Itzulera
Gaztelu, Jon Batista
Itzulera
Nun ditun, gogo gaxo,
lizunkeri-etxe aintziņakoen
apaingarri ta lurrin gozo?
Noizdanik etenak ditun lagun galduen
Txanbil-ots ta atsegiņ-ardo?
Ai! mustatu orduko minkatza!
Une bateko gozamen mirriņari
zoritxar darraiko etengaitza!
Griņa makurren uztarripean
atsegiņ-ondarrak milikatu,
zerrien uzkiņa yanaritzat,
urgune loitsuak irrikatu...
Bein betirako laga nai loia
gorago-yoranez astinduz ego,
baņan..., ene aularen eziņa!
loipean, ez-al! gero ta areago.
Txarkeri-bidez illun nebillan,
barren-illunbean negar-euritan...
Biotz okituak lerren azkenez,
ta begiak yasorik larri ta alkez
betaldiak eman lengo bideari.
Ta basotik at, ibar-urrunean,
eguzkitara dizdiz zegin
ur-yauzi gardena nabari.
Oi!, ikusmenaren zoragarri!
Burbutzika zebiltzan oreiņak
ur-ertzean urruma alaiez.
Bertan banegotan iriki ezpaņak:
ene zorigaitza! loi zikiņak
aoa bete nazkagarri!...
Zerumiņak yo niņun barne-muņetan,
yainko-egarri biziz aoa kixkal.
Deadarrari neragion gogor,
oyu ta oyu errai-mamiok:
Yauna!
Yauna!
erakarnazu Zuregana.
Gizon-al-eziņeko kemen-ikarak
astindu niņun eragikor,
aske gertatzen danaren pozak
yautserazi bizkor.
Egoak eten iraduz,
ta oreiņari daragion urmiņak
Bizi-iturrira bultza gogor.
Imulka bertan pozaren pozez
bidera yo nuen ariņ bai ariņ.
Larratxoriek ikaraz ta izu,
ni bai-ninyoan ain usu,
aizean ziren laxter banatu.
"Itzul adi, itzul -otska neri-
itzuli laxterka, bidezkari!".
Ardi zuri ta beiak ere
-belardietan oi! edergarri-
bilbil egin ziran bertantxe.
Ta banentorren ni, banentorren
lurra oņak ozta ukituge...
Alako batean ene poza!
besoak zabalik niganonz Zu.
Albotan, eder, zeruko yendea,
doņua yo-ta dantzari lotu...
-"Ene Aita!
besarka estuz ninduzun urtu!"-
Zorioneko arkitze
Gaztelu, Jon Batista
Basoan barna noa geldiro,
eder baitu lerregin biotzak
oyaneko itzal otxana.
Ez dut yaisoko atseden naiez
goroldiaren dei biguiņa,
ez nadin geldi bide-ertzeko
loreen erakarpenera.
Noa geldiro, noa gerizpe
ibarretik begiok zekusten
oyan-erdiko aterpera.
...Eldu naiz. Etxeak da atari.
Amets zuritan gaņez, biotza,
aterpera naiz. Nere oiņ-otsa
ixillunean da kantari...
Yo-ta zabal zait atea.
-Oi! iparraren mea
illunabarrean,
inuņtzen bainau betartean-.
Ixil da Bake
bertan mirabe
atsegiņez yardunean...
(Barnetik)
-Nor dut arrotz?
-Lerregin biotz!
Atsa dute gizonek iguindu
ta aterpe billa natorkin izu.
-Bai! or bean larrez
urde-taldea dabil uxarrean:
(urde goseak ezkur amets).
Yainko-ezti darion iturburuan
bazka al balitez....
Bat ez duk ene leiopean
ari danik maitemiņez.
-Baņa, ederra, ez al-au limurtzen
gauzale-taldeak irrintzi-otsez
izarrak, koroi bat iduri,
ortzetik ņir-ņir ditunean?
