inprimatu
Garbitokia
Izenburua:
Garbitokia
Sinadura:
Dante Aligheri
Urkizaren iruzkina:
(Eusk.: Santi Onaindia)
Egilea(k):
Onaindia, Santiago
Alighieri, Dante

Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1982
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1982
Orrialdea:
98-101

Garbitokia

 

Dante

euskaratzailea: A.O.

 

III Kantua

 

         Olerkaria berriz elkarturik Bergilio'rekin, mendirantza doaz biak. Onen

 oiņera irixtean, eta igoera egoki baten billa dabiltzalarik, berengana

 dijoazten arima talde bat ikusten dute. Miretsita begira zeuzkaten aiengana

 urreraturik, mendira nundik igotzen dan galdetzen die aieri, eta aien esanari

 jarraituz egiņa atzera egiņaz dabiltzala, arima bat, Manfredo, Sikili'ko

 erregearena, aurreratzen zaio Dante'ri. Onek diotsa nola azken orduan

 Jainkoagana biurtu zan, eta nola dauden an, Garbitokira sartu gabe, Elizarekin

 muker il ziranen arimak.

 

 Arimaaiek, errazoiak zentzatzen duen mendirantza itzuliz, bat-bateko anka-

 jokoak zelaian zear sakabanatzen zituen bitartean, nik nere lagun zintzoagana

 jo nuen. Nola, izan erle, joko nuen aurrera bera gaberikan? Nork lagunduko

 nindun mendian zear igoten? Berak ere ba-zuen, nik uste, kezka bere barruan. O

 kontzientzi garbi arteza! Okerrik txikiena za'izu kezkariturri latza!

         Aien oiņak egite guztiei duintasuna gutxitu oi dien lasterketa utzi

 zutenean, nire gogoa, bere len-begiztaldian murgildua egoana, jakin-gura

 bizitan barriro bizkorturik, begiak itzuli nituen itxasotik zerurantza geiago

 nabarmentzen dan muiņora. Atzetik gorri dizditzen zuen eguzkia ausita geratzen

 zan nire itxura aurrean, neregan bait zuten oztopoa aren erraiņuak aurkitzen.

 Bertan-bera utzia nintzalakoan, alborantza biurtu nintzan,lurra neure aurrean

 bakarrik illun zala-ta. Nire babesleak onela:

         — Zergatik zu oindio ere siņisgogor? —asi zan. esaten enegana—. Ez ote

 duzu siņisten zurekin nagoela ta zu gidatzen? Arrats-bera da onezkero nire

 gorpua, bere barne itzal nengiana, eortzita dagoen tokian: Napole'k dauka ta

 Brindis'eri kendu egin diote. Orain, nire aurrean itzalik ez ba'da, ez zaitez

 arritu, zeruko izarrak ere ez bait dute itzalik egiten bata-bestearen izpi-

 erraiņuz. Goi-indarrak egin ba'dagi guk gorputzean bezela lor-oiņazek, bero ta

 otz, jasatea, baiņa ori nola dagian ez digu guri adierazten. Maketsa da gero,

 iru nortzutan izate bat daukanaren burubide azkengeak uler litzakela gure

 errazoiak, uste duena. Poz zaitezte, gizakumeok, egiņakin; oro ikus al izan

 ba'zenute, Mari'k ez zeukan zertan aur egiņik; eta ikusi zenituzten frutu barik

 irrikatzen, aal izanik, kezka lez beren barruan sekula ta beti daramnaten

 guraria aserik ikusi ba'lute: ĢAristotele ta Platon eta ainitz geiago dakarzkit

 gogoraģ. Or duan, bekokia makurturik, etzuen geiago ezer esan, eta kezkati lotu

 zan.

         Atarik atara mendiaren oiņera eldu giņan; arkaitz zut malkartsuak idoro

 genitun bertan, eta eurok igotzeko gutxi lirakean bernarik azkarrenak ere.

 Lerize ta Turbia artean, bide bakarrena noski, ausi-abartsuena, aren aldean

 zubi bat da, aldatz errez zabala, igaro daitekena.

         — Nork daki orain —jalki zuen nire maisuak, ibillita pizkat bareturik—,

 zein alderdi dan igotzeko errezena, ta nola igo daiteken egorik gabe?

         Eta ura, buru-makur, zein bide artu pentsatzen ari zalarik eta nik

 neure begiak gorantza jaso ta mendian gaindi zuzentzen nitularik, ezker aldetik

 agertu zitzaigun guregana zetorren arima talde bat, astiro zebiltzalako

 etzirala mugitzen zirudiana.

         — Jaso itzazu begiak —esan nion nik maisuari—; or dugu kontseju nork

 emana, zu zeurez egiteko gai ez baldin ba'zera.

         Begiratu nindun orduan, eta azbegi gozoz erantzun zidan:

         — Goazen arantz, eurak astiki bait datoz; zuk, ordea, ene seme, beukizu

 sendo itxarokizuna.

