Erroen indarrean
Mujika, Luis Mari
Erroen ur beltzetatik
azal bortitzetara etorri naiz,
enborraren geografia banatua utziz
adarretara iritsi naiz,
eta garoak errekaldeko sakana gisa
arrazoin telurikoz
oraina populatu dut,
asunen suminean
eta kristal zartatuen kexuan
ene iturriak sentitu ditut...
AGIŅA-tik jaitsi naiz,
kondairaren karriketan ibili naiz,
zirkunstantzien kaleetan galdu naiz,
eta aldiaren unean
mugapen oro,
zabaldura oro,
bilgune oro,
aitzeki oro
orogai eta kantagai
ene errotan egin dut,
URA ur dela ohar dadin,
LURRA lur dela kontura dadin,
HARRIA harri dela baitaratu dadin...
1) LURRA
Lurraren sabela sakona da,
beltza da, beroa da,
Mairulegorreta-n, Udalatx-en, Irukutzeta-n
lurrak urrezko gordailu,
haitzuloen sekretuan
lurrak oharmen,
lurra ibar, muino, mendi,
soro ta errekaldeen oinetan,
"terra genitrix" galanta
semeetan banatua,
gizonaren jaiotza eta ustelkia
lurraren erraietan,
(gizona lurretik,
gizona lurrera),
gizonaren haragia
lurpean ugaltzen,
gizonaren simaurra
lurretik
mila loretan altxatzen,
gizonaren odol ustela
(sagar, gaztain, mahats,
aran eta arto)
lurretik jaikitzen,
lurraren hazitan lehertzen...
2) URA
Arga-ko idibegietan
euskal arrazak asperra,
Zadorra-ko sahats makurretan
arratsak ametsa,
Itsasgorrieta-ko uretan
eguzkiak zauria,
eskuok, begiok, grinok
ur sakonetan
murgiltzen dira,
gizona uretan
garbitzen, itotzen,
berjaiotzen da,
uhinen alturan mozkortzen da,
inularraren kristal gorriak
Urumea-ko soinetan
puskatzen dira,
eurijasen bataioan
odol basatiak suspertzen dira,
ihintzaren ezpainetan
lorea
farraz irekitzen da...
3) HARRIA
Aizkorri-ko haitz gorrietan
harriak hizketa bizkor,
mailu kosmikoek
landu dute euskal harria,
harrietan eskulotu da
herri honen gogoa,
harrian zizeldu
euskara eta Euskal Herria
(aizkorak, aitzurrak, aiztoak
haitzezko mamia,
harrizko erasotan
euskarak samina),
"hutsaren" soina
harriz hesitu da,
"hutsaren" gunea
harriz zizeldu da,
Egiar-en eta Eteneta-n
zutunik harria
harri gogor,
kozkor,
zigor
agonikoa,
asmoaren antsitan jasoa.
4) ORTZEA
ORTZEAN URTZI,
ortze gatiluan
eguzkia kixkaliz,
SUGAARRAK goi-bide
izarrak isatsez astinkari,
argizagien distirak
arrats gorian zintzilik,
URTZIREN gogoa
gizonak ezin hertsi,
txingarrezko ileadatsa
gau-bizkarrera da isuri...
5) EGUZKIA
Eguzkiaren ezpata
lurraren bizkarrera,
eguzkiaren labean
galburua bozkario,
mahats helduen beroak
gizendurazko jario,
eguzkiaren zigorra
arrubioaren pozoinak,
euskal soro ta eremuak
mila tormentu,
lurraren sabela
zorionez da nekatu,
goldearen zakila
lur beroan sartu,
zuku lodi, zuku gorriak
mertxikaren fruitu,
udazkenaren loa
mahatsez nahastu,
sagarraren mamia
poz gizenetan bildu...
Lehen zarpil eta epel zena
orain su da eta labe,
orain txingar da eta oinaze,
orain uzta da eta aran dolore,
haziak (haurrak bailiran)
altxa dira
algara hautsitan,
"eguzkiloreek" zoria dute
ezarri atetan,
aizkoraren hortzak begia
sortaldeko argitan.
6) ILARGIA
Ilargi amandrearen gonapean
barakuiluak asperra,
ilargiaren argipetan
itsasoak altura,
ilargiaren eraginetan
emakumeak odolbehera...
Kanpusantuko hilak
ilargipean asperti,
errai gizenek
ilargi zurian aitzaki,
basoan otso zuriak
ilargia dabiltz kolpari,
harriaren lo hotzak
gau-argiaren hesi,
(sugearen maltzurkeria
nork du, nork desestali?)
tigre zartatuaren saltoa
arrasbeheran kezkati,
Zugarramurdi-ko sorgin-orgiak
badu bere zuzi,
hontzaren begi nekatua
ilargia begirari...
Bai, bai, orain laurden, gero erdi,
ilargia fagadian
gaztanbera iduri,
akerrak Petralanda-n
sorginen atzetik...
7) OSTOTSA
Aizkoaren hortza ateburuan
ortzera begirari,
ortzearen amorroak
ostospean jai handi,
"ortziri", "osti", "ihuzturi"
goiko azalpen-mirari,
eguntsentiaren loa
trumoiak dardarazi,
altzairuak eta txingarrak
zartatzen errukigabeki,
sehaska urkatuen garraisia
ilunabarretan larri,
URTZIAK bizilekua
AGIŅA-tik hurbil,
Aizkorri-ko arranoak
arraultzeak zintzilik,
aih, aih, Aia-ko Haitzetan
ostotsoa noizpait da itzali...
8) HAITZULOAK
Barnetik sakonera bide luze,
luzetik laburrera bestainbeste,
lurrak aitzuloan
miragarrizko sabelpe,
Ekain-en, Altxerri-n, Santimamiņe-n
euskal gizonak
"hutsaren" geometri,
zaldia eta bisonta,
hortza eta oreina,
lehoia eta otsoa
harridurazko marrazki,
ederraren soina zer den
koba-gizonak badaki,
abstraktuaren lerroak
aztarna nagusi,
euskalduna aitz-elizetan
eman zaio ederrari...
|