Zezen larrua [XXXVI-XL]

Espriu, S.

 XXXVI

 Hondarrean jauzika gara,

 sudurretik katigaturik:

 dantzatuz

 Nikolas artzarekin.

 Lapur eta alproja,

 errege Sepharad-en,

 gurekin elkarturik

 irudi eta jauziak

 makilatzen gaituzte

 bizkar eta buru.

 Herioa begiraka

 Sinera-ko

 kanpantorretik eta oihuka

 asko maitatzen nauela.

 Esku larrutuak

 konpasa eramanaz,

 parrez ikaratzen

 hesi bizi hau.

 Ez esan dohainik

 jaten dudala, zeren

 dantzaren izerdiz

 beti ordainduaz nihoan,

 saldarik postreak arte,

 gose janaria.

 Odei beltzak

 bapatean egunaren

 argia estaltzen

 eta eramango dute

 uzta pobrea

 alor lehorretatik.

 Hegaz enarak

 arranblak igurtziz.

 Mahatsa heltzen da

 itsas bazterrean.

 XXXVII

 Mahatsa heltzen da, eta orain aurrez-aurre

 jaikitzen udararen bare zabala,

 harresi bat bezala, eta derrigortu

 itzultze harrigari hau, begiak barna,

 eta ikus urrutiratuz argiak ibiltari.

 Hara hemen mahastiak, eta zuhaitzak, eta itsasoa,

 eta gu, oraindik, Sepharad-eko zerupean.

 Azken izen bat jarriko diogu gauza bakoitzari,

 oroitza zaharrak jadanik sorkunde berria egiteaz.

 Ondo dakizu haruntzago ez dagoela ezer, baizik

 gelditasun, hotz, bakartasun, ilun

 argia, mailak eta argi putzuak, hitzak

 Itzaltzen diren lekuan eta isilaren bizkarretan galduz.

 Harrapalada hotsa, oso urrutian, harrapalada

 ur belzdun gauezko karrika luzeak zehar,

 eta uste zaigularik lehentasuna beldurrean.

 XXXVIII

 Ez da komeni izenik esatea

 gure beldurra baino haruntzagotik uste denarena.

 Itsuka elkar jotzen badugu

 itsu harrigarri horrekin

 eta beti sentitzen geralarik behatuak

 itsuaren begirada zuriz,

 non, baizik hutsean eta ezerrezean,

 oinarritu genezake gure bizia?

 Ahaleginduko gara hondarrean eraikitzen

 gure ametsen jauregi arriskutsua

 eta ikas genezake lezio humil hau

 nekearen denbora luze guztian,

 zeren horrela bakarrik gara borrokarako libre

 izuaren gainetik azken garaipenerako.

 Entzun, Sepharad: gizonak ezin dira izan

 libreak ez badira.

 Jakin beza Sepharad inoiz ezingo garala izan

 libreak ez bagara.

 Eta oihu herri guziaren abotzak: «Amen».

 XXXIX

 Begiak zain egotearen oinazeari amor eman ziotelako

 eta kandelgailuaren zazpi argiak

 denbora luzez erreaz,

 behar bada ohartzen gara gaua bukatzen dela.

 Ikas dezagun orain izarrak izango direnez

 gizonen handitasunaren zerbitzura emanak:

 hauek dira diktatzen dituen hitz berriak

 herioaren azken parredun ahoak.

 Orduan gizona izando da

 libre eta zoriontsu, Sepharad-en ere.

 Baina gu bakarti ezeritzen ginen

 leihoaren aurrean, itsuaren neskato

 zurien aurrean, igarle bitxi,

 eta ez ditugu ahazten aintzinako legearen aginduak:

 «Gezurrik ez esatea, ez lapurtzea, inor ez hiltzea...»,

 betiko agindu horiek

 non-nahi baliozko, Israel-en eta Golah-en,

 ia konkistatu den izarren erresuman

 eta baitare, egunen batean, Sepharad-en.

 Besterik ezean, judizio egunean

 Sepharad-en.

 XL

 Baina zu parrezka:

 uste duzu armiarmak

 beti izango duela haria.

 Legenez bihurtzen nauzu

 eta usteltzera uzten

 simaurrez inguraturik.

 Eta dohainik saltzen diozu

 piltzarkariari jaurtikiz

 zezen larrutik.

 Zakurra, zure goseak

 karraskatu nahiko zituen

 orpahezurreraino?

 Dakus asetuari

 matrail zaharrak

 zeharo zurrupatuak.

 Bete-betean lehertzen zara

 geroagota meheago

 bihurtzen garan artean

 Hainbeste aharrausiz,

 ohartuz tontoak

 jokoa aurkitzen.

 Kez inguraturik,

 begiak itxiten dituzu

 eta mundurik ez ikusten.

 Aldiz, iratzartzean,

 ezpainetako parrea

 geldituko zaizu.