inprimatu
Horati'ren odak
Izenburua:
Horati'ren odak
Sinadura:
Horazio
Urkizaren iruzkina:
(Eusk.: Santi Onaindia)
Egilea(k):
Onaindia, Santiago
Horazio Flako, Kintio

Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1959
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1959 IV
Orrialdea:
237-240

Horati'ren odak

                                   (euskeraz)

 

XV. Nereu'ren iragarpena

 

 GAIA:Paris, Elene ostuta, Troia'runtz doa itxasoz. Nereu'k, berriz, aizeak

 geldi-azo ta, iragarle zurrean, diotsa: «Palas ez duzu lo, bide-ertzak ondotxo

 artuak bait-ditu. Zangar ta aunitz doaiz ornitua uste arren, ez zuk larregi

 entzin gaitasun oietan; gezi ta aizta-makilletatik iges ta ere, narras irauliko

 zaitute azkenik. Ulise duzu erasotzaille, Nestor, Teukro, Merion; nola

 basauntza otsoagandik itzuri? Akil'ek bai luzatuko du zure ondamena, baiña, ala

 ere, gerkarrak kiskalduko dute Troia». Olerkariak, Paris ta Elene irudipean,

 Antoni ta Keleopatra ezkonberriak gordetzen ditu nunbait. Antoni, bere

 emazteakin iges, Peloponeso'n geratu zan eta andik, gudarozte aundi batekin,

 Itali'ra sar gura zun, Keleopatra Erroma'ko erregiña egiñik. Olerkariak,

 ostera, ezetz diotsa, ez egiteko olako zorakeririk, erri arteko gudarik sor ez

 dedin.

 

                         Pastor cum traheret per freta...

 

               Idatar ontzietan Elene arrotza

               Artzaiak zeramala gaizto itxaso zear,

               Nereu'k barerik dauzka aize ego-ariñak,

                       Iragarririk adu txar:

 

           5  «Damurik daramazu urira, iñoiz Grezi

               Gudari askoz eman-aziko dizuna,

               Zure eztai ta Priamo'ren erreiñu zarra

                       Autsi naita dabiltzuna.

 

               Ai!, zenbat izerdi-pats zaldi naiz zaldidun!

         10  Dardanitar jendeentzat zenbat illet-erre!

               Pala'k jada prest ditu bere buru-oskol,

                       Ikurdi, gurdi ta aserre.

 

               Alperrik zuk, Venu'ren babespean uzu,

               Andrai bertso pozkorrak dizkiezu onduko,

         15  Buru-kasket orraztu ta kitara legun;

                       Alperrik urrun-aziko

 

               Aizta-makil zamatsu, Keret-gezi zorrotz,

               Gudari-barbail ta Aiaz anua jarraika;

               Beranduxe, baiña, autsez, ai! ezainduko duzu

         20          Buruko illedi izundua!

 

               Ez dakusu Laerte-semea, zure onda

               Ondatzaille, ta Nestor, Pili'ko bakaldun?

               Zure kaltez dabiltza Teukro salamindar

         T'Estenel jakitun,

 

         25  Edo, bearrezkoan, zaldizai azkarra.

               Merion zuk ezagun. Ta Tideu'ren seme

               Ankerra, bere aita baiño zuarrago,

                       Orra zure biila aserre.

 

               Ibarrez bestaldetik otsoa ikustean,

         30  Belarra iges doan orein antzu,

               Igesi zoakioz zu ere, estu ta uzkur.

                       T'ori ez ari abindu!

 

               Akil'en ontzidiak Ilion'en eguna

               Luzatuko ta prigitar emakumeena.

         35  Negu labur ondoan, baiña, gerkar suak

                       Kiskail Troia'ko egoitzak!»

 

 OARRAK. —1. Ida Prigi-ko mendi bat zan, eta ango zura egokia nunbait itxas-

 ontziak egiteko. — 2. Paris, Priamo ta Ekuba'ren semea, ardi-zain ibillia zenun

 Ida mendian. — 3. Itxaso ta Gaia'ren aurra, berrogei ta amar Nereitarren aita;

 geienik Egeu itxaspean bizi zan eta, beste itxas-jainkoen antzera, iragarpen

 eta antz-aldatze doaiz ornidua. — 17. Kerete'ko ugartean azten ziran

 kañaberakin egiñiko geziak, oso gogorrak ziran. — 26. Dumene, Tideu'ren semea.

 — 32. Elene'ri, noski, zangar itza ari baitzion eman.

 

XVI. Zuri aldia

 

 GAIA:Oda ontan Orati'k, emandako itza jaten du ots, esan duna ezetzten du.

 Sumiñaldi batean, andere gazte bat iraindu du janbo-bertso mergatzak idatziz.

 Jitezko asarreak dula dio erru guztia, au baita griñetan gaizto ta izugarriena,

 ta kalterik andienak dakarzkiguna. Bide ortatik ez jarraitzeko diotsa apalki,

 aantzi dezala, albait, egindako belzkeria ta ar dezala, arren bai arren, bere

 kutun-miñen saillean.

 

                         O matre pulchra filia pulchrior...

 

               Ama ederragandik, oi zu, ume ederrago!

               Egotz naitara nire ziri-aapaldiak;

                       Nai ba'dituzu, sutara,

                       Edo-ta Adria itxasora.

