Xuberotar artzainari
Aire, Henriette
1
Bertsu idazten nere garaia oraintxe ote zaut jina
Gogoan eta bihotz barnean, gorderik bait daukat mina
Oltzartetikan Eihelarrera banaukan bide egina
Galdua nintzan eta ez jakin nun zagon bide xuxena
Uste gabean aurkitu arte han Xuberotar artzaina.
2
Gizon sendo ta arpegiz argi, irriparra ezpainetan
Haren begiek argitzen zuten nola ekiak goizetan
Izpiritua ere xorrotxa zerabiltzan solasetan
Bizpairu ele elgarrekilan eginik bost minutetan
Bozkariotan gelditu nintzan, gogoa atseginetan.
3
Handik hamabost bat egun barne, joanik berriz Xuberora
Elgarri hitza eman bezala, kantari xapelketara
Jende ostea biltzera zoan Iruriko zelaiera
Bainan urrundik ikusi nuen artzaina malda behera
Urratsa zalu, kopeta gora, iduri Jainkoa bera.
4
Elgarrekilan pasa ginuen oren pare bat goxoki.
Kantu ederra frango entzunez, ta solasean laņoki
Bat bertzearen ganikan gero zerk ote gaitu berexi
Elgar agurtu gabe etxera trixterik jin maleruski
Nungotarra den ta nola deitzen, hori bederen banaki.
5
Artzain horretan kusi nituen guziz dohain bereziak
Buru gorputzez sanoa eta bihotz onaren graziak
Baserria ta artalde on bat omen dabiltza guziak
Aita ta Ama eta Amatxi gain-gainez tu goretsiak
Jaun horrek ere ohore gaitzak lituzke bai mereziak.
6
Jadanik erran dutan bezala, ez dakit nun dagon bizi
Ez eta ere nola deitzen den, Planes ala Polentzi
Barna dauzkatan goresmen hauek orai nola helarazi
Xori bat bainintz joan nindaike, utziz etxe ta lan guzi
Artzain harenat, bai hegaldatuz, Xubero eta Garazi.
7
Euskal Herrian izan ote da horren heineko gizonik
Eta ez dakit xuxen zer gaitik dagon mutil-zar eginik
Engoitik behar zituenean bizpairu seme emanik
Xuberoaldeko mazte gaztetan ez ote da zerbait onik
Begi bihotzak ideki eta, hortaz agradatu denik.
8
Hiri barnetan galdurik gauden baserritar aurrideak
Ez dakit beti hobeak diren hartu gintuen bideak
Uste izanik on litaizkela, hemengo bizi moldeak
Edo bihotza guziz haunturik, aberasteko xedeak
Abandonatuz etxe maiteak ta kanpoaren berdeak.
9
Euskal Herria kenka txarrean dagola ez dut dudatzen
Etxalde frango ikusten dira gero ta geiago hiltzen
Bizirik gabe, hustuz geroztik paretak dira erortzen
Euskara nola eta norentzat ari girade salbatzen
Ez da Euskadin nehor izanen, gu ez bagira bermatzen.
10
Gure herria zori txarrean guaurek dugu ezarri
Behar orduan, tenore zeno, ez girelakotz atzarri
Aspaldi danik neska gazteak hirira dira igorri
Eaborari ta artzainak utziz bakarrik han penagarri
Bizia xutik eduki ordez, esku emanez elgarri.
11
Ni ere hemen nago Baionan, buru bihotzak hoztuak
Amodioa eta fedea zaizkitalarik histuak
Sor-herritik ez iduri urrun bainan erroak moztuak
Halere beti gorderik dauzkat eta berriki piztuak
Baserri baten erabiltzeko, gutizia zorroztuak.
12
Otoitz bat orai, emazte gazte, diozut bihotz-bihotzez
Xuberon edo Garazin gaindi balinbazaude herabez
Bortuetako mutil gazteak ez ditzazula mesedez
Gutietsirik ta mesprexatuz utzi lanaren beldurrez
Edo joanen naiz artzain harenat sehitzat edo lan eskez.