         Jende-talde ura, guk milla bat oinkada emanda ere, abailari on batek

 bere eskuaz iritxiko lukean eulmenera zegoelarik, mendi-egala estaltzen zuten

 arkaitzetara guztiak egiņik, lotu ta potix egin zuten, elkar estu-azorik, duda-

 mudan doana ara-ona begira gelditu oi danez.

         — O zuok, ongi bukatu zenutenok! —ots-egin zuen Bergili'k—. Ezpiritu

 dagoneko autatuok! Zuok guztiok, nik uste, itxaron duzuen pakearren, esaidazue

 norantza daraman mendi onek, igo al daiteken beronen gaiņaldera; denbora

 galtzeak, bada, dakiana geiago samintzen.

         Ardiak saletxetik banan-banan, biņan, irunan irten oi diran bezela,

 besteak izukor begiak eta muturra beera jetxitzen dituztelarik, eta aurrenak

 dagiana enparauak ere egiņik, ari itsatsiz nare ta sotil, ura gelditzean, naiz-

 ta zergatik ez jakin, beurak ere geldituaz; olaxe ikusi nuen guregana

 urreratzen, aurr pegi lotsakor eta ibilli eratsu, talde bildurti ta zoriontsu

 artako lenengo arima. Nire itzala nigandik arkaitzera bait zijoan, buru egiten

 zutenak argia nire eskui-aldeko lurrean ebakia ikusi zutenean, gelditu ta

 zerbait atzerantza egin zuten, eta berekin zatozten beste guztiak ere, zergatik

 jakin ez arren, beste ainbeste egin zuten.

         — Zuok galdatu ez-ta ere, neuk aitortzen dizuet, emen ikusten duzuen au

 giza-gorputza dala; orixegatik eten du lur gaiņean eguzkiaren argia. Ez

 zaitezte arritu, baiņa siņes ezazue, zerutiko indarrez soil-soilki orma oni

 gaiņartzen saiatzen dala.

         Onela mintzatu zan maisua, eta gizatalde prestu ark erantzun zigun:

         — Itzul zaitezte, eta jarrai oraindik aurrerago.

         Eta aldi berean ziņu zegiguten eskurgaiņekin. Euretatik bat onela asi

 zan esaten:

         — Zerana zerala, itzul ezaidazu zabiltzalarik aurpegia, eta gogoeman

 ezazu iņoiz munduan ikusi ote ninduzun.

         Biur nintzan arengana, adi-adi begiratzen niola: zuri-gorri zan, eder

 eta itxura lerdeneko, baiņa bepuru bata ebakirik zeukan sastada batez noski.

 Nik apal-apal ez nuela egundo ikusi aitortu nionean, ark esan zuen:

         — Begira bada!

         Eta zauri bat erakutsi zidan paparraren gaiņekaldean. Gero, par-irrika,

 gaiņeratu zuen:

         — Manfredo nauzu, Konstantza andre agintariaren billoba; orregatik,

 mesedez eskatzen dizut, berriz ara biurtzean, zoazala nire alaba ederra ikusten

 Sizilia'ko ta Aragoi'ko dedu ta ohore diranen ama duzu berau ta; egia esaiozu,

 besterik esaten baldin bada ere. Sastada ilkor birekin zaurituta neure gorputza

 eukita gero, parkatzean atsegiņa duen Arengana itzuli nintzan negarrez.

 Izugarriak izan ziran noski nire obenak, baiņa ontasun azkengabe danak beso

 luze-luzeak ditu-ta, euretan artu oi du Beragana biurtzen dana. Kosentza'ko

 artzaiņak, Kelemente'k atzetik aurka bidali zidanak, orduan Jainkoaren orrialde

 au ondo irakurri ba'lu, nire soin-ezurrak Benebento ondoan, zubirako sarreran

 legozke oindio, arri astunen babespean. Euriak bustitzen ditu orain, eta aizeak

 bultzatzen erreiņutik kanpo, ia-ia Verde ertzean, onaxe bait zuen ark aldatu

 tortxo itzaliekin. Aren madarikapenez, baiņa, ez da iņor galtzen betiko

 maitasunera egundo ez biurtzeko eran, itxaropena lore berdez jazten dan

 bitartean beiņik-bein. Egia da: Eliz Amarekin muker ilten dana, guenean damu

 izan arren, ur-ertz ontatik at egotea bearreko zaio, mukerkerian edo temati

 bizi izan zan aldia, egotamar bider betetea, epe-muga ori otoitz gartsuz labur-

 azia izan ezik beintzat. Begira, bada, zein zoriontsu egin nezakezun nere

 Konstantza onari nola ikusi nauzun iragarriaz, baita jasan bearra dudan oiņazea

 adierazi ere, emen ba angoen erreguz asko gutxitzen da daukagun miņa.

 

 


inprimatu