Mandazai baten bizitza ikusi

Lasarte

 I

 Mandazai baten bizitza ikusi

 nuen nik gazte-antzetan,

 amaika izerdi atera zuen

 mendiko bide latzetan;

 eguzki berotan bezelaxe

 ekaitzaldi minkatzetan,

 uda ta negu an ibilli zan

 tabloitan da ikatzetan.

 II

 Bere manduak traillan artuta

 goizean bostetarako

 beti listo tabloitarako

 edo ikazketarako;

 egun luzea lan egiteko

 ta gauak kezketarako,

 ibillera ori zartuta baño

 obe da gaztetarako.

 III

 Gauean amarrak amaiketan

 bildu oi zan apaltzera,

 gero lotara lasto tartera

 gorputza deskantsatzera;

 goizeko ordu bietan berriz

 manduak gobernatzera,

 gizagaixua an ibilli zan

 esklabo baten antzera.

 IV

 Lau mando eta mula batekin

 ibilli oi zan lanian,

 pentsu gutxio ematen zion

 asarratutzen zanian;

 tabloiz lenbizi bera kargatu

 eta ustu azkenian,

 alare sasoi ederra mulak

 ankak libre zeuzkanian.

 V

 Mula zar gaixto oiek badute

 beti txarrerako griña,

 golpe txarren bat emateko aski

 deskuidorikan txikiña;

 karga kentzian ibiltzen zuen

 ostikua ta zikiña,

 eskerrik asko mandazala zan

 ondo itzegiten zekiña.

 VI

 Tabloiz beteta etortzen ziran

 iru orduko bidean,

 aiek kentzean mularen ankak

 beti zebiltzan aidean;

 euli gaixtuak kilimatutzen

 zuten errape aldean,

 kristaurik ezin ziteken jarri

 atzean aren parean.

 VII

 Noizean beinka artuagatik

 bizkarrekuak mardulak,

 ajola gutxi aren gerriak,

 ta ankak etziran aulak;

 atze aldean errespetua

 laister jartzen zuen mulak,

 mandazaiari egiten zizkan

 berak nai zituen burlak.

 VIII

 Euli gaiztuak zirikatzean

 ark ankak zituen arin,

 ipurtaldeko erretenian

 ematen baitzioten min;

 tabloiak bizkarretik kentzian

 ondotik azkar aldegin,

 bestela aren atze aldian

 etzan izaten atsegin.

 IX

 Mula ori zan indartsu utsa,

 billaua eta kaskarra,

 ta mandazaia mutil eder bat,

 librea eta azkarra;

 saiets zion bizkarra,

 atzean ura musika-otsa,

 ostikua ta puzkarra!

 X

 Mandazai orrek mando onentzat

 etzuen kariño gutxi,

 baño etzuen mula askotan

 ipur gañean igurtzi;

 bizkarrekuak artuagatik

 ark bere setari eutsi,

 iñori obeditzia baño

 naiago lepua autsi.

 XI

 Mula zar oiek eskutarako

 ez dira bitxo ederrak,

 salbaje batek egin lezazke

 uste gabeko okerrak;

 perratzalliak ere askotan

 ikusten zitun senperrak,

 nai bezin errez etziran josten

 aren anketako perrak.

 XII

 Kendu ezkero bizkar-arbalda

 ta muturreko lazuak,

 alkarrentzako ere etziran

 txukunak eta gozuak;

 sentitutzean mando gaixtuen

 irrintzi ta perrazuak,

 jakiñekuak izaten dira

 mandazaien errezuak.