Cantigas
Codax, Martin
I
Vigoko itsas uhinak,
ikus bazenegi nire laguna?
Ene Jainkoa, laster baletor!
Itsas hiratuaren uhinak,
ikus bazenegi nire maitea?
Ene Jainkoa, laster baletor!
Ikus bazenegi nire laguna,
norengan dudan nire hasperena?
Ene Jainkoa, laster baletor!
Ikus bazenegi nire maitea,
norengan dudan mindura handia?
Ene Jainkoa, laster baletor!
II
Mandatua dut nirekin
nire laguna datorrela:
Eta joango naiz, ama, Vigora!
Nirekin dut mandatua
nire laguna datorrela:
Eta joango naiz, ama, Vigora!
Nire laguna datorrela
eta osasunez eta bizirik datorrela:
Eta joango naiz, ama, Vigora!
Nire maitea datorrela
eta bizirik eta osasunez datorrela:
Eta joango naiz, ama, Vigora!
Osasunez eta bizirik datorrela
eta erregeren lagun:
Eta joango naiz, ama, Vigora!
Bizirik eta osasunez datorrela
eta erregeren adiskidemin:
Eta joango naiz, ama, Vigora!
III
Nire lagun-eder hori, zatoz nirekin
Vigoko elizara, non baita itsasandi:
Eta uhinak begiratuko ditugu!
Nire lagun eder hori, zatoz zeure onez
Vigoko elizara, non baita itsas hiratuna:
Eta uhinak begiratuko ditugu!
Vigoko elizara, non den itsasandi
eta hara datoz nire ama eta nire laguna:
Eta uhinak begiratuko ditugu!
Vigoko elizara, non den itsas hiratua
eta hara datoz nire ama eta nire maitea:
Eta uhinak begiratuko ditugu!
IV
Ai ene Jainkoa, orain nire lagunak baleki
Vigon bakarrik nagoela!
Eta maitemindurik nabil!
Ai ene Jainkoa, orain nire maiteak baleki
Vigon bakarrik aurkitzen naizela!
Eta maitemindurik nabil!
Zein bakar nagoen Vigon,
eta ez dut lagunak nirekin!
Eta maitemindurik nabil!
Zein bakar nagoen Vigon,
eta lagunik ez dakart nirekin!
Eta maitemindurik nabil!
Eta lagunik ez daukat nirekin,
nire begiok nerekin nigarrez baizik!
Eta maitemindurik nabil!
Eta lagunik ez dakart nirekin,
nire begi biok nigarrez izan ezik!
Eta maitemindurik nabil!
V
Zenbat maite dituzu gartsuki lagun,
zatoz nirekin Vigoko itsasora:
Eta uhinetan bainatuko gara!
Zenbat maite dituzu gartsuki maite,
zatoz nirekin itsas hiratura:
Eta: uhinetan bainatuko gara!
Zatoz nirekin Vigoko itsasora
eta nire laguna ikusiko dugu:
Eta uhinetan bainatuko gara!
Zatoz nirekin itsas hiratura
eta nire maitea ikusiko dugu:
Eta uhinetan bainatuko gara!
VI
Sakratuan, Vigon,
dantzatuz nire gorputz adeitsua:
-Amorioa dut!
Vigon, sakratuan,
dantzatuz nire gorputz mehea:
-Amorioa dut!
Dantzatuz nire gorpuntz adeitsua,
inoiz lagunik izan ez zuena:
Amorioa dut!
Dantzatuz nire gorputz mehea
inoiz maiterik ez zuena:
-Amorioa dut!
Inoiz lagunik izan ez nuenez,
sakratuan izan ezik, Vigon:
-Amorioa dut!
Inoiz maiterik izan ez nuenez,
Vigon izan ezik, sakratuan:
-Amorioa dut!
VII
Ai, ni ikustera nentorren uhinok,
esaten bazenegidaten
zergatik tardatzen duen nire lagunak
ni gabe?
Ai, ni begiratzera nentorren uhinok,
kontatzen bazenegidaten
zergatik tardatzen duen nire lagunak
ni gabe?
Mtatsminda gaineko arratza
Barataxvili, Nikoloz
O Mtatsminda, Mendi Saindua, hire lekuak,
bakarti, pentsakor, baztertuak,
nolaz ageri diren, ukitzean zerutiko ihintzak,
ilunabar bareaz direnean jaisten argi leunak!
