inprimatu
Bela
Izenburua:
Bela
Sinadura:
Edgar Allan Poe
Urkizaren iruzkina:
(Eusk.: Jon Mirande)
Egilea(k):
Mirande, Jon
Poe, Edgar Allan

Argitalpena:
Euzko-Gogoa.
Urtea:
1950
Argitalpenaren urtea:
Alea:
9/10
Orrialdea:
5-6

 

Bela

 

E. A. Poe

 

euskaratzailea:

Mirande'tar Jon

 

                                     Mirande'tar Jon'ek ingeleratik euskeratua.

 

 Bein gaberdi goibel baten, aiturik nengon urjasten

 Izti bakan zarraetatik jakin-gai aztu asko

 Lo-min neukan, bat-batean ostxo bat entzun zanean,

 Norbaitek jo bai'lukean, atean legunki jo,

 «Jotzen» apetik esan nun, «ikustzaile bat dago—

                 Au soilki, deus ez geio».

 

 Oi! gogoratzen naiz ontsa, Lotazilla zan, beltz-otza;

 Iltzer txindarrek iurrean ireldu bana jaso.

 Goiza opa nun naikorrik —billatu bai'nun alperrik

 Idaztietan pozorrik— Lenor galdu ezkero

 —Neska bakar dizdikorra Lenor Gotzonentzako—

                 Giz-izenik ez geio.

 

 Itzalkin gorbeltz bakoitzak zegin firfir argal, itsak

 Nindadukan iñoizko latz —ikararen meneko;

 Nola, biotz-pilpirari nare-gai, bai'nintzan ari

 «Ikustzaile bat da ori ate-joka sartzeko—

 Ikustzaile berandu bat ate-joka sartzeko;—

                 Ori, ba, deus ez geio».

 

 Gogoa biztu zitzaitan; ezbaiak utzirik bertan,

 «Jaun», esan nun, «edo Andre, azkespen-eske nago;

 Erdi-lo nintzan, jakizu, et'ain aulki deitu dezu,

 Et-ain legunki jo dezu, nire gela-atean jo,

 Ez bai'nintzan ziur entzunik» —zabaldu nun zearo;—

                 Illuna, deus ez geio.

 

 Illunbe barna beiratuz, egoan nengon, arrituz,

 Kexkan, amesten iñork ez amestuak gaurdaño;

 Ixilgoa zan iraunkor, gauko gentza ez ikurkor,

 Itz bakar au esanik or izan zan: «Lenor!», geldo;

 Nik nun suzmurtu t'anotsak: «Lenor!» birresan gero.

                 Au baizik deus ez geio.

 

 Gelan atzera sartzean, dana sukar biotzean,

 Birjotzen entzun nun aurki len baño gogorxkago.

 «Baitin», esan nun, «baitin da, zerbait leiarrean ba-da;

 Ikus, beraz, zer degun da ezkutu au ikert oro—

 Biotza bekit ekuru t'ezkutu ikert oro;—

                 Aizea da, deus geio!»

 

 Leioak zabal iriki nitun, orduan, aundizki,

 Antxiñako Bela deun bat sartu zan, egak arro.

 Ez, nindum agurtu ere; gelditu ez zan batere;

 Bai, jaun-antz, —edo andere—, ate gañerat igo—

 An zan Pallas'en irudi baten gañerat igo—

                 Igo, t'egon, deus geio.

 

 Txori beltzak eraginik, naiz its nintzan, irkaitzez nik,

 —Ain ben, eratsu ta garratz antz-ematen zulako—:

 «Gandorra motz euki-arren, ez aiz makala, zearren,

 Gau-bazterretik atorren Bela beltz, zar, latz oso—

 Pluton'en gau-bazter artan zer dek jaun-izeneko?»

                 Belak: «Iñoiz ez geio.»

