Onoimen
Ereņope
ALDI eta, bide ioanak gogoratuz
bizi-elduaro umaotuz gainbera,
ille txuriakin, oarkizun itunez...
O, ene maite! Oroitzen al'zera
gaurik argitsuenaren izarratuz,
nola, ai! gure naia egundu zan
egun-senti bigun eskuratienez?
Oņak aidean, bizitzaren egarriz
beatzakin ikutuz zeru ederrean,
erlebide eztikari, gogo ariņez...
eskukada, ale aundienetakoa zan,
ametsak loran, goiz-gora, eguerdiz...
bideratzerik alai, argienean,
biotzari pausoz-pauso egaraziz!
Odol-irakin, iturritza gartsuz
bide ikusgarri, ibilgarria zan
bere apaindura, eskeintza betez,
gastetasun-giroz egoak arrotuz
ta, aizearekin aizeak, goi barean
alako, goxotasun bat aurkituz
begirik begirako zeruratzean.
Betikotasun-iraun-aleak eioz,
unea... deika zetorren bai, bidetuz
negar-oņazeak, oztopotxoak gainduz,
dana ioanez dama, gero etortekoz,
zeru-lurretan ta, urteak igaroz
eundaka eunkiak, unerik unera
ernemindu zuten azi ta, gogoz.
Oroitzen al'zera oroitu lenez...
gazte-deadar alai, gure zorionez?
Bizia zan bai, geureka bizi-eskez
—malkoak iruntsi, ametsak eralgiz—
begiak ederbidetuz gau-egunez,
bizia zan bai, eskuartean laztanka,
iturriņo garden, emai garbienez.
ALDIA garaituz ta, bere sorbaldaz
bizia zan begietan gora, betikoz...
belar, intz-zerukari ta garotzaz,
zelai-iturriz, txoriakin zugaitzez,
bizia kalez-kale ta, mendi gaņez,
oinkada ariņetan bata-besteka
lenaren oiartzun ta, etorbidez.
ITXAROPEN-arloak gaurgero landuz,
etorki zai..., —geure egunaren billa—
itzak lermin, biotz ateak irikiz
eskuka, lerden, intziri goigarriz
muinik muin... itzak baiteka zetozten,
begitasun bikain, aize gozatsuz,
muņo goi goienetaraņo iritziz!
Eguzkiak eta Illargiak bultzatuz
dana, maitezko bidearen pozera,
giartsu, geuretuz zetorren eguna,
argi-lorez eta, eskutik eskura
ikara berrietan aizea alaituz,
gaņezka zetorren ta, irrintzika
emai sakon, ur garbiaren doņura.
Abots eztikari, ur biziena zan
mendibide, zelai, biotz egaletan...
karraxika gure muin ta, odolean
deika, goi bearrez, ernai, zabal,
barne-txustarretaraņo emaitua,
noiz argiratuko loretza betean,
IZEN maitagarri zeru biurtua!
Deika zetorren bai, dardara emez,
gure lur, gure biotz odol ezean;
deika zetorren itxaso ta, aizez
ametsak metatuz gure aldamenean,
deika, berarizko indar, eskuartez
begietan goi, eskeintza ixillean
illun-auste, biderik ederrenez!
Bidearen erdi-une, arratsaldera,
giroa zan biotzaldi, eguzkibidez...
—lizar sendoak bezela azal guriz—
gorati zetorren bizia, bultzaka
gogo urduri, aizemin ariņez,
emai gartsu, gurena zan iturriz,
etorkizunezko eguneratzez.
Eta, egun orren pozera, nabarmen,
eskuratuz zetozten urre-bitxiz...
gure amets, gure itzaropenakin,
gogai eme elkartietan ausnartu
eta, lurrin gozo, usai gelgarriz
biotz-eskuzko arimatasunetan,
begien sakonera geuretu giņan.
Ze biozbide ederrak amets-txortaz
eta, ze ariņak gure egakadak,
bizitzan gora, biziari agurka,
pozkario xamur, ikutu goxoenaz!
Ze bidetasun, elkar berriketak
gure egonaldi, gure ibillietan
gogozko izar, izenik gurenaz!
T'emakume izate iazekoaren
soinkera garbi eta, goitasunez...
Iainkoak bakarrik eman lezaken
biderik zindo, egun pozkorrenez,
otoitzez edertua azaldu ziņan,
zugatz-orriak aizearekin bezela,
arima guztiarekin itzegiņez!
O! Argia zan bai, nereratu zana
—izpi alai, iturriņo zerukari,
egunaren irripar legunena—
eskuz-esku, bere deitura maitez
gogo-muiņetaraņo barneratuz,
arriak ere, ixillezko egonean
ain begiko eta, berea zutena!