Hire inguruetan, orduan, ze misterio hedatzen den!
Hire aldapa ederrean denari nolako ikuskizunak dion begia sorgintzen!
Behean datzan haran polita, mahai saindu gisa, loreek estaliko,
eta esker oneko intsentsutzat, hiretzat, usaina jarioko!
Gogoan diat denbora hura, atsegin-denbora, ni tristerik,
Mendi lainotsu, hara eta hona nenbilenekoa, hire zidorretan,
eta ilunabar geldia, adiskide maite nuela,
bera ere, ene antzera, saminez zelarik, eta penaz!
O zein polita zen orduan natura osoa, zein sotil!
O zeru, o zeru, bihotz gainean diat oraino hire irudia ezarririk!
Begiek urdina hemendik ikustean, gogoetak, batera, hireganantz amilka,
baina hiregana ezin heldu eta barreiatzen dituk airean!
Ni, hire miresle, ahanzten nauk munduaz,
nire bihotza, higandik kanpo... aterpe eske diabilkiat,
zerutarren egoitza bila, hemen utz dezan huskeria harroa...
Baina ezin diate ezagutu hilkorrek, tamalez, erabaki zerukoa!
Pentsakor nengoen ni aldapan eta zeruetara amoroski begira,
Maiatz-arrastiria inguruan, zirrikituak zituela ixiltasunaz betetzen;
Batzutan, errekarteko putz geldiaz haizetxoek zizpuruka,
eta bestetan, haiekin batera, inguru ixilek bihotza hunkitzen zidaten!
Mendi bizia, inoiz irrikor, inoiz negartsu,
nork ikusiko han, une berean, bere gogoetan atsedena
aurkitu eta bihotz barruko kezka iraitzi gabe?
Bihotz tristedunen adiskide haugu, Mendi lainotsu!
Inguru osoa ixilez zegoen, iluntzeak zeru-goikia estaltzen,
Hilargiari jarraika, maiteari bezala, izarra bakarrik zebilen!
Ikusi duzue inoiz arima, errugabe oraindik, otoitz sutsuz neke eginik?
Irudi horixe zuen hilargiak, leunki higituz, disko makurtua zurbilik!
Honelakoa zen Mtatsminda gaineko arratsa!
Oi lekuok, gogoan, ongi gogoan dut oraino han pentsatzen nuena,
ni zuen artean nintzenean, eta nioena orduan!
Bihotzak, soilki, senti dezake zuek eskaini atsedena.
Oi ilunabar gozo emea, hi haut nik lasaialdi,
Tristurak nazanean ingura, hiregana joko diat, diezadaan suntsi!
Bihotz-arrastiria - bihotz-iluntasuna, nola kontsola hik baitakik,
Goizaldea, eguzkitsu, arturratu eta ilun osoa dadinean argit!
Txonguriari
Barataxvili, Nikoloz
Hire negarrak eta pena-hotsak,
inoiz zizpuru, inoiz auhenak,
pentsakor, ariman gelditzen dituk denbora iraganen oroitzekin!
O Txonguri, noizbait
higandiko boz alaia entzun ahal baneza nik
ene bihotz tristetik atzera agin dezan minak!
Baina, nora begira, irribarrez,
pozik ikus hazaket?
Nik higandik kexa dantzut, bihotz hilaren samina!
Belarritakoa
Barataxvili, Nikoloz
Tximeleta bezala
higitzen da, geldi-geldika,
maiazlili xuritzat, ederrik goratua;
belarritakoa honela,
atzerritar bitxia,
bere itzalaz jolasean ari da.
Bai zoriontsu,
bere arnasa
hartuko duena hire itzalean!
Eta hire dardaraz,
haize leunaz, ziztuz,
bihotzaren beroa hotz dezana!
Oi belarritakoa,
grinen nahastaile!
Nork poztuko du hire pean ezpaina?
Hilezintasunaren zurrutada eztiak
nork edango ditu?
Bere arima, hire gain, nork pausatuko?7
Arima zurtza
Barataxvili, Nikoloz
Ez dezala inork zurztasunaren mina aipa,
ez dadila inor bere bakartasunaz kexa,
arima zurtza baita, bakarrik, urrikalgarria:
aurkitzea kide galdua, zein du zaila!