 

 Txori zatarrak ain ongi itz-eginda geldu nun agitz,

 Izana gatik jarduna ikur, zentzun gutxiko;

 Ezin bai'degu ezeztu, ilkorrik dan iñork ez du

 Ate-gañean begiztu egaztirik gaurdaño

 Irudi baten gañean piztiren bat gaur daño,

                 Deitzen «Iñoiz ez geio.»

 

 Berriz, Bela zegon zurtzik, t'ez zun esan ori baizik,

 Irur itzotan gogoa lasaitu naian edo.

 Oboro ez zun erasi —ezta egatzik iarrosi—

 Nik zuzmurt'arte «Igesi joan zaizkit lagun asko—

 Biar utziko nau, nola itxaroek lenago.»

                 Belak: «Iñoiz ez geio.»

 

 Ain egoki erantzunaz arritu bai'nintzan benaz,

 «Ziur», esan nun, «irur itzok ditu iztegi oro,

 Irakaslea jabe bat. Elkaitzak jorik aldebat

 Aren doñuek lelo bat soilki eukitzeraño—

 Itxaroen eresiek lelo eukitzeraño

                 Iñoiz-iñoiz ez geio.»

 

 Berriz. Belak eraginik, ekarri nun, irkaitz 'inik,

 Alki bat ate, irudi, txorien aurreraño;

 Illazkietan sartuta, jarri nintzan gogoeta

 Erabilkatzen, bai eta zer zuken antxiñako

 Egazti latz, zatar, zin-gil, beltz orrek esan naiko

                 Kuatuz «Iñoiz ez geio».

 

 Orren billa nintzan ari, mintzatu gabe Belari,

 Suzko begiz ene biotz-barna orain zana so;

 Ori ta beste gogoan, garondoa erosoan

 Burko-zorro amuskoan, t'argontzia gar-jario,

 Burko-zorro amusko ori ez bai'du estutuko

                 Ark, ai, iñoiz ez geio!

 

 Aidea egin zan gaitsu, nola ixuriz intsentsu

 Serapin batek, ibilki ez-ikuskor, geldiro.

 «Gaixo au», nion, «Jaunak, maitez, bere gotzoner bitartez

 Bialtzen dik epe, nepentez ire Lenor azteko;

 Nepentez ona, oi, edak, Lenor galdua azteko!»

                 Belak: «Iñoiz ez geio.»

 

 «Azti!» esan nun, «gaiztakin! azti bai, txori naiz gaizkin!

 Satan'ek bialdurik, ala ekaitzak lur-eraio,

 Naiz itun ez-izupera, lur soil sorgindu ontara—

 Latzaren etxe ontara —ez al didak esango

 Ba-dan azt'urik Galaad'en— otoi, zinez esango?»

                 Belak: «Iñoiz ez geio.»

 

 «Azti!» esan nun, «gaiztakin! azti bai, txori naiz gaizkin!

 Biok degun Jauna-gatik, Ortze goian bai-dago—

 Esak mindun oni bertan, donokiko baratzetan,

 Neska guren bat besotan ote dun tinkatuko—

 Neska bakar dizdikor bat Lenor gotzonentzako.»

                 Belak: «Iñoiz ez geio.»

 

 «Ele au bedi azkena, «nik izuz, —«txori-txerrena!

 Ekaitzerat itzul adi plutondar erkiraño!

 Egatx beltzik ez utz emen ire gezurren oroimen!

 Nerau laga nazak emen! — utzak ate-gañeko

 Irudia! Biotzetik ken zadak ire moko!»

                 Belak: «Iñoiz ez geio.»

 

 Baita Bela mugitzeke, beti dauke, beti dauke

 Pallas-irudi laruan nire ate-gañeko;

 Amesle, begik ditula debru batenak bezela,

 Goitik argiak itzala lurrerat egozten dio;

 Itzal ikara ortatik gogoak aldegingo

                 Ez dit — Iñoiz ez geio!

 

                                                                 Paris'en 1950.

 

 


inprimatu