Bideratze alai! Biotzez egatuak,
goibeakin iabetu giņan bai, pozez,
lillura ezti, betikoz uztartuak...
nun, nola, zer, noiz..., geuretza betean,
pausorik pausora, ekintza ederrez,
ur arinkaria bezela ibilmin,
gogozko urbide, itxasoratzez!
Ta, egun orren bidez, gaiņik-gain,
ze eguzki-illargiak geuretu ziran,
eskurik eskurako zeruratzez!
Ze, ale bizigarriak sortu ziran
gorputz-arimaz, lillura betean
elkarbide gurenak aizeminduz,
ainbeste asmo berri, eskuratzez!!
Ta, bide nola arindu, bidetu zan
geroaren doņu, egal zerukariz,
nola, alde batetik ta bestera,
itxaropenez iantzi, edertu zan
alde guztietan bizi-aupadaka,
naretasun garbi, maitezko zoriz
ta, lorekuntzarik betegarrienean!
ARGIA bigun ta, aizea bigunago...
Egun-irabazte zerutarretan,
gurekin bat Izadia esnatu zan,
gurekin mendi, zelai, iturriak...
gurekin itxaso, bizidun... dana.
Ezetasun ta, maite-ariz iosiak
eztei-aupada, eskontza garbietan.
Eta, gurari gurena baieztuz,
biotz-arimaz zantzoka, elkarrez
ta, bidea leunduz unetik unera,
poz-ikara, amesbide loretsuenez...
Ai! Udaberririk Udaberrienean
bata-bestea laguntzara beartuz,
geuretu giņan, Egun baikorrenez!
Neke, oņaze, arazoak leporatuz...
bai, bata-bestezko uneak ziran,
ta, bata-besteka biotzak argituz
bata-besteari eutsi ta, lagunduz...
egunbide ibilgarriak ziran bai,
alai-aldi eta, estutasunetan,
ore goigarriz bizia ianarituz.
Eta, geure gatz, ogi arduratsuz,
egunoroko lor, irabaziakin...
biotzak erein ta, ametsak iorratuz,
bata-bestezko artu-emantxoakin
egunak berritu eta, laztanduz
geureka goaz bai, oinbide narean,
amets-orbelpean burua makurtuz.
Geureka goaz elduarozko bidez,
amaika bizi-aldi sor-berrituz,
amaika gogai, eder-une egunduz;
aurrera goaz geure goiz-arratsez,
geure pozaldi ta, geure naigabez,
bata-bestezko asmo ta iokera,
pausorik pausorako betiratzez.
Aurrera goaz bideari iarraituz
elkar-uztarriaren irauntasunez,
aurrera goaz egungiro bakoitzez,
bidezko argi, emai, bere gogoz
ta, bere ale gorri ta, bere lastoz
biziaren malladi ta, goiberatan
amaikatxo itxaropen lauskituz!
Ta, egunoroko ibilli, ioatez,
bidetasun goigarri, nekezetan,
egunoroko emai, geroratzez
argimin, egitasuntxo urduriz...
geure zori, izatearen egalez
aurrera goaz bai, bide-bazterretan
zerbait kutun ta gurea zana utziz!
Emanez-emanez goaz bai, geurez
bein eta berriz lenera itzuliz...
gure mendi, zelai, itxas-ertzez
alako itzalpe, izkutu gozo,
alako egun eta, alako bide...
alako lagun eta, alako etxe
gure amets-eskuartera ekarriz.
Ai, biotz! Oroitzen al'zera lenez?
—Gaur ille txuri, neguratze otzez...
amets ill, ioanak dira... Orain emen,
gure seme-alabatan berpiztuak,
goramin datoztenak, zorion bearrez
bizialdi berrirantza bideratuak,
egun eskuragarri baten pozez!
Bai, ezti-usaia erleka susmatuz,
gazteak dira bizia daramatenak,
aize iaio-berri ta, amets ernean...
gazteak dira aurrera datoztenak,
zeru garbiko lore ingumatuz,
gazteak dira bai, indar-indarrean
bigarko eguntza argiaren iabeak!
Gazteak dira bai, geroaren oņarri
begi argi ta, soņeko azal garbiz,
Udaberri-lorez iantzi diranak;
gazteak dira bai, lorketa pozgarriz,
gure belaun makal, gorputz erori
gure emaitza emanaren emanak...
orbel ondorengo oztotza berri!
Zantzo alai eta, oņots goikariz
gazteak dira bai, mendu pozgarriz
gure egun beratien eutsigarri;
gure bidetasun ta, gure esku,
gazteak dira gure biziaren bizi,
gure gatz, ore ta, odol berritu
amaika amesetaren iturri!
