi batek pailazo tankera ematen zion.

        — Horren zatar ere ez zara —esan zuen neskatxak bekokia zimurtuz—. Zu izuti zara, lotsati. Zu bezalakoak... Hots, hobe isiltzea!

        — Esan, esan beldurrik gabe; ez zaitut jango; haragia gordinik ez zait gustatzen... beno, batzuetan... Esan nahi dut... neska baten ezpainetatik ez dut nitazko iritzirik entzun; gustatuko litzaidake...

        — Ez. Ez dut esateko ezer. Gainera, gizonezkoek ez duzue ezer entenditzen. Zeurekoiak zarete.

        — Hara bestea! Geurekoiak, den denok?

        — Bai, den denok! —erantzun zuen etsi-etsian—. Maitasunaldirik goxoenetan ere egoismoa nahasten duzue; animalia izateari ezin diozue sekula ere utzi.

        — Bai, halaxe da, bai... beno, batzuetan... bai, ez dakit...

        — Nik badakit, bada; ongi jakin ere.

        — Horren gazte izan eta asko dakizula dakusat. Neskatxak zorrotz begiratu zion. Ez zuen gizonaren begietan maltzurkeriarik ikusi, ostera; isilik geratu zen.

        — Egia diotsut, ez dut eduki... nire alboan, esan nahi dut... zu orain nire ondoan zauden bezala, zu bezain neska gazterik.

        Neskatxa ahoa hertsia.

        — Zenbat urte duzu, Idoia?

        — Hogeita lau.

        Astiro miatu zuen neskatxa. Haren aurpegi maxkalak, haren bular tiki zuriek, haren gorputz luzexkak ez zuten hemeretzi urte baino gehiago salatzen.

        — Zenbat senide zarete?

        — Ez dut seniderik —ihardetsi zuen neskatxak aurpegia aldamenerantz jiratu eta beltzuri eginez.

        — Bakarrik zaude, orduan?

        — Bai, bakarrik eta hobe gainera!

        — Gaixoa! —esan zuen gizonak eta berriro igurtzi zion ilea—. Ni ere bakarrik nago. Nireak ez du garrantzirik, baina.

        — Zergatik ez du garrantzirik?

        — Zaharra naizela esan nahi dut. Hirurogeita bat urte ditut eta nire aldiak egin zuen. Zuk, ordea, horren gaztea izan eta... eta ez daukazu lagun edo adiskideren bat?

        — Ez! Ez eta nahi ere. Zertarako? Mundu honetan ez da inor nire barrena uler lezakeenik.

        — Nola dakizu hori?

        — Ongi dakit. Denok azalezko hitzetan gelditzen gara, geure kezkak sakonetik ukitu gabe. Zertarako itxuretan ibili? Adiskideari dena kontatu behar zaio, ez al da?

        — Halaxe deritzat. Nik behintzat...

        — Zuk behintzat? Zuk ere baduzu gordeta, noski, inori esaten ez diozun ezkutukiren bat.

        — Nik ez. Benetan, nik ez. Nire bizitza oso aspergarria izan da. Ez zait gaurdaino gauza berezirik gertatu. Nire bizitza zakur zaharraren antzekoa duzu. Makilakada batzuk hartu, ehizan egin eta azkenean ukuiluan edo nonbaiten hil.

        Azken urte hauetan gertatu zaidan jazoerarik handiena zein izan den ba al dakizu? Barre egingo didazu, baina... zu zara! Bai, barre egingo didazu, bart gauean egin genuena gogoan.... baina zu ez zara horietako bat... Bai, zu, nire alaba bazina bezala...

        Neskatxak, gorrotozko keinua eginez, uste-gabean, bat-batean jauzi egin zuen ohetik, zapaldutako suge batek bezala.

        — Ez iezadazu holakorik esan, arren, arren —eroaldiak jota bezala garrasika esan zuen, aurpegia eta lepoaldea etsian atzaparkatuz.

        — Idoia, Idoia!

        Gizona ere ohea utzi eta ondoratu egin zitzaion. Eskuetatik helduz bere besoetan estutu nahi ukan zuen. Neskatxa gogorki defenditu zen.

        — Ez niri uki! Ez dut aitarik, ez dut etxeko inor eduki nahi. Ez niri holakorik esan —deiadarkatu zuen garrazki.

        — Arren, Idoia, ez horrela haserre; jendeak entzungo digu.

        — Ez zait axolarik. Entzun bezate. Bakarrik, bakarrik bizi nahi dut.

        — Bai, Idoia, bakarrik biziko zara. Ez dizu inork kalterik egingo. Nik ez behintzat. Sar zaitez ohean, baina, edo bestela jantz zaitez. Hoztu egingo zara, aingerutxo!

