Lur Santuetara erromes
Karol Wojtyla
euskaratzailea: Aita Onaindia
1. Olibete mendia
Lur apur bat, osto artetik ikusia,
sasi artetik legez, aldiak zear.
Ur-zear be, bai, aitz-arrakalak egiteko
kaliza baten barrena bete daroana.
Lur apur au, begira zagoz oindiño?
Edo-ta neuk bakarrik sortzen ete?
2. Judea'ko basamortua
Lur au eder dala esatea, ezta errez.
Odeietan dau galtzen arkaitzaren amilalde baltzak.
Aizea ta euria gurutzatzen berebillak.
Alperrik zabiltz berde pizkaten billa.
Urrun joan ziran gizonak. Ezin emen bizi.
Eta Zu eldu zintzazan ona, ain zuzen be,
eta ez lur oneri eder zala esateko.
Ez dau zer-ikusirik lekuak. Jentea da
billatu bear dozuna.
Aurkitzeko barriz bera dagon lekura joan bear,
aurkitzen dan lekuan billatu bear.
Zuk jakin dozu ori aukeratzen.
Lur oro eltzen da lur bakar ontara
eta au ikutuz bizitz-lur biurtzen...
Eta oro egin oi da beti-beti
Dana dan Agaitik.
Ementxe bakarrik egin zan
Dan Aren eta lurraren arteko aurkitzea.
Sorkuntza deritxogu
aspaldi dala jazo zan orori,
eta baita jabetza be.
Noberena lez zerbait aurkitzea da,
eta berau biziaz betetea.
Alkar aurkitzeak ez dau adierazo nai
zerbait eskuaz ikutzen danik
(Zu ezin zaitu iñok ikutu),
ezta soilki bat bizi danik be
(zer gure bizia zureaz kideturik?);
aurkitzean ar-emona dago bakar-bakarrik
(bai ar-emon sendoa!),
izan eta ez-izanaren artean egotea baiño,
jaiotzaren eta usteltzearen artean nunbait.
Olan zuk, lur, lur askoren arteko,
ar-emona zeunkan usgunean, eta bizi ugari...
Olan lotua zengozan zu, eta loturik zagoz.
Oi aurkitze-lur, lur bakarra!
Oro egiña izan dan lurra,
Dan Ari bizia emon zeuntsona.
Baiña ezin dautsazu esan: «Ederra zara!»
Banatzearen aste bat dago aurkitzean.
Ez gara alan be bananduko lur ontatik
Dan Agandik banandu ez gaitezan;
lur au amaituta be, Ak izaten jarraituko.
Jaioz gero ez dago iñolaz be banantzerik.
Aurkitzeaz amaitzen dan banantzea,
ezin daiteke amaitu jaiotzeaz.
Jaiotzeak ez dau azkenik, ez banantzerik.
Oi lur, agertu-barri zarean lur,
Dan Aren lur,
gure Aitaren lur!
Gu jaio gintzaneko akitua,
zugan ez dakusagu bustirik ez ederrik.
Gaztetan be etziñan izan pizgarri ta eder;
baiña, ori bai, bazter atsegiñak zeunkazan.
3. Kidetasunak
Bazter oneitaratzen naz (ez dira lengoak, ba-dakit).
Emen ditut merkatariak ikoak saltzen.
Or mutikoak argazkiak eta silluak
zelofan-ingiz inguraturik eskinka.
Dei dagitzue dendetatik zintzur-abotsez.
Itzen bati oratzen italieraz, ingelesez,
eta polakeraz era berean.
Bazter oneitaratzen naz. Gora aundikoa
dozu tokia, leku sagaratua baita.
Tokiz aldatu ziren arriak,
koska, goibe ta makur-uneak bete zituen,
arek andik ona joan ziran oro.
Antxiñakorik ez da geratzen pikor bat bera.
Kidetasuna, alan be, ez dago onetan;
daukanetik kidatzen jatzu lekua.
