inprimatu
Lauki hitsetan
Izenburua:
Lauki hitsetan
Sinadura:
Karlos Santisteban
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Santisteban, Karlos

Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1981
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1981
Orrialdea:
16-29

Lauki hitsetan

 

Karlos Santisteban

 

I

Adarretatik...

 

 ARBOLA

 

           1

 Ama-enborretik

 jalkitzen dira

 xut-xut goranzko irudiz

 —handitasun aire bipilez—

 kimu berrixearen

 aitton-amona fierrak.

 Eta teilatura zerutiarretik

 datozkigu

 haztearen beharrak

 tximinietatiko

 kezko

 nodeiez.

 

 Berdezko soineko goibeiek

 estaltzen dute larrugorria

 eta dagerkigu beherantz

 beherantzago

 beherako bidaia azkarrez

 jantzien

 itzala

 distiratsua.

 

 Oinarria,

 hasieraren erro,

 dabil ostiko jo

 ta jo

 bilakari...

 

           2

 Doi-doi bere jangura eskergarako

 dauka sapa-janari

 —eskaxeg i—

 haundia baita antsiaren nahia.

 Blai-blai elikabideak

 dirade mantenuaren jabe

 eta baratzeari darion giltzatzarrak

 ez daki

 ernal-hildoak

 —bizi-aurreborta—

 zabaltzen.

 

 Jatordu berriak dira beharrezko

 sabelzorriaren haizatzaile iaioak

 zotinka, nigar zotin, baitugu ahoa;

 karruska-ka-ka-karruska hortzak.

 

 Ai! gossti zein uzkur!

 zurkaiztu beharra handia!

 

 Zuri-beltzak,

 zurixka-beltzixkak

 zuri-zuriak eta beltz ilunak;

 a!, denon,

 krudelkerien bilgune!

 

 Eta zertarako zurkulurik bilatu?

 

 Goseteak zorri

 izurri

 lazdura

 burdinazko ezpata anaihiltzaile.

 

           3

 Zorri keta

 izurritea ihesi,

 izuak haizearen horbeltxo;

 zarrast-zarrast

 zausta-zausta

 zirto-zarto.

                 Eup!

                         odolki eta ardo!

 

 Oroipena besterik ez zaio

 sabelari geratzen

 dagoeneko

 —zegoeneko—

 geratzen,

 eta dagokeen beldur bakarra

 olatuek dute eramango.

 

         Itsasontzi suhar-ausarta

         du ikusiko

         itsasikarak...

 

           4

 Hilobiak ari dira husten

 asetuegiontzako habiak...

 

 ai!, al!, al!

 hil ai ledi gorpua!

 

 Non ote dira arbasoak, lehenak?

 

 Ilunena baino klarkiagoxexe

 zaie orduei denbora

 eta zer, minutu zorhizkak?

 

 Zenbait hitzen zordun

 nagokio neure

 neure

 neure izatearen

 —neure, izan zenaren—

 agurrafariari,

 eta iturri agor

 arbola eihar

 gizon xuku dateke nire zera.

 

 ai!, ai!, ai!

 hil ai nendi betiko!

 

 Zerezkorik daukagun bizia?

 

 Zorabioen zoraduran

 zopatzen naiz,

 pattarraren besotan,

                 buru-hankak

                 zola gainak;

 eta eztarrian

 korrokadaren jopua zelatan.

 

 al!, ai!, ai!

 Bizi ala Herio?

 

II

Muinean...

 

 FRUITUA

 

           1

 Goratzen dira goizearen lurrin

 euspenetik dilindan-daka,

 zintzilik,

 eguzki erraldoiaren indarrak

 hazita.

 

 Babesleku dute

 —gotorra—

 egunen lorategian;

 oinutsik

 oinatzak oinkatuz...

 

 Ene horiek pihoak!

 

 Muxtaka-muxtaka

 edaten dute

 aldakortasunaren

 jarioa;

 edalontzitzat

 fotosintesi-murkoa...

 

 Ene!, ene!

 txoriñoa dago musturrastun!...

