Haritz zahar baten gogoetak

Zaldubi

 1

 Haize gorriak eragin eta

 izan nintzen erauzia,

 amarengandik askatu eta

 bihurturikan hazia,

 ezkur modura oihan erdian

 banuen zer ikasia,

 berehalaxe lur ta hostoez

 geraturik nahasia,

 Udaberriko euzki printzetan

 soina neukan itsatsia,

 banuen irabazia,

 zuhaitz izaten hasia,

 gero bizirik irauteko

 izan dut hemen grazia,

 nire oinetan ugaldu arren

 lurruntza eta sasia.

 2

 Jaio orduan somatu nuen

 nire amaren geriza,

 eta lurpetik atera nintzen

 aihen ergel baten gisa,

 Udaberriko epelarekin

 alaituz aurpegi hitsa,

 begietatik sortu zitzaidan

 hosto berdeen emaitza,

 nire soinean laguntzen nuen

 egun sentiaren ihintza,

 txoriak kantuan mintza,

 alaitu nahirik bizitza,

 Udaberrian oihan erdian

 ezagutu nuen ditxa,

 Zorionaren lekuko bait da

 gure mendiko haritza.

 3

 Udaberrian esnatu zena

 ez nintzen izan bakarra,

 nonbait eguzki izpiek dute

 gu esnatzeko indarra,

 hostoak zabal ipini eta

 egiten nuen hausnarra,

 txoriak berriz zuhaitzik zuhaitz

 kantua ta deihadarra,

 jolas ta dantza egin ondoren

 kabia egin beharra,

 bilduz txotx eta abarra,

 bikotea zen azkarra,

 nire eskutan ama egin zen

 txantxangorri goiztiarra,

 lau txorikume indartsurekin

 ziurtatuaz biharra.

 4

 Modu horretan ugaldu ziren

 zozoa ta kaxkabeltza,

 txonta, okila, ontza, arrano,

 zapelaitza ta txepetxa,

 birigarroak ta txolarreak

 burutu zuten ametsa,

 neure horritan eskeintzen nien

 txori guztiei babesa,

 txio ta kanta pozez gozatzen

 benetan ez zen nekeza,

 hurbiltzen hain zen erreza,

 eta hain zaila ihesa,

 bakardadean aurkitu arren

 ezin nintekeen kexa,

 arau onena jarraitzen du-ta

 Naturak erakuts beza.

 5

 Udara ere iritsi eta

 dena genuen loretan,

 eta erleak ibiltzen ziren

 nektarren bila hauetan,

 ezti gozoa egin zezaten

 nire enbor hontan bertan,

 ez dakit zenbat joan etorri

 «run-run»ezko bidaietan,

 neguko egun latzetarako

 eztia bildu ustetan,

 lan egiten zuten setan,

 ihardun gabe berriketan,

 egun beteko lana eginez

 harrigarria benetan!

 Eredu on bat adieraziz

 egindako ekintzetan.

 6

 Eguzkiaren indar berriak

 loratu zuen sahatsa,

 ta jantzi zuen edertasunez

 Euskal Herriko baratza:

 irusta, kardo, aingeru belar

 eta marrubi makatza,

 Naturak beti daramalako

 Izadiaren ardatza,

 haizearekin batera denek

 egiten zuten balantza,

 harantza eta honantza,

 edertasuna hor datza,

 diren kolore guztietatik

 beterik zuten belartza,

 era horretan egi bihurtuz

 geroaren esperantza.

 7

 Natura sendo aurkitu arren

 bazetorren Udazkena,

 lore zirenak igaliz bete

 ta gero heltzen direna,

 haziak erruz aurkitzen ziren,

 emaitzez beteta dena,

 baina ostoak horitu eta

 triste zeukaten barrena,

 hil kanpaiaren hotsa zabalduz

 oihan guztian barrena,

 bazetorkion errena,

 neke latza zekarrena,

 aro berri bat hasi zen eta

 izanagaitik txarrena,

 ezinbestean garai hau dugu

 guztiz beharrezkoena.

 8

 Eta ondoren heldu zitzaigun

 negu boltza eta hotza,

 apenas inon entzuten nuen

 txoriñoen kantu hotsa,

 gau luze eta izartsuetan

 egiten zuen izotza,

 hosto guztiak erori eta

 biluzik nedukan lotsa,

 oihan erdian aurkitzen nintzen

 ustekabean arrotza,

 erasoaren morrontza,

 hutsa izan balitz motza...

 mendi gailurrak elurrez zuri,

 hurbil nuen heriotza,

 baina halere guztion aurka

 bizirik buen bihotza.

 9

 Elurra urtuz desagertu zen

 mendiko maindire fina,

 errekastoak ur jauzietan

 zerion bidai arina,

 erabat garden eta jostari

 zilarrezko imagina,

 mila bitxitan isladatuaz

 milaka puska egina,

 jainkosa baten bizilekuko

 Paradisuaren dina,

 zarata hots atsegina,

 askorentzat utz ezina,

 ezaguturik erakartzeko

 lilura duen sorgina,

 bere kantuaz kendu zitzaidan

 bakardadearen mina.

 10

 Errekastoek elkartu eta

 osatzen dute ibaia,

 mendietatik itsasorantza

 eginez lasai bidaia,

 gazte nintzela ura zeraman

 garbia eta alaia,

 non nahi ikusten nuen jauzika

 aingira eta amurraia,

 gaur egunean kutsatu eta

 zikina eta usaia,

 darama metalen saia,

 gainera kimika gaia,

 arrai guztiak tripa goraka

 eta usteldu erraia,

 fabrika batzuk direla eta

 hurbildu zaio amaia.

 11

 Aurrerapenak pauso berriak

 dakartza oihan zabarrean,

 haritzak ere bakandu gara,

 ez dut bat ere aurrean,

 pinu beltzaren plaga sartu da

 lehen gurea zen lurrean,

 pinua baizik ez da ikusten

 urruti eta hurrean,

 bere zomorro katearekin

 kabia du paparrean,,

 hain itxura zatarrean,

 ia nauka negarrean,

 diruagatik indarra dauka,

 nik urteak bizkarrean,

 ta bere mende aurkitzen naiz gaur

 ia ito beharrean.

 12

 Kutsaduraren zikinak dauka

 Izadi dena beteta,

 eta haritzak ia galdurik

 indarrik gabe gaude-ta,

 baina Natura hola ikusiz

 batzuk badute arreta:

 haritz berriak sartzen dituzte,

 baztertuz zenbaiten seta,

 kutsatzen duen lantegiari

 esijituz garbiketa

 kutsaduraren salaketa,

 eta bere konponketa,

 hondatu gabe babesten dute

 darabilkigun planeta,

 eta hoiekin lan egina da

 gure Joxe Legarreta.