Hariztia

Aresti, Gabriel

 Orain hemen nago, eremu latz honetan.

 Nire gurariak galdurik, lur hauetan

 arbola adar-gabeen parea naiz orain.

 Landare zekenak baitaduzka eremuak,

 erratzak harean, haitzetan kalamuak,

 nire arima dago mirari baten zain.

 Eztago zeruan egun hodei batere.

 Denpora sikuak garantzen ditu bere

 ordu miragarriak sekula batean.

 Zerura begira egoten naiz luzaro,

 izarren esnetik edaten dut oparo,

 baina egarri bizia daukat bihotzean.

 Azken eremuon natzalako atinik,

 hezur-lekuetan eztaukat zer-eginik,

 ta iruten dut astiro itogin sikua,

 nundik egunotan doakidan bihotza,

 entzun eztelako ur lasterraren hotsa,

 apur bat busti dezan lurreko kolkua.

 Eztut gaur ezer jan: eztut horren beharrik;

 eta gau osoan egondu naiz itzarrik,

 kandeletan ikusiz eulien hegalak.

 Barauetan eztut oinazerik aurkitu,

 eta lo-galeak benedikatu ditu

 bakarrik egoteko asmotxo makalak.

 Eremuak ere dauzkalako mareak,

 behera eta gora egiten du hareak,

 eta nire gorputzak ezin egon zutik.

 Arroken ostean agertu den etsaia

 ene begian da baratzeko galaia,

 itsuki baitiotsat: Ken hadi hemendik!

 Haitz gorri beltzetik datorren arranoak

 moldegaizki lotzen dizkit anka-besoak,

 eta laket bizian etzaten da lotan.

 Koba sakonetik irten duen sugeak

 egunero dizkit moztutzen bost erpeak;

 hegaztinari zaio hurbiltzen narrastan.

 Batzutan diotsat ilunpeko jaunari:

 Pozetan negarrez, doloretan kantari,

 gizona zen emazte urrikaria nauk.

 Nire ezpainetan dagoen ur gazia

 oraintxe kentzeko, egin zaidak grazia:

 Ezin paira nitzake premia gogor hauk.

 Animali biok dira nire lagunak;

 nire deserriko mahats geza bigunak,

 ze moduz jakin gabe, orain dizkiet zor.

 Biziko lorean ernatu da kimua:

 Sugea, arranoa, ta azkenean zimua;

 hiru animalia baizik eztago hor.

 Gainerakoa da alperrikako gauza:

 Hermita eroria, hobietako lauza

 eta maitalearen gorputz usteldua;

 ezpaitzekidaten benetan erantzuten,

 mugitu ezineko itxura hartu zuten

 herio geldiaren mustur zimeldua.

 Gauerdi batekin agertu zen arraina,

 zilarrezko ezkatak eta buztan apaina:

 Eznuen konprenitu nundik etorri zen.

 Goizaldean, noski, paratu zen marean,

 ta gero sartu zen jarri nion sarean,

 iheri neuganantza ahalik lasterren.

 Bere aginekin eman zidan dolore,

 kolore denetan: gorri, beilegi, more.

 ikusten bainizkion begi biribilak,

 gutiziarekin, bere hegal zimelak

 ebaki zizkidan tenorean kordelak,

 geldiro libraturik nire orkatilak.

 Eta indarrarekin eman zuen bizia.

 Nire sabelean mendekuzko zuzia

 izar baten moduan izeki zitzaidan.

 Nire etsaiak zeuden lekurantza joan nintzen;

 biak nituen hil, eta eguzki-brintzen

 edertasun zabala argitu zen nigan.

 Hiru gorputzekin egin nuen arbola

 sikuari, gero, eman nion odola,

 bihotzetik ugari atera nuena.

 Arrainen hegalak ziren bere sustarrak,

 arrano zurien lumak ziren adarrak,

 eta bere tronkua sugeen buztana.

 Haritz bedeinkatua

 adoratu nuen.

 Nire belaunak

 lurrean jarri

 nituen.

 Ordu hartan

 nik eznenkien

 zerk iharrosi

 ninduen.

 Haritz bedeinkatua

 adoratu nuen.

 Arbola bakarreko

 harizti maitea:

 Egun oraindik

 eztuzu bete

 urtea;

 indar haundiz

 apurtu duzu

 lotu ninduen

 katea.

 Arbola bakarreko

 harizti maitea.

 Haritzaren adarrak

 mugituz biziro,

 aita nirea

 balitz bezala

 emaro,

 behar nuen

 bendizioa

 partitu zidan

 luzaro.

 Haritzaren adarrak,

 mugituz biziro.

 Horko bidea gaitza dela,

 ezta kamino zabala.

 Harri zorrotzak daude hortik, minduko zaitzu oin-zola:

 Basamortua,

 arantz-ortua,

 laga zazu berehala.

 Etorri zinen haranetik

 estrata luze batetik:

 Orain zu zara itzuliko gauza guztiak utzirik,

 lehengo estrata

 itzali da-ta,

 bide-zihor horretatik.

 Frutu gozorik ezpaituzu

 mendi honetan dastatu,

 egi garratz bat behar dizut bene-benetan aitortu:

 Gaueko izotzak

 arantz zorrotzak

 mertxiketan sartu ditu.

 Udaberriko gau ederra

 bihurtu zaigu gogorra;

 elur zuriak estali du hemengo mendigailurra,

 ta krabelina,

 apain ta fina,

 orain ezta mundutarra.

 Lore guztiak usain gabe

 geratu dira hementxe;

 sasietako orri motza ikusten duzu kolorge,

 eta limoiek,

 laranja hoiek,

 zaporea galdu dute.

 Bihurtu zaitez haranera,

 hemen aspertu bazara.

 Senda luzea har ezazu, begitu gabe atzera.

 Zure gogoa

 ezta, gajoa,

 itzuliko eremura.

 Haritza, egun triste hartan,

 hola mintzatu zitzaidan.

 Libertatea lortu nuen katea apurtu zenean,

 baina bihotza

 geldo ta hotza

 neukan nire bularrran.