Zuk zeure begitu ederrez bete zenduzan
tokien billa nabilkizu ni.
Ez nator eurak eskuratzera,
nire utsa eurak bete dagien nator.
Amaika bider eraldatu bear
Zuk zerbait neurea izan zedin
asieran zeurea hakar-hakarrik izan zana!
Arek ezagun izan eban leen-tokia
etzan azaleko lekua, bere amaren
sabela izan zan! Oi, oldoz al ba'leu arek,
Nazaret'eko arriak, ni gaiñetik igaroz,
noakien arri areik, berak be oiñakaz
ikutzen ebazanak dirala,
mundu ontan Zu zengozan toki bakarra zala!
Zugaz aurkitze bat izango litzateke zure
Amaren oiñak ikutu ebezan
erlaste zapalen barrena.
Lurreko lekuok, Lur Santuko lekuok
emen barruan, neure baitan,
ez dakit zuok zelan ezkutatu.
Ez dakit zelan zapaldu zuok, ezin dot:
belaun-makur jarri nai dot zuon aurrean.
Ziurrago jat olan aurrez egitea.
Belaunak lurrean ixil dot jarraitzen.
Neure zerbait geratuko jatzu, oi lur!,
neure ixilla geratuko jatzu. Eta bitartean,
barru zaroadaz zeu lez izan nadin
testigantzaren leku.
Ba'noa, lekuko lez ba'noa,
testigutza egitera noa
millaka urteetan zer jazo dan iragartera.
Tokien kidetza ez dozu gero
arrien kidetasuna bakarrik,
etxe orpo, suete oiñarri, oxin-orma
(oi Siken'go oxin,
Jakob'en egunak ezkero,
samaritarraren egunak ezkero, gaur arte!).
Ez, ezta bazter eta lurraldeen kidetasuna
begien aurrean edegi oi jakuna.
Bazter naz ni be ta ikuskizun ontan
alkar aurkitze bat daukagu.
Ez noa arriengana, izpazterrean lurra legez,
gizonaren begi-aurre zabaltzen diran
lurralde ta bazterretara baiño.
Itxasoa lur-barne sartu oi danez,
ikuskizuna olaxe begiz sartzen gizonari.
Ez nabil arriengana,
etxearen orpo,
kalearen kaltzada,
suete-azpi, santua dan
alderdirantz nabil, toki sagaraturantz.
Tabor mendia, goi-erpiñetik,
ikuskizun bakan. Galilea
gorantz doa apurka kutrillo bakotxean,
gizonaren izerdiz landua,
kibutz bakotxean; au obeto agertzen
gaba jaustean, tximistargia ikuspegia
argiz beteago ixioturik jartean.
Or ondotik puzka aize-bolada otza;
bakarrik nau emen izten, eguna itzaltzean.
Genesaret itxas-egalak. Emen naz aurkitzen
Kafarnaum, Betsaida, Magdala'n. Arri batzuk
jasoten dodaz leku bakotxean, eta egunen baten
Notek ibaiko arrantzaleren baten
esku nekatuan ipiñiko ditut.
Sartu ta urten, arnastu; aren eta onen tokiak
bakotxagan dagoz lurrean bertan baiño geiago.
4. Zugatz bat
Leku ontara eldu zan Abraham bere ibilliz.
Abraham, aurkitzen gurenaren gizona (tres vidit et unum adoravit).
Toki oneitara edegi zan aren barru aurkitzea.
Lur osoa Lur biurtu zan onetara,
au da, egoitza. Abraliam, aita, onen leiñutik
erneko da Adan barria.
Eremuan zear etorri bear da toki oneitara.
Abraham janari billa ebillen basamortuan,
bere barru eremuan ikusi eban zugatz bat
(tres vidit et unum adoravit)
eta Aregana zuzendu zitun bere urratsak.
Zugatz orritsua!
Zure gerizpeak babes beiz gizasemeak oro,
abereak eta landareak!