        — Ez dio ardurarik, hiltzeagatik ere!

        — Bai, hilko zara, nahi baduzu, Idoia; orain joan ohera, baina. Zahar zaitezenean ere, izango duzu bizitzeko astirik.

        — Ez, ez naiz ohean sartuko, zu ere sartzen bazara!

        — Ongi da, Idoia; ni ez naiz sartuko. Ni jantzi egingo naiz. Hala, sar ohean!

        Hori esanez, emeki eskuz ohea erakutsi zion. Neskatxa buru makur ohean sartu zen.

        Gizona jantzi egin zen eta gero eserleku bat hartuz, ohe ondoan eseri.

        — Idoia, nik ez dizut minik eman nahi. Barka berriz ere, atsekaberik eman badizut. Sinesten al duzu Jainkoa?

        — Ez, ez dut sinesten —esan zuen neskatxak muturturik—. Bidegabe gehiegi dago munduan Jainkoa sinesteko. Txotxolokeriak! Jainko bikaina, zapaltzaileen, bortxatzaileen eta indartsuen alde agertzen den Jainko hori. Aita gurea! Hitzak, hitzak bakarrik! Ez dago justiziarik, ez eta Jainkorik ere!

        — Hots, ni ez naiz horren buru zorrotz gauza horietan... Eta sendagileengan, ba al duzu konfiantzarik?

        — Neure denboran ez dut sendagile behar handirik izan!

        — Ba al dakizu zer egiten duten handitsua sendatzeko?

        — Bost axola niri!

        — Irazi. Niri handitsu zatar bat sortu zitzaidan galtzarbean. Sendagileak irazi egin zidan; min eman ere; biharamunean, ordea, hagitz ongi aurkitu nuen neure burua.

        Neskatxak goganbeharrez begiratzen zion.

        — Zuk ere, hor, nonbaiten ere —gaineratu zuen, hitzak ahalik gehiena eztituz—, zeure kolkoan inori erakutsi nahi ez diozun handitsuren bat badaukazu. Ez al da egia, Idoitxu?

        — Ez, ez da egia, inongo egia! —oihukatu zuen neskatxak eskuez ezezko keinu bortitza eginez—. Ez da egia eta niri utz baketan. Janztera noa eta alde egitera.

        — Bai, Idoia, har jantziak, baina ni bezalako zahar bati horrelako iraina egingo al diozu?

        — Nik ez dizut irainik egin. Ni ez nintzen etorri hona zure sermoiak entzutera. Zertara etorri nintzen badakizu zeuk ongi!

        — Bai, Idoia. Etxe honetatik, ostera, sendaturik irten zintezke eta zuk nahi ez. Orain arte nire bizitza baketsua eta pozgarria izan da. Zeurea apurturik dago. Nik badut zure buruhausteak sendatzeko botika. Ez baduzu hartzen, sekulako nahigabea egingo didazu. Ez zara nitaz errukitzen?

        — Ez, ez naiz errukitzen, nitaz inor errukitu ez delako. Bestalde, zuk ez dakizu ezer. Ez niregana botika eta pailazokeriekin etor.

        — Idoia, egia esaten badizut, entzungo al didazu? Neskatxa janzten amaitzen ari zen. Poltsatik ispilutxo bat eta orrazia atereaz, ileak txukundu zituen.

        — Banoa, zoratu baino lehenago.

        — Egon pixka bat. Ez dizut oraindik dirurik eman. Atzeko sakelatik hamar mila pezeta atera eta atea zabaltzekotan zegoen neskatxari luzatu zizkion. Neskatxak harritutik so egin zion.

        — Gehiegi da hau. Gutxiagorekin ere!

        — Tori, dena zuretzat, Idoia. Pozik ematen dizut alde egin baino lehenago, baina, benetako maitasuna hartu dizun baten ezpainetatik entzun ezazu egia: zuk zeure aitarekin seme bat izan zenuen.

        Neskatxa zorabioak hartuta bezala gelditu zen. Ahoa zabaldu zuen txunditurik, hitzik esan gabe; begiak handi-handi, zuri-zuri egin zitzaizkion eta bat-batean lurrera erori zen.

        Bere senera etorri zenean ohe gainean etzanda zegoela ikusi zuen eta gizona eserlekuan eserita. Neskatxaren eskuak bere esku artean gorderik zeuzkan. Neskatxa gogoeta egiten jardun zuen puska batean.

        Gero jaiki egin zen ohetik. Irteerarantz abiatu zen. Atea hertsi aurretik begirada lotsati baina laztana egin zion gizonari.

        — Hurrengoan ere, zure beharra baneza, etorriko naiz. Agur, Joxe.

        Etxe zahar hartako mailadi ilunetan behera aienatu zen.

© Gotzon Garate