 Oroitzen zarete zeuen gurasoez, muskilez?

         (Ikusmenezko pelikula-begiek

         projektatzen dituzte

         erotismo eskenak,

         eta pantalla unibertsalean

         begitazioek, beren,

         larribiziak

         agerturik dizkigute;

         oi!, beramate iturburuaren mirabea! )

 

 Kanpangari bikoitza

 mereziturik daukazue;

         hain dira goikoak jotzen dituzuen

                         borroka-kanpaiak!

 

 Kanpanarto bikoitza

 irabazita, ondo, duzue,

         hain dira begalari abilak barreiatzen dituzuen

                         landare-eskolak!

 

 Kanpanbaraur dohainik denontzat!

 

                 Hustutzen da

                 irudimenaren

                 o

                 n

                 t

                 z

                 i

                 a.

 

           2

 Izar iheskorrek

 marratzen dituzte beren ideiak

 ostondoaren

 autoestratetan zehar;

 imajina erdieskematiko

 erdi irreal

 baten figurak

 kulka-kulka

 garun burudunaren aho hutsean

 sarrerazi nahiz

 baina alferrik...

 

 Eta izakigintzaren

 fritu-oletan

 errementariak ez du

 ingude, mailurik,

 usatu beharrik;

 gizakiek berek elikatzen dute

 zimarkuen gosea

 eta eraiki,

 edo suntsitu,

 eraikitzen dihardute

 biharko egunsentiaren

 oilaritea.

                 Kukurruku!...

 

 (Baina oiloa menopausian dago).

 

           3

 Eta betiko dirau beti, betikor,

 gauik gabeko solas honek,

 uhinen lilurek eramana

 izango dena

 lehorrera...

 Mutxikin intrantsigente hori

 ari zaio gogorki

 haur besterik ez den gorputz horri,

 hezur-mamituz

 jantzi presadunez,

 eklektikotasunaren erlojua

 kontsultatu barik.

 

 Erakustak,

 otoi,

 mamiaren egile horrek,

 arren,

 niri hire botere hori.

 (Unibertsaltasunean

 indargerik ba zegok...).

 

           4

 Poliki-poliki-ki-ki-ki

 astiro-astiro-astirotsu

 burdin indarrak

 galduz doaz gaztaroaren zuriak

 eta dinamismo hura

 behin izan zuten dinamismo zalu hura

 hilez.

 

 Izan ziren

 izan omen ziren

 izan bide ziren

 

 zirenen

 itzalek

 lurrintzen dituzte lapikokoa

 eta lapikoratugabea,

 aldiz

 lurrina da lurrunkor

 arranoa baino

 trebeagoxe hegalari

 eta hodeitza altuegitan

 helezinetan,

 segurean jokatzen du entelekiak

 

 Agian ahoren baten

 listuak

 egingo du gai ez munduan

 eta urmael putzutsuek

 (ahalko dute)

 zisnerik somatu.

 

                 Ai!, ai!, ai!

                 hasierari amaia dagokio!

 

 Bapo! (txantxetan )

 sagarrondoan sagarrik ez dago!...

 

III

Kondarretan barna...

 

 MORKOLA DATOR

 

           1

 Tximistak dira

 erauntsiaren linternak,

 atalondora trumonotsa

 iristen zaigu zaharkitu;

 oi!, sabaileihotik

 —ezkuturo-klandestino—

 argikusle kloroformatu bat

 datorkigu

 denok gotor leku!

 denok

 trankinka-trankinka

 itxaron behar tente-tente,

                 eskupetari!

                 eskupetari!

 denok tiro eta tiro

 tiroka-ka

 eskupetari!

 

 A! ene!

 Neure etxen arma!

                 Eskupetari!

                 eskupetari!

 denok behar armadun!

 

                 Su eta gar

                 su eta ke

                 jo-jo

                 joka-joka

                 txirriputzinka izualdia bihoa!

 

 Bai, ondoren montxorra...

