Aiton baten eriotza
Arese, Emeterio
1
¡Betoz... betozkit oroimen zarrak.
Neregandik ez itzuri.
¡Atozte bada lagun elkarrak
Jardun zaitezte kantari;
Ishkanbilla ta jolasa gabe
Osoro triste nago ni,
Nere biotz ta buruan jabe
Alayera izan bedi.
¡Zenbat atsegiñ, zembat zorion,
Zenbat algara ta irri
Gaztetasunak ematen dion
Munduan bizi danari!
¡Doatsutasun ibilkaria.
Urbildu zaitez, ¡etorri!
Zure laztancho leungarria
Eman zaldazu gaur neri!
¡Bañan autatzen zertako nabill
Jolas aien oroimena
Jolasa bada geyago eziñ
Neregandu litekena?
¿Zertako dabill leya sutuan
Alferrik irudimena
Billatu nayaz emen munduan
Arkitu ez lezakena...?
¡Ez othe dakit, ai! zer dagoan
Poz-bide oien urrena,
¿Ez-alda sartu nere gogoan
Aspaldi bear zubena...!
Nagon mendaro; bakartadean
Sufritu nai det minpena,
Malko samiñak ishuritzean
Gozatuko zait barrena.
Ume zoroa nintzan orduan
Eznegon beñere triste,
Gaur berriz penak nere barruan
Eztena darabilkite;
Udazkeneko lore bakanak
Galtzen dirau bezelashe
Larperaturik orricho denak
Aizeak desegiñ arte,
Biziz nastuen ego zakarrak
Illerira naramate,
Ezdit anima shamurtzen farrak
Lenago ziran ainbeste.
¡Joshe..., Manthoni..., nere ondora
Arren ta arren ¡atozte !
Emen albotik ez joan inora,
¡Maite maiteak zerate!
Ara seaska (t)urean dago
Kulunpatu ninduena
Ori oztu da baña lenago
Aitu da nere kemena
Ain da laburra gure bizia
Nola egun motz batena,
Amets-aldi bat, autereztia,
Ezercho ez, utsa, azkena;
Damua daukat umoi ortatik
Oyera posez irtena.
Ezdet senditu iñun geroztik
Lenaz or senti nuena...
¡Ai, nere ama, ¡ama gashua!
Ama zan maitetsuena
Seaskachoan lo... lo... gozua
Arazten oi ziradena.
Bai, goguan det nola ziraden
Goizero egun sentian
Begiratuta farrez ematen
Mushu bat espain tartian;
Goguan daukat neri gabero
Nola bere magalian
Doi doi goshuan geldi... geldiro
Begiyak ishten zizkian;
Etzait artuko nola ¡gajua!
Gaizkitu nintzan batian
Egon zan oso miñeritua
Negarrez aldamenian.
Bai, ondo dakit iñor etzala
Iñor ez emen lurrian
Zuk aña maite nindunik ala
Zorion bete betian.
Gogoz arturik aren bularra
Eder oparotsuena,
Eman oi ziran amak indarra
Eman oi ziran gallena;
Ogei bat urte nituenian
Aldapa danik luzena
Irrinz-oyuka lagun artian
Igotzen nuan aurrena
Ogei kolpetan ibaitze nuan
Aizkoraz pago zallena,
Famaren egoz tontor altuan
Ipiñi nuben izena...
Bañan arkhaitz bat lenago izanik
Muttill indartsu, lerdena,
Orain... eznaiz ni arkaitza, baizik
Amildutako lurmena.
Oyuka dator negu beltzaren
Eraso bildurgarria,
Oñazkarra ta chimist ondoren
Turmoi durunba ta aizia;
Elurra dakust mendi gañeta
Maindire lanbo churia,
Laister neroni modu orretan
Egongo naiz eztalia...
Gashua daukat, illa biotza
Kopeta jelaz bustia,
Lurtarra naiz ta zerabe otza
Nola dan emen guzia...
¡Ene zentzoa...! ¡nora zoazkit!
¿Zer det ikhusten ordia!
Ezurruts-utsak iduri zaizkit
Lizarra pago ta urkia...
........................
........................
¿Atoz neregan Joshe maitia,
Atoz aguro Manthoni,
Atozte biyok nere bizia
Aitu baño len mushu bi
Azken aldiyaz gaur ematera.
¡Atoz Joshe zu lenbizi!
Urbildu zaitez aldamenera...
Orlashen... eultzi... bai... ¡tori!
Orain atoz zu bertute-lora
¡Atoz laztandutzera!
Anima laister arin or gora
Urrundatuko zait neri
Jaso zaidazu kontuz burua
Ta idiki leyatill ori,
Eguzkiyaren argingurua
Arratsa nola dan aurki
Loramendiko bizkar gañetik
Agur egiñaz berari
Zokora jeisten logiroturik
Nai nuke arren ikusi...
.......................
.......................
Zeñen kerizpe illuna bean,
¡Zein triste dan au ageri,
Anche bakarrik, mendi gañean,
An dago zerbait uztargi...
Baña eguzkiak agur egin du
Illunabarra da sarri...
¡Illtzera nua! Manthoni! ¡eldu!
Otza dathorkiot eri...
Atoz berriro, atoz nigana,
Eman deiegun alharri
Laztan aldi ta mushucho bana...
¡Atoz berriro... Man tho ni.
