Jozsef, Attila. Hungariar idazlea (Budapest, 1905 - Balatonszarszo, 1937). XX. mendeko hungariar poeta nagusietako bat da. Idazten gazterik hasi bazen ere, hil ondoren bakarrik izan zen benetan ezagun eta ospetsu. Gazterik egin zen orduan legez kanpo zegoen Hungariako alderdi komunistako kide. 1932an Valóság izeneko literatura aldizkaria sortu zuen, eta 1936an Szép Szo (Eusk. «Argudioa»), eragin handia izan zuen politika eta literatura kazeta. Langileen poeta izan zen eta klase borrokaren sinbolo nagusi bihurtu zuen ama, garbitzaile pobre bat, bere lanetan. Marxen eta Freuden ildotik, errealismoa eta irrazionaltasuna tartekatzen dira Jozsef-en lanetan, eta, gizon modernoaren pentsamendu konplexuaren ondoan, beti nagusitzen da edertasunerako eta armoniarako dei garratza. Etengabeko egonezinean bizi izan zen beti eta bere burua tren aurrera jaurtikiz hil zen. Obra nagusiak: Ez naiz ni oihuka ari den hori (1925), Artzaren dantza (1935), Ez da barkamenik (1936).

Conrad, Joseph. (Teodor Jozef Konrad Nalecz Korzeniowski, Joseph Conrad deitua). Ingelesezko eleberrigilea, jatorriz poloniarra (Berditxev, Ukraina, 1857 - Bishopsbourne, Kent, 1924). Abertzale izateagatik erbestera bidali zuten idazle poloniar baten semea zen. Hamar urte zituela umezurtz gelditu zen, eta 17rekin itsasoratu egin zen. Mundu osoan zehar bidaiak egin ondoren, 1886an Ingalaterrara jo zuen eta hango herritar bihurtu zen. Ez zuen hala ere itsasoa utzi, eta bidaiak egiten segitu zuen (Bonbay, Singapur, Borneo, Maurizio uhartea). Abentura eta irakurketa oso gustokoak zituen (Shakewspeare, Marryat, Scott eta Flaubert zituen gogokoen) eta bere adiskideen laguntzari esker hasi zen idazten. 1895ean eman zen argitara Almayer's Folly (Almayer-en eromena) bere lehen liburua. Erritmoaren eta hitzen erabilera berezia zela eta, Conrad maisu bihurtu zen ingelesez idatzi zituen lanei esker, berez, ama hizkuntza ez bazuen ere. Haren eleberriek bezala, kontakizun laburrek ere arrakasta handia izan zuten Europan. Conraden lan gehienek itsasoa dute oinarri: 1896. urtean An outcast of the islands (Uharteetako arrotza), Borneoko trafikatzaileak, itsaslapurrak eta emakumeak nahasten diren istorioa eman zuen; The Nigger of the Narcissus (Narcissusko beltza, 1897) eleberrian sorginkeriazko giroan murgildu zituen ontzi bateko pertsonaiak; Lord Jim (1900) eleberriko pertsonaiak larrutik ordaindu zituen gaztaroan eginiko bidegabekeriak. Abenturazko hainbat eleberri idatzi zituen: Heart of darkness (1902, Ilunbeen bihotzean, Iñaki Ibañezek euskarara itzulia), Nostromo (1904), The Secret Agent (1907), Under western eyes (1911), Chance (1913), The Arrow of Gold (1919), The Rover (1923). Bere bizitzako oroitzapenak eman zituen argitara 1912an.

Stevenson, Robert Louis. Eskoziako idazlea (Edinburgo, 1850 - Vailima, Samoa uharteak, 1894). Txikitatik tuberkulosiak jo izanak eragin handia izan zuen Stevensonen bizitzan eta idazlanetan: ohean egin behar izan zituen aldi luzeak Eskoziako elezaharrak entzuten eta Johnstonen, Scotten eta Dumasen eleberriak irakurtzen. Hala, bizitzarekiko atxikimendua adierazteko premia, eritasunak sortua, abenturazko kontakizun baikorrak idatziz ase zituen; giro osasungarriagoen beharrak, berriz, bidaldietarako eta abenturarako grina piztu zion. Familian ezagutu zuen giro presbiteriano estuari uko egin eta liskarrak izan zituen gurasoekin. Zuzenbide ikasketak egin zituen, baina inoiz ez zuen legegizon gisa ihardun. 1873tik aurrera etengabe bidaiatu zen, eta lehen liburuak Frantzian egindako bidaldien kronikak izan ziren: An Inland Voyage (1878, Kontinenteko bidaia) eta Travels With a Donkey in the Cévennes (1879, Bidaldia astoz Cévennes lurraldean zehar). 1880an Fanny Osbourne-rekin ezkondu zen. 1881ean filosofiako artikuluen eta literatura kritiken bilduma bat, Virginibus Puerisque, eta 1882an ipuin bilduma bat, The New Arabian Nights, (Arabiako gau berriak) argitaratu zituen. Hurrengo urteetan hara-hona ibili zen eritasuna sendatu nahian eta haurrentzako poemak eta eleberriak idatzi zituen, bere seme-ordeari eskainiak: A Child's Garden of Verses (1885, Haurrentzako olerki lorategia), olerki liburua; Treasure Island (1883, Altxor uhartea); gazte eta helduengan arrakasta handia izan duen abenturazko eleberri horretan Stevensonek bikain agertu zuen bere kontalari dohaia eta trebezia; hura du libururik ezagunena eta irakurriena. Beste eleberrietan Walter Scotten bidea jarraitu zuen: Kidnapped (1886, Bahitua), The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1886, Dr. Jekyll eta Hyde), pertsona berean bi nortasun kontrajarrien arteko gatazka agertzen duen beldurrezko kontakizuna, arrakasta handia izan zuena; The Black Arrow (1888, Gezi beltza), The Master of Ballantrae (1889, Ballantraeko Nagusia). 1888an Ozeaniara joan zen, Samoako uharte batean hartu zuen bizilekua eta han bizi izan zen hil arte, bertakoek Tusitala (Ipuin Kontalaria) esaten ziotela. Azken idazlanak: Catriona (1893), Weir of Hermiston (1896, Hermistoneko uhesia), eleberri bukatu gabea, aditu askok maisu lantzat dutena; The Islands Night's Entertaiments (1893, Uharteetako gau denborapasak) eta In the South Seas (1896, Hego Itsasoetan) ipuin bildumak; ipuin horietatik zenbait itzulpen egin dira euskarara: Ahotsen isla. Deabrua botilan, Botilako deabrua. Haren olerki guztiak 1951n argitaratu ziren.