10. agerraldia: GIPUZKOA
10A Emakumeek gogoeta egiten dute Hondarribiko harresiei buruz: egia da hiria eta jendea babestu egiten dituztela harritzar hauek, baina itxi eta ito ere bai. Ikuspegia motz da hemen...
1 EMAKUMEA Eta hormatzar hauek zer?
2 EMAKUMEA Bai, zenbat denbora daroate zutik?
3 EMAKUMEA Beti hementxe egon direla dirudi.
4 EMAKUMEA Berrogeita bost urte dira Antso Abarkak hasi zituenetik.
5 EMAKUMEA Mendeetan irauteko daude eginak.
6 EMAKUMEA Hiria babesteko.
7 EMAKUMEA Etxeak babesteko.
1 EMAKUMEA Ikusmira itxi ere egiten dute, ordea.
2 EMAKUMEA Itsutu.
3 EMAKUMEA Ikuspegia motz du hauen barruan geratzen denak.
4 EMAKUMEA Begiak behar dira urrun.
5 EMAKUMEA Arimak behar du zabal.
6 EMAKUMEA Gordelekua ez dadin izan presoleku.
7 EMAKUMEA Gogoko ditu harri zaharrok Antso Nagusiak.
1 EMAKUMEA Harri hauetara egin dio dei Gartzea Azenariz jaunari.
2 EMAKUMEA Ipuzkoako lurrak dituzte gai.
3 EMAKUMEA Erresumako lurrik antzuenak.
4 EMAKUMEA Antsok Gartzea Kontea nahi du Ipuzkoako jaun.
10B Antso eta bere gizonek Ipuzkoako lurra dute mintzagai, nola Gartzea geratuko den lurralde horien arduradun. Antso eta Gartzea, mintzo diren bitartean ibiltzen ari dira harresiei arreta bereziaz begira.
ANTSO Hemen lasaiago hitz egingo dugulakoan deitu dizut honaxe.
GARTZEA Ez da leku batere aldrebesa, jauna.
ANTSO Iruñetik agintzen jarraitzen dut, baina hori ez da aski. Gauzak ongi lotuta edukitzeko, korapiloa leku bakarrean ez da aski.
GARTZEA Begibistakoa da hori, jauna.
ANTSO Nahiaran nahi dut indartu Errege Gortea, eta hegoaldeko lurralde lauetan hiriak eraiki. Gure aurrerapenak ez du beste irtenbiderik. Horretarako, ordea, Ipuzkoako baso eta itsas-ertzetan, Bizkaikoetan Eneko Lupizekin egin bezala, Erregearen ordezkaria behar dut izendatu.
GARTZEA Zeure aukera duzu hori, jauna.
ANTSO Agerikoa da zeu zaitudala gizon hori, Gartzea. Neure ondoan izan zaitudan hainbeste urte zintzoren ordainetan, zeu nahi zaitudala izendatu Ipuzkoako Konde jaun.
GARTZEA Hara, jauna: Galga emaztearekin esposatu nintzenetik, Deba eta Urolako ibarretan nauzu erroturik eta ohartua naiz handik urrun dela Iruñea, urrun dela hegoaldeko lautada eta urrun dela mundu guztia ere. Mendi arteetan bizi gara nor norenari begira. Ipuzkoan jende askok ez daki zeu Errege zaitugunik ere.
ANTSO Gartzea, maitea. Erabakita dugu geure Erresumako lurrak nola antolatu. Sena berezia erakutsi duzu jendea ezagutzeko orduan. Gogoan ditut zeuri entzundako hitz batzuk: «Euskaldunak beti nahi du bere etxearen jabe izan. Norberarena norberarentzat eta hortik aurrera, auzoaren senide».
GARTZEA Hori edonork daki hemen, Jauna.
ANTSO Bai, Gartzea, baina inork ez du hori zuk bezain argi. Horixe dugu antolaketa eredua: bakoitzari berea eta hortik aurrera guztiok senide.
GARTZEA Ziur baldin bazaude, Jauna...
ANTSO Horixe nagoela segur. Txalupaz etortzeko agindu dizut, itsasoaren garrantziaz jabe zaitezen. Itsasoak bidea zenbat laburtzen duen ikas dezazun. Eta hementxe zaude, zaldi azkarrenean etorrita baino azkarrago.