Ire edertasun berdingabea
agitz baitute goresten.
-Mingaņez, bai, biotzez ordea...
Gogo-erauziaz ez duk esan?
Ots, bada! Gogo nauk ni:
gizonen egizko Atsa,
loiez tupituz soiņ ta biotza
askok erioats nai nauten ni!
-I aunat, beraz, len maitea?
Ekatzan eskua, Gogo!
Ez ukigai dun soiņa, sorgiņ-
beatzak egiņa edo.
Niniak oztiņ,
masail gorriak bi sagar umo.
Barrez ezpaņak irikitzean
esneaintzira aoak iduri
untz-orriz estalia ertzetan...
Ou, etxe ontako
atsedena, Gogo!
-To, txakira. Bertantxe
yai dagigun arkitze.
(Gogo baitan)
-Gaur ezteiak. Poz gaiten
maitea!
Eder zeruan artizarra...
Goizņabarra
urra baņo len,
bekar aoak elkarren musu-
lorea.
-No, eder!
Iriki itzan begiak:
zabal-zabal
lelo biak.
Beren leyar
garden zear
begi dudala itxaso
neurgea,
entzunen ire lelo
betea.
Giz-atsak (Zorabiotz)
Ereskin zaar, oraiņo, sabaian
erdoi ta autsez yosiak,
ar ditzadan garbiak
onen gau ederrean.
Zelan dut ixil ene ao,
gauaren gau onean
ots ez egiņik izarretaraņo?
Eztei-arai darikit egun
ain maite nuenaren lagun.
Iltzat yo bainun bere buru,
ta beingoan ager-egin du.
Ene belarriok bere mintzoa
entzun ala, yaikia zen egoa,
-bazter orotatik baratze gaņa
egurastuz, yaurri zedin usaņa.
Geldi da geroztik. Gauaren gau onean
atseden-egin da lili artean...
Bare dago gaua, izar ortzia.
Guziz aundi Illargi-ontzia,
ez dagerren eskuak ibillia.
Ta or, landan, loak daroa
illazkiara yarri-ta basoa,
itxaso bat iduri zillarrezkoa...
Au bai zorion! Bakar nengoen ni,
baņan adur onak bat-egin gaitu,
Gauden biok emen egun ta eguzki
gogoan artuz giz-atsaren onu:
-Zerutik nator ta zerura noa:
ona emen nere arlo osoa.
-Bizi-atsa naiz ta ez erio-ats,
nadin bada argia beziņ aratz.
-Buru nauzu ta ez mirabe,
buru naizenez nadin yabe:
aragian erro, baņan lokabe!
-Badu izarrak neurrera,
bai loreak berea.
Atsa du gizonak neurririk onen,
atsak daragio, bide erakusten.
Loian ez duzu lorerik ikusten,
lora lur onean da sortzen.
-Loia maite duzu? Loi-egin zera
Yaso bada begiak, yaso gora!
Maitea, giz-atsaren onu ori
bezagun artizar, begigu argi
illun-ezkillak derauntsano...!
..............................
Ta basollarrak argi-xinta eztia
asi baņo len, betegin-saria
bilduko dugu maitasun-oean,
zoriak artu-ta gau onenean.
Yanen dugu orraze eztiarekin,
edanen ardoa esnearekin.
Ta goizņabarra urra dedinean
bu-deza egoak lili artean,
bazter orotatik baratze gaņa
egurastuz, yaurri dedin usaņa...
Maitaro
Gaztelu, Jon Batista
Baratz bat egiņik dakart arima,
loreak erruz yarinez urriņa.
Enegan bai baitut ernal-iturri
barne-urbegiaren gaņezkari.
Maitea bart, nerera egin gero,
gurtzen nuen esaki: "Esker bero!"
Ta biok, gaugiroz, izarretara
zeiņ gozo geunden aopekotara.