 

           5  Ez du Dindimene'k, ez Piti eliztarrak

               Orla bere otseiñen gogoa asaldatzen,

                       Ez Bak'ek, ez Korinbante'k

                       Arratzean orla jotzen,

 

               Asarre gaiztoak lez: au ez baidu izutzen

         10  Ez norikar ezpatak, ez itxas gaizkiñak,

                       Ez su, ez Jupiter berak,

                       Ots-izu goitik jetxiak.

 

               Prometeu'k izan zun nun-naitik arturiko

               Kiziak len-loiari itsatsi bearra,

         15          Ta gure mardan sar ei zun

                       Leoi eroaren erra.

 

               Sumiñak eraman zun Tieste ondamen

               Gaitzera, ta uri zutak ere asarreak

                       Erauzi zitun errotik,

         20          Gudarozte arroputzak

 

               Etsai goldez irauliz beren arresiak.

               Bare zaite. Ni ere bular-irakiñak

                       Jo nindun gazte txorotan,

                       Eta bertso ariñetan

 

         25  Ustu nun barnea. Gaur, baiña, latza otzan

               Biurtu opa dut nik; egiñaz damurik,

                       Ene laztantxo zaitezan,

                       Gogoa atzera itzulirik.

 

 OARRAK. —5. Kibele dugu au, Prigi'n, Galatzi'ko muga ondoan, Dindimo mendian

 jauretxe bat zulako. — Piti, Apol'en izengoitia. — 8. Kibele'n jaupariak ziran

 Koribante auek; eta, dirudienez, gure tanbor antzekoren bat jo oi zuten beren

 jaureskundeetan. — 10. Norika'ko burnia oso bikaiña ornen zan ezpatak egiteko,

 Plini'k dionez. — 17. Tieste alderrai zebillen, bere anai Atereu'k erbestetua;

 bein Plistene igorri zion ura iltzeko aginduz; baiña Atereu'k berak il zun

 Plistine. Atereu'k, aierkor, itxuraz onezkoak egiten zituztelako oturuntza

 baten, Tieste'ri jan eragin zion Plistene'n aragia. — 21. Goldez irauli oi

 zuten uri kiskalitako lurra, zorua obeki lautzearren. Kartago'n orrela egin

 zuten, bai ta Troia'n ere, Propertzi'k dioskunez.

 

XVII. Tindari'ri

 

 GAIA:Sabina eskualdean ba-zeukan Orati'k etxaguntza edo baserri bat, Mekena'k

 emana. Toki aitor, jori, oparotsu, otzamarra, ziñez, landa, zelai ta zugatzez

 inguratua. Jainkoek ere eder zuten noski, ara baitziran aldatzen noizik noiz,

 beuren egoitz oituzkoak utzirik. An danetik zan ugari: aize ozkirri ariñak

 ostotzan jostalari, auntz eta ardiak jauzika txiluraren otsera. Araxe dei dagio

 Tindari neskatxari, artzain-irudipean, an baita seguru izango, Kir mutil

 gaztearen espa ta zakarkerietatik azke.

 

                         Velox amoenum saepe...

 

               Maiz aldatzen du Fauno txit ariñak Likeu

               Lukretil joriaz, ta suzko uda-garaitik

                       Ta aize euritsuetatik

                       Begiratzen dizkit auntzak.

 

           5  Lasai billatzen dute, oian orritsuan,

               Senar atsituaren emazteak an-or

                       Kurpitz ezkutu ta izpikak;

                       Musker motzak ez dituzte

 

               Auntz-eskortak izutzen, ez otso erraiak,

         10  Ustika datzan ibar eta arkaitz tipiak

                       Txirul gozoz, oi Tindari!

                       Oska daudenetik gero.

 

               Jainkoek alde ditut: ene on ta musa

               Eder dituzte aiek. Oparoak emen

         15          Adar naro ixuriko dizu

                       Ene zelai-soro-onaurkiz.

 

               Emen, ibar gordean zera uda-galdatik

               Zainduko; ta Teia.ariz Penelope duzu

                       Aipuan, ta Kirke ederra,

         20          Irrits berdiñean zalu.

 

               Emen, itzal lasaian, Lesbi-ardo leuna

               Txarroz duzu edango; Tioneu Semelei'k

                       Ez du Marte'kin liskarrik;

                       Ta ez dukezu bildurrik:

 

         25  Kir, zure maitatzaille gaizto latzak ere

               Ez dizu, indar ez berdin, eskurik jarriko,

                       Ez ille-lokirik autsi,

                       Ez gona-mendelik suntsi.

 

 OARRAK. —1. Fauno, bai ta ere Pan, artzaien jainkoa. Likeu, Arkadi'ko mendi

 bat, Fauno'ri opariak eskeintzen zizkiotena. — 2. Sabina'ko mendia, Orati'k

 bere etxauntza joria zeukana. — 6. Auntzak. — 10. Orati'ren etxaldetik ur samar

 zegon muiñoa. — 15. Amalte'ren adarra dakar gogora, ekoizpenaren ikur eta gauza

 guztien oparotasuna. — 18. Teia urian jaioa duzu Anakreonte, bertso guri goxoak

 idatzi zituna; aren antzeko neurtitz arin leunez esan nai du. — 21. Lesbi

 ugarteko ardoa emea duzu, kasketa astuntzen ez dulako. — 22. Bak, ardoaren

 jainkoa, bere ama Semele ta Tione, izen bikoitzez deitua.

 

 


inprimatu