Gabon eguna

        Egun hau guretzat apartekoa izaten zan. Ba zan lehenagokoengandik etorren halako ohitura polit bat. Gabonak baino hiru bat aste lehenago, goiko hareztira joaten ginan Gabon mukurraren bila. «Goiko arezti» izeneko baso horretan gaztainadia ere ba egoan, ederra gainera. Negu guztian janala gaztaina hartzen genduan. Urrian izaten ziran gaztaina batzeak. Gaztainak batzeko denbora horretan aukeratzen zan, Gabon mukurra egiteko hareitzik onena zein izango zan. Gaztainadi honek ba eukan bere zera. Aita eta ni izaten ginan gehienbat gaztaina batzen ibiltzen ginanak. Aitari ez jakon lapitza eta papera falta izaten. Gaztainei kakoaz golpe batzuk eta bertsoak idatzi. Behin baten, bezperan eta biharamon goizean eratsi genduzanak nire amak behingo baten batu euskuzan. Ama ez zan konforme egin genduan beharragaz, marmar ebilen eta aita adarra jotzeko asmoz honela hasi jakon:

                Atzoko arratsaldea

                ez da gaurko goiza

                gaztainak eratsiten

                gabiz blisti blasta

                andreak batu hala

                erastea kosta

                        Amak gaztaina azpitik:

                Zulango behargina

                ezetako ezta

        Ba ditu hainbat bertso eder goiko harezti eta gaztainadi horretan eginak.

        Aurrerago aitatu izan dodan Gabon mukur horren ohitura hori urtero egiten zan. Aititagaz ere inoiz joan nintzan mukur horren bila, baina aitagaz sarriago. Ohitura hau derrigorrez egin behar zan gauza bat legez hartzen genduan. Gabon bezpera arratsaldean eta Gabon goizean txikitzen zan Gabon mukur hori. Honen zatiekin egiten zan suaren beroan, gertetan zan Gabon apari pozezkoa. Aitak honela dino:

                Mangutsik dinbi danba

                aizkorotsean

                mukur txikitzen gogor

                dabiz ertzean

                montorrak egiten dabez

                eskaratzean

                apari gertetako

                gaur arratsean

        Apaltzeko mahaia gertu jartzen zanean, danok aitaren goiko gelara joaten ginan, han egoan Jesusen Bihotza hartu eta aita aurretik zala, «Kristo Gure Errege» abestuz ekarten genduan.Gero afaria hasteko zutunik otoi egin, mahaia bedeinkatu eta, aitita mahai buruko zala, sendiko batasunik ederrenean pozezko gabonak ospatzen hasiko ginan. Aitita hil ostean, aita izaten zan mahai buru egun eder horretan. Ez zan ezeren faltarik izaten. Afal ostean danok alai. Aitita hasiko zan bertsoz, gabon abestiz... Aitak errespetua izaten eutson bere aitari eta leun leun erantzuten eutson. Gu ere ez ginan isilik egoten. Amuma, ama eta sendi osoak parte hartzen eban, bakoitzak ahal eban neurrian, benetako demokrazia baten barruan. Aititak ba eukan aparteko bat egun horretan: Lehenengo Marijesiak eta ondoren inoiz itziko ez eban beste hau:

                De daigun de daigun

                kanta ta dantzan

                sein eder honen etorreran

                guztiok geunkan gabonen poza

                ikusiteko seinan jaiotza

                baso ondoan botile motza

                espentzietan Jose harotza

                baina noz

                gaur jestisian ondo gagoz

                Jeremiasek dino, halan Isaiasek

                jaioko dala Jesus dino Mikeasek

                hau entzun ebanian, Txomin dendarixek

                hartu ta zorrozturik bere artazixek

                egiteko sein honi josteko osoa

                burutik behatzera estaldutekoa

                De daigun de daigun...

                Baina noz

                gaur jesusian ondo gagoz

        Aita txiroekin errukiorra zan eta beti gogoratzen zan egiteko honegaz. Gabonetaz daukazan bertsoetariko batzutan dinoanez:

                Biztoki biko etxe

                zabal batean

                sendi bi bizi dira

                bake bakean

                alde baten aberats

                bat, ta bestean

                umedun alarguna

                ezer ezean

                Umetxuak amari

                esaten dautse

                etxe onean bauke

                nahi ainbat gauze

                dinoe «gabon bonbon

                bete ta ase»

                hareik dana ganezka

                gu barriz gose

        Umetxoak heuren ezereztasuna ama alargunari esaten dagozala, mutiko bat otzara beteaz agertzen jake ta honela esan:

                Mutikoak dirautso

                alargunari:

                Josuren izenean

                amatxok neuri

                emon daust bezuzadun

                otzara hori

                danok egin daizuen

                gabon afari

                        Alargunak:

                Mutikoai dirautso

                samur maitetsu:

                amatxori mila esker

                esan eiozu»

                ta bere umezurtzei

                eginik mozu

                dino: «errukitu da

                gurekin Josu

                poztu ba enetxuok

                poztu bai poztu»

        Gaur egun ere gabonak ospatzen ditugu, eta beharbada aukera gehiagoz, baina, euki bardinean, askoz aberatsagoak ginan lehengo gabon jaietan. Sendi batuaren gabonak ziran. Gaur egun, ostera, sendi zatituenak dirala esan leike. Orduko sinismena eta eraspena garbiagoa zala uste dot.

        Holan izaten ziran gure Gabonak. Bakoitzak barruan eukana garbi ikusten zan, bai bertsoz eta bardin kantuz. Nahiz eta txurrut polito egin, biharamonean egindakoaren errenkurarik ez zan izaten.

© Balendin Enbeita