Baņan eguna yaiki danez eder
-maite-sagarra baidakar yalkier-
ahapaldi ozenak eskeinduko
baratz-zaiari lore-xoriak antzo.
Lore
Galsoro duzu ene anima
ta Zu zaitut, Yesus, ereile zuur.
Zuk baitzenun erein irran azia,
ene alor ontako lumamia
neuk landa ondoren, eskuan atxur.
Igaro ziņan ereile, igaro...
eldu bazan eldu azaro.
Negu-larrera ardiak yeistean,
uso zuriak, beroa aultzean,
yoanak ziranez otzaren beldur.
Zeņen egun otzak
nolako gau beltzak,
elur eta eurite
neguaren mande,
yasan geroztik ene bakarrean!
Agertu zait, berriz, zure aurpegia
udaberri aņa zoragarria.
Ene zorion! Zuk erein garia
kozkortzen ari zait naro, guria.
Badoaz artalde larrera bidez,
txoriak badabiltz kabigai-lorrez...
ĄLoretan duzu sagasti berria!
Azaro yoana, egun maitaro.
Gauden emen sagastian abaro.
Otzarik ez dut sentiren gaurgero,
biotza baitut Zugan labe bero.
Yauna, ez alde egin. Zu gabe
gauz ederrik ez baitut etxe-barne.
Zeiņ itun nebillen ni baitan soilik
oe ta maikiderik ez izanik!
Aitzen ninyoan gotillunak yorik.
Gaur aldiz loretan dakust etxea,
nerera eldu zeranez, Maitea.
Poz nadin, ta nere barnera bildu.
Olio berriaz lama dizditsu...
Oi, ene gurazko eztei-unea!
Yesus: lore dugu eztei oea,
sagasti berria iduri zuria.
Udaberriak baņo Zuk etxea
edertzen, begietara eguzkia.
Ao-arnasez gogo-baratzea
Zuk egurasten guriki, geldia...
Yesus: urdiņa beste ortzeko
begietan duzu ninitako.
Bertara, ots! txoria zeruan lez
bebil arima ametsezko ontziez.
Ibil-buru, zapiak bil ondoren,
bular-kai geldian loak arturen.
Begiak lotan. Biotzak ostera
erne dagozke maiteak minbera.
Maiteak minbera, gero ta eztidun
aoak aoari begio muņ!
Muiņ gozoak gero gure ezpaņetan
loretu bitez maitasun-garretan:
lobedarrak galsoroan loredun...
Naiz iratzarri, naiz loaro
maite-sagarra loreago.
Zitu
Urrun dugu, bide, udaberria
ta eguzki-galdatan gorrien gatza.
ĄAin duzu larri su-ta-gar Biotza!
Ots! Itzuli dator gari-gurdia
kulunka, intziriz, astun, geldia.
Izerditan blai dakar bekokia
itzaiak, besoak mako, buruan
galburu ta lobedarrak nasian,
Nagitsu datoz idiak, asneke...
Maitea! Zigor ontaz ŋnoiz aterpe?
Betor usu Urriaro-betea,
igeli gozoz beterik etxea.
Ordun: neska ederrek sagastian
lurrak yalki sagarra bil garaiez:
molko beteak oriska mastian
matsondoz nabartzen ari diranez...
Yaiez yantziren zeru-lur.
Ta etxeruntz, apain, ots ezti-zoliez
eztei-gurdia, txilintxak otsez,
gazteak dantzari, yantziak edur...
Uneder! Arno beltzak mai-gaņean
dist egiņen zoritasan dirdaiez.
Neri gero erraztuna ezarriren,
ta maitara yarriki yan-edanen:
yanen dugu orraze eztiarekin,
edanen ardoa esnearekin.
Sagar ta mats-molkoz oparo
yai dezagun bada maitaro!
..........................
Gura dugun eguna urra arte
ez begit uts zure ederrak, Yabe!