Erri osoak
jarraitu bear dauz Abraham'en urratsak.
Gaur egazkiñak «Arabic airlines» dagie
bide arloa ordu bian. Uxa ete dogu
urruti joan-nekea ta lur elkorretik urrin,
larre-sail lantzar etzetik iges egitea.
Urruti lagako dogu Sinai igarotean,
baiña bulartsu joan ziren oneik,
eta zuzen, mendia aurkitzera.
Lur, lur, erantzun betiko jakituri!
Aurkitzearen lekuak, eremu izatea lagarik,
atseden-leku oasis izan bear dau.
Loratu bearra dau gizasemeak
zure etortearen zantzuaz oartzean.
Zatoz eta ekar eizu zeugaz udabarria,
gizonarentzat!
Alda zaitekidaz, bear bada,
joanean geratu ziran errietaz,
eta etorkizunean loratuko diranetaz? Alda ete daikegu toki loretuen truk
gurutzea tinkotu zan mendi kaska-motza? Basamortu zear etorren leku oneitara
erria.
Aurkitze toki guztien artean,
auxe da azkena ta bakarra.
Munduak ezingo dau iñoiz beragandik alde egin.
Munduaren sendotzaren tokia dozu.
Gizona ezin da urietan soilki loraz jantzi,
etxeak, zugatz edaburuak baiño garaiagoak
aspaldidanik jaso ziren urietan aurki.
Berriro dator sukalde bako jentea
Lur au arri biurtzen, Gurutzeari esker.
Aren aztarnarik ez da gelditzen.
Gurutzea eraiki eben aitza be ezta ikusten.
Azken zentzunera gauza guztik
erne ziran lekutik ur-urre,
bein-beiñeko etxeak jaso dabez.
Eraskin etxagintza, ta aldi adierazle.
Zati ta itxura oro osotasunean argitzen.
Osotasunaren lekua auxe dozu,
aurkitze guztien egoitza
eta gizaseme guztiena. Leku ontatik kanpo,
sukalderik ez dauken gizasemeak dituzu.
Gizona erne, azi, loratu da egiten urietan;
uriak barriz gizona uxatzen, eta egun baten
sukalde barik da geratzen, eta nai-nun
aterpea billatu daroa, eraskin etxagintzan
naiz oraintsu asmaturikoan egokitua.
Uri bat jalgi oi da, alan gertatuz,
baiña orrela be, barren illunean,
idoro oi da zentzun barriren bat,
azalera datorren sorburuko ura iduri.
Gurutzea biurtu jaku guri
Jakob-en oxin sakon.
5. Barne-tokia
Zugan daukot nik tokia. Zurea nigan dagonez.
Gizaseme guztiena dozu toki bera.
Ni, beraz, ez naz baztertua somatzen.
Askotuz noa, alan be, bakarrik eta bakar.
Gurutzea da. Ementxe jasoten zan.
Askotze au -eta ez gitxitzea- ezkutu bat dozu,
Gurutzea da, ur-lasterraz goiti. Beroni esker,
zenbakiak bazter-azo oi dira Gizonaren aurrean.
Zelan eldu ziñan Gurutzera? Zelan al izan zenduan?
Mailladi batetik jatsi gintzazan, arro,
ormean zear zuloturiko bidetik.
Orduan aldatz-beera jatsi ziranak, gelditu ziran.
Arlosa bat dago orain ezaugarri.
Gantzukiñak ipiñi ebezan zure gorputzean
eta obi barruan laga eben.
Tokia jadetsi zendun lurrean zeure Gorputzarentzat.
Eta kanpoko lekua barrukoz aldatu zenduan
au esan zenduanean: «Ar danok ortatik».
Ni erromes etorri nintzan lur ontako
bazter guztietara dizdiz dagizu barru-tokiz.
Gizaldiak dirala autatu zendun toki au.
Berton emon zaroadaz,
berton onartu naroazu.