Betroi bat
Xenpelar
1
Milla zortzireun da
irurogeita biyan,
bertso berrik jartzera
nua Euskal-erriyan.
Betroi bat erosi det
Ernaniñ periyan,
ganantziya egingo
nuela ariyan,
tristura begiyan,
beti miseriyan,
ez aren premiyan
nere fameliyan,
Xenpelar'ek dakizki
Errenteriyan.
2
Ostegun juandanian
amabost Ernaniñ,
betroi baten tratuba
genduen egiñ,
Inaziyo saltzalle,
erostuna Fermiñ,
emeretzi ezkutu
genion eragiñ,
sabelian du miñ,
iñork ase eziñ,
artuari muziñ,
eztu nai edoziñ,
atzetik biar ditu
zazpi medeziñ.
3
Oraindik gaztia da
ogei ta sei urte,
ernari omen dauzka
bost illabete,
nik ezdiyot igartzen,
ala esan dute,
gezurra baldin bada
engañatu naute;
ezurrak txit torpe,
zañak dauzka fuerte,
aragiza aparte,
zeñek naidu merke
zikiro baten truka
emango nuke.
4
Orren arboletikan
datorren loria,
frutua konserbatzen
pare gabia,
alabatu nai diyo
bere onoria
umatzen baldin bada
¡ai zer poderia!
orren koloria
beltza ta moria,
luan zayo floria;
lenago obia
nere fameliyaren
ondadoria.
5
Notizi txarrak dira
orrentzat auzotik,
besua ateria
urgun besotik,
eztula ta antsiya,
ukullo zulotik
desterratuko nuke
nik nere bototik,
amarra lepotik
grilluz orpotik,
makillaz ondotik
jotzen det gogotik,
eztiyo ajolarik
ezerengatik.
6
Buruba jarri zayo
lurrera begira,
belarriyak zintzilik,
¡ai zer segira!
albaitero guziyak
ikaratzen dira,
ikusi dutenian
ark daukan erida
bajatzen arida,
irutatik bira,
¡au nere perdida!
nork nai du erdira,
baña ez det emango
Euskal Errira.
7
Begi bat itxua du
adar biyak motzak,
krixilluba diruri
orren kokotzak,
ikaratutzen gaitu
eztularen otzak,
farra egiten dute
Elizatik ontzak;
sano dauzka ortzak,
agiña zorrotzak,
tristura biotzak,
dantzan dabill otzak,
ez diyo onik egiñ
leku arrotzak.
8
Borroka dabillela
juan zaizka adarrak,
eziñ sujetaturik
bere indarrak,
talentu onak dauzka
gure betroi zarrak,
lurrera butatzendu
elbiyaren kargak,
ganadu elbarrak,
juntura igarrak,
jendiaren parrak
ez dirade txarrak,
burruntziya diruri
orren bizkarrak.
9
Nere betroyak eztu
auko loalia
egunero naizik
ogi alia,
alare ezin jaso
lepoko joalia,
burua makurtuta
zerbaiten galdia,
Orren zaldalia,
ez da debaldia,
gauza on zalia,
bizkotxo jalia,
malezi asko duen
arrantzalia.
10
Kara iguala du
aurrian da atzian,
basurdia diruri
zutik jartzian
konsuelo bat daukat
nere biyotzian,
bizirik aterako
balitz illbeltzian,
ori umatzian
esnia etxian,
gazta abatsian
gazura arratzian
belarrak gizenduko
du mayatzian.
11
Urtiak juan eta
ajiak azaldu,
daukanak obe zuen
artu ez balu,
etxetikan kanpora
ezin det bialdu,
joka asten naiz baño
laister urrikaldu,
aragiya galdu,
larrua ona du.
ezurra onradu,
frantzasak nai badu
laban kertenetako
obe det saldu.
12
Orra bertso berriyak
Xenpelarrek para
jakin dezala
nere euskara,
ustez alabatu det
betroyaren kara,
ukulluban eztulka
pasatzen du gaba,
sano du ijara,
guziya tripara,
au gure ikara,
orlakua zara
desterratu nazazu
gezurra bada.
|