 

           2

 Hauzitan dago

 egun epaia,

 ohoinak

 zeraman

 golkoan

 lurbira

 eta

 biribiltasun

 kuttunak

 du

 pairatu

 leuntze

 bortitz

 bortitza.

 

           3

 (Epaileak)

 Hitzeko

 lekukoak

 du beharko

 gugana

 izterkloka

 etorri

 baitatza

 ohean

 hartuta loak

 argiaren

 kriseilu

 hedakorra...

 

           4

 Iraungita dukegu

 geneukan erregai bakarra,

 pittina,

 orain irriño ta barre

 sugarrek

 egingo digute.

 

 Lafa-lafaka

 zakurrek jan dute hazurtza,

 eta orain arbola tantaia

 lairarik bako...

 

 Laborrian dago,

 hegigoak zatikatuta,

 fideltasunaren baratzea

 —orain—

 agorra,

 eta fordela

 kriskitin

 barrunbatsua

 ateratzen dute egun argiko

 hatz beltz-lazgarriek.

 

 Hurrean derauntso

 zirko-ateari indartsuki hotelariak,

 beterik daudeke

 berotearen gelak...

 Hedaz,

 zirran,

 erein dituzte zezioti-soroak

 eta burutu zaigu,

 arrunt,

 zikirapena.

                 Zeruharraskari anitz

                 hazi da

                 arto-ebasle...

 

IV

Oroimenak...

 

 TXORIA

 

           1

 Txio-txioka

 txiokalari

 hegorik gabeko

 oroitgarri kaiolatua...

 

 Zapi txirbiztuak

 darraizkie

 airezko indarrei

 txintxoki

 jomugaren ateraino...

 

 Eta zapalgailuek zapalduriko

 buru lauak

 gaudeke zapardoteok,

 buru barik; karitatezko emaitzak gara

 ai!, ai!, ai!

                 (Nor dugu

                 karikaturen egile?)

 

           2

 Haririk gabeko jostunak

 ezpatak

 geziak,

 dauzka orratz;

 eta hegalaldien janzkia

 minduta dago

 botoirik bako.

                 Iratxoak

                 iratxoak tristezian daude!

 

 Zurmailuak

 burdinmailuak

 gezurmailuak,

 denek ukaldikatzen dituzte

 iheslarien bideak,

 tauki-tauki

 taukika-ka!

 

 Urlasterrak

 uholdeak

 eurijasak,

 ez dute itxaso...

                 Iratxoak

                 iratxoak tristezian daude!

 

           3

 Morron ulergaitz horrek

 ez dakusa oihal jaitsia

 mortifikazioa

 izango bide

 du

 soilik.

 

 Burusoilak

 dira nagusi

 honetan

 gurean

 denonean;

 txipi-txapa gabiltza

 nahasita

 gomuta neurgarri

 mitikoetan.

 

           4

 Erabiltzen baleki

 oin hutsak

 mokasina!

 

 Eramaten baleki

 bular biluziak

 altzairu-halakreta!

 Balekite haundiesten

 burdinaren

 herdoila!

 

 Baina hilotz-saltzaileak

 diruduntzen ari eta ari

 eta artaburuak

 txorokildurik daudeke, gaur,

 ai!, nirea bai pena!

 

 POSTDATA

 

       1

 Gutunen

 hitz

 zipristinduek

 marrazten

 dituzte

 ahoen

 ontziak

 eta

 zeozer

 darama

 bere

 moltsan

 boligrafoak...

 

       2

 Noharrondu

 da

 ikaragaitza

 ezen

 ez baitzeukan

 hitz goxorik:

 zingiraturik datza.

 

       3

 Iheslekua

 aurkitu duke

 goizearen

 ihintzak,

 belarrak dira

 hezetasunaren

 jabe

 eta

 salduko

 dute

 merke...

 

       4

 Oinarrien

 arbolen

 adarren

 fruituen

 haziak

 hedatzen

 dira,

 lehergarri,

 norarik

 g-a-b-e.

 

 (Sagar goxoa samintzen da ARRAS)

 

 


inprimatu