Adiskidez, senidez gabeturik,
berriz ere laster ordezkorik aurkituko bihotzak;
baina behin zurztuz geroko arimak,
beti sufritu beharko, zorigabe, kontsolaezintasuna!
Ez da gehiago fidatzen mundu honetaz;
beldur da, ezbaian dago, ez daki jada
nori bere sentimendu ezkutua adieraz,
herabe baitu berriz ere fidatzea!
Zaila da arimaren bakartasuna:
beragandik ihesi doaz munduko plazerak,
beti gogoan izango bere kide galdua,
zizpuruak ditu gaixoak kontsolamen bakarra!
Zeru-koloreari
Barataxvili, Nikoloz
Zeru-kolorea, kolore urdina,
lehenik sorturiko kolorea,
eta mundu honetakoa ez dena,
gaztarotik nuen maitatzen.
Eta orain ere, odola
dudaneon hozturik,
zin egiten dut ez maitatzea
inoiz beste kolorerik.
Begietan ederrena
maite dut nik, zeru-kolorea,
goitik jaitsia,
atseginez ageria.
Pentsamendu ameslariak
gonbidatuko nau zeru-gainkiraino,
liluraz bigundurik,
nadin urdinaz bat.
Hilen naiz, ezingo nik ikusi
senideen negarra,
horren ordez goi urdinak
nau ureztatuko zerutiko ihintzaz.
Nire hilobia,
ingura dezanean lainoak,
beronek ere sakrifikatuko dio
zeru urdinari distiraldi bat.
Barataev printzearen edalontzian idatzia
Barataxvili, Nikoloz
Bete nazak ardoz,
nik hi pozez aseko.
Txolindurik? Egik ok!
Merani
Barataxvili, Nikoloz
Lasterka narama hegaz, biderik ez, neure Meranik,
atzean bele beltzak asturugaizki niri oihuka!
Habil, Merani, ez baitu hire abiadak mugarik,
eta aireari ene gogoeta emaiok, distira beltzaz!
Urra ezak haizea, ura ireki, haitz eta arrokak itzak gaindi,
Hoa, habil, labur iezazkidak, presati honi, geroko egunak!
Ez hadi ezkuta, ene hegalari, bero eta eurien ez izan beldurrik,
Heure zaldizko nekatu honez ez hadi urrikal!
Niri zer, neure sorterritik urrun, adiskide-lagunak utzi arren,
Neure guraso eta maite neurea, boz eztiduna, ikus ez banitza ere?
Arratsak ni non aurki, han nazake goizak kausi, huraxe sorterri bekit!
Soilki izarrei, laguntasunaz, bihotzeko sekretuak esanen nik!
Bihotz-kexak, maitasun-kondarrak, emanen dizkiot itsas uhinari,
eta hire lasterraldi eder, bizi, ero horri!
Habil, Merani, ez baitu hire abiadak mugarik,
eta aireari ene gogoeta emaiok, distira beltzaz!
Ez nazatela neure sorterrian ehortz, neure asaben hilobi artean
Bihotzeko maiteak ez degidala negar, ez berorkit haren malko tristeki.
Bele beltzak zelai artean, bakarti, hilobia niri eginen,
eta ekaitzak hezur-hondarrak lurraz estaliko dizkit, lantu-ostotsez!
Maite-negarren ordez, hil ahantziari zerutiko ihintzak jaitsiko,
ene senideen dolu gabe, saiek erosta eginen, oihuz!
Hoa, haibil, Merani neurea, zoriaren mugak ditzagun gaindi;
Oraino meneratu ez badu, ez baitu gero ere hire gainekoa metuko!
Ahantzirik ainendi hil, hark abandonaturik!
Ez naiz haren aho zorrotzaz ikaratuko ni, haren zinezko etsaia!
Habil, Merani, ez baitu hire abiadak mugarik,
eta aireari ene gogoeta emaiok, distira beltzaz!
Ene arima etsiaren eragina ez duk izanen alferrik,
eta ibili gabeko bideak, hik zapalduak, Merani neurea, iraunen
eta nire atzean, ene ondotikoek bide-nekea arindurik diate aurkituko,
eta ausartki, beren zaldiez zoribeltz-gainetik hegaz pasatuko!
Lasterka narama hegaz, biderik ez, neure Meranik,
atzean bele beltzak asturugaizki niri oihuka!
Habil, Merani, ez baitu hire abiadak mugarik,
eta aireari ene gogoeta emaiok, distira beltzaz!