GARTZEA Bai, hemen nago baina juxtu-juxtu, jauna. Itsasoan hustu ditudan tripekin joan naiz ia. Ni lehorrekoa nauzu, ez itsasokoa.
ANTSO Baina itsasoa dugu biderik zabalena. Bikingoei ikusitako lemarekin, bide guztiak dira orain zuzenak, haizea lagun bada, behintzat.
GARTZEA Marinelek ederki egin dute irri nire lepora, jauna.
ANTSO Hondarribiko hau dugu nafarrok portua. Bidasoan barrena etortzen dira honaino garraioak, baina ez da aski. Kostalde guztia antolatu beharrean gaude, Gartzea. Matxitxakotik Landesetara bitartean. Zeuri dagokizu Oriotik Arlaban arterako tartea, Ipuzkoa, gure Erresumako lurralderik txikiena, ez horregatik alferrena.
GARTZEA Arlabaneraino?
ANTSO Bai, Arlabaneraino. Handik behera, Muniok, Arabako Konteak, agintzen du. Errazagoa da lautada Errioxatik gobernatzea Ipuzkoatik baino.
GARTZEA Asmoa ona da, jauna, baina Arditurriko meategi inguru hauetarako, Pasaian eta Done Ostian ari zarete antolatzen portuak eta hiriak. Oriotik harantzago, ordea, txaboletan ahal bezala bizi diren arrantzale eta laborari apurrak baizik ez dira.
ANTSO Horrexegatik ematen dizut zeuri zeregina.
GARTZEA Bai, baina zer nahi duzu nik egitea?
ANTSO Ez dagoen tokitik urrea ateratzea! Horixe. Ipuzkoa ezdeusa behingoz Historian sartzea eta aurrerapidean jartzea.
GARTZEA Nire esku dagoen guztia egingo dudala, aurrez dakizu, jauna.
ANTSO Bai zure esku dagoena dagokizu, eta niri neurea. (Pergamino bat destoleztatzen du) Eta horrexegatik izendatzen zaitut Erregeren lekuko Ipuzkoako lurretan.
GARTZEA Ohorea da enetzat, jauna.
ANTSO Ohorea, lana eta dirua, Gartzea, gure egitekoaren hiru ardatzak. Ez ahantzi sekula.
GARTZEA Ez, jauna.
ANTSO Hasteko, Galga emazteak eta zeuk, lurrez hornitu behar dituzue Aizpeko Donibane Monastegia. Altzoko Olazabalen diharduzuen moduan, leku eta pasabide fidagarriak behar ditugu Ipuzkoako lurraldea bizkor dadin.
GARTZEA Ederra litzateke Hondarribiko hau bezalakoren bat Deba edo Urolaren muturrean. Zure laguntzaz egingo genuke halako besteren bat.
ANTSO Bihotzak salatu zaitu, Gartzea. Hastapenean beldur eta orain ameslari. Atsegin zaitut, Gartzea. Non egin behar dituzue oinarriak? Getariko Xaguaren gainean? Nahikoa lan duzu kostaldea eta Goierriko jauntxo horiek antolatzen. Gero gerokoak. Gainera, lanen bat utzi beharko diegu gure ondorengoei, ez da hala?
10C Halako batean, ustegabean, zalaparta handi bat ikusiko da urrunean, Zaragoza aldean. Hilketa bat edo. Harresietako batean, urkatu baten itzala ikusiko da, dilindan.
10D Emakumeek kontatuko dute Zaragozan gertatutakoa: Urkatu egin dute Antsok bidalitako mezularia. Kantuz egingo dute lan hori.
1 EMAKUMEA
Zaragoza partian
Atzo zen gertatu
Erregeren gizona
Lepotik urkatu
Mairua beti mairu
Uda eta negu
Bihotzik ez daukanak
Barkamenik ez du
|
2 EMAKUMEA
Gorrotoak baditu
Berezko bideak
Nola suge zikinak
Dituen bereak
Mezularia joan zen
Antso(re)n izenean
Zintzilik ito zuten
Soka muturrean |
3 EMAKUMEA
Mendekua ez da berez
Erantzun zuzena
Baina berdindu behar
Irain eta penak
Erregeak ez daki
Baretzen kemena
Zaragozatik dator
Gorroto-eztena. |
© Hasier Etxeberria