inprimatu
Zerbait irakurri nuen
Izenburua:
Zerbait irakurri nuen
Sinadura:
Gabriel Aresti
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Aresti, Gabriel

Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1965
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1965 III-IV Bertso urratuak
Orrialdea:
29-37

Zerbait irakurri nuen

 

G. Aresti

 

 Hugo Bettik etxea uraren gainean

 Ai zer ustelkeria jauregi barnean

 Bideak okertuko dirade trenean

 Ahuntzak ur artean galtzen direnean

         Nire izenean

         Nahi duzunean

         Eguaztenean

         Neskanegunean

 Konprenituko nauzu egun azkenean.

 

 Inor gertatzen bada munduan poeta

 Hori izanen duzu Edgardo Poe ta

 Upel lodi batean sarturik kopeta

 Erroi zorrotz batekin egin du hizketa

         Urratu zapeta

         Egin zuen eta

         Moztu ganibeta

         Ze marioneta

 Musekin ibiltzeko nai zuen pareta.

 

 Errosalia Castrok enamoratua

 Bere buruarekin egin du tratua

 Higuinduko duela eremu ingratua

 Madrileko doanatik han ateratua

         Padroneratua

         Justizi hartua

         Ez bateratua

         Ez separatua

 Europatasunaren ate zarratua

 

 Argizagizko gizon supergaindikoa

 Burlatzearen aita apostolikoa

 Puritanotasuna akedemikoa

 Napoleontasunen gizon herrikoa

         Hori betikoa

         Ez britanikoa

         Bai atlantikoa

         Ken hai hortik hoa

 Zur begira dago gure mutikoa.

 

 Papinik oso bista laburra daduka

 Argi bizien kontra egin du burruka

 Satorrak ezin duke eguzkirik buka

 Naiz eta litzakeen haren brintzak uka

         Iluna musuka

         Eginen du truka

         Haurrik ez eduka

         Esku baleduka

 Zarratuko lituzke eskolak oihuka.

 

 Franz Kafkak gazteluan ba zuen meritu

 Enplego txar batean zelako metitu

 Peredako tunelak mila metro ditu

 Zentimetro bederan etsai bat aurkitu

         Kableak finitu

         Jaberekin kitu

         Zero infinitu

         Ez dut konprenitu

 Maraiaren nikelak miloi bat ardit du.

 

 Josepe Asuntziok tiroa botarik

 Beste mundu batean ez du gloriarik

 Hemen ez zuen euki deus galantziarik

 Egia ez zuela ezein galerarik

         Kanpora aterarik

         Ez dauka lotsarik

         Ez dakusa Marik

         Harengan penarik

 Zeruan ez delako galtzen poetarik.

 

 Joane Paulo Sartre antiojoduna

 Bere benturagatik ez da euskalduna

 Horregatikan hura ez da fededuna

 Esku zikinak ditu arima astuna

         Hori da fortuna

         Guk dadukaguna

         Gogorra beruna

         Burnia beruna

 Ardura haundia da esaten diguna.

 

 Salinisek ezautu digu bere zorra

 Gure mintzoarekin dagikun izorra

 Arrazoi guztietan izan da gogorra

 Maitasuna beretzat izan da oporra

         Pasio doilarra

         Hori zer atorra

         Mailua ta porra

         Itsu eta gorra

 Arroda gaberikan ez dabil motorra.

 

 William Faulknerrek dauka konterri aparta

 Alabama-aldean lurralde galanta

 Dominazio hartan ez ezeren falta

 Interpretatzen daki negroaren kanta

         Indioen planta

         Blankoaren kasta

         Dadin adelanta

         Infernutik salta

 Irakurtzen ez daki gurasoen karta.

 

 Erdi zen euskotarra Gabriela Mistral

 Erderaz eskribitzen ez zen hori makal

 Gaztelani txarrari hartu dio itzal

 Andre artean izan zen hura jeneral

         Abogadu fiskal

         Apezpiku legal

         Ez du higuin ahal

         Arima sendoal

 Baina bularra berriz flako urri argal.

 

 Hernandezek tximista dauka bihotzean

 Bero haundia dauka abendu hotzean

 Bere fortuna zaio botako zotzean

 Gordetzen da bizia haren hilotzean

         Bere gorputzean

         Eta gurutzean

         Manera motzean

         Garbia funtsean

 Haren oroitzapena dator huntzean.

 

 Rainer Maria Rilkek irakurtzen ditu

 Bere bertsoak nola esanen balitu

 Jainkoaren gloriak haren espiritu

 Zabala ez da mundu honetan finitu

         Hortik dut aurkitu

         Gizon bat horditu

         Zena Larraskitu

         Hauzoan detritu

 Zikin batean nuen lore bat kausitu.

 

 Knut Hansum haundiari ez diot barkatu

 Nire fede sendoa baitzuen urkatu

 Ba dakit erruz egin dudala bekatu

 Ezer ez sinestea zaigu debekatu

         Ez dut nik ukatu

         Ezta komekatu

         Hor daude sei katu

         Zerua bukatu

 Libertatearekin nintzen estekatu.

 

 Alabatuko dugu Mikel Unamuno

 Mundu arlote honek hortik diraueno

 Errondan hasirikan Barrenkallerano

 Gizon argiagorik ez dabil oraino

         Ze manetofono

         Eta telefono

         La tia Tula no

         Abel Santxez bueno

 Errez da konfunditzen hi-to eta hi-no.

 

 Ez zen jenio baina bai idazlari on

 Nik egiten dut burla zuek hortik konpon

 Trapezio gainean Jilberto Chesterton

 Aste batean sortzen ditu zazpi gizon

         Barkatuko nion

         Txikotez zer dion

         Ederra da London

         Ni bizi naiz Bilbon

 Zoritxarrez daukat beharra Klaudion.

 

 Leon Caminok zeukan ahoa zikina

 Eta blasfematzeko haundia premina

 Erlijo-kontuan teofago fina

 Politika-kontuan anarkiaz grina

         Egiaren mina

         Bere okarina

         Eta jabalina

         Satanek egina

 Bertan hartuko balu petxuko anjina.

 

 Pariseko gortean dago Jean Mirande

 Goiko zeru gorenak goibeltzen dirade

 Irtendu sentimendu bortitzaren alde

 Zer geran zer ez geran egiten du galde

         Poztutzen gerade

         Oro da debalde

         Que hombre mas grande

         Tiene un afan de

 Bizkaia Zuberoa junta balirade.

 

 Teodor Dostoiefski Siberian dago

 Ni berriz zoritxarrez Klaudion banago

 Hura baino askozaz desditxatuago

 Erori nintzen hura baino beherago

         Zikindu geiago

         Bizi gutxiago

         Enbiro-hordago

         Lausengo balago

 Hamalau arditekin hartu nuen pago.

 

 Ramon Ballek bizarra kariziatzen du

 Falta zaion eskuak suspiriatzen du

 Bere sorterritikan laster zen aldendu

 Madrileko gortean gero zen ostendu

         Bere pentsamendu

         Eta sentimendu

         Dena egiten du

         Baladatik kendu

 Ihauteri horretan zer irabazten du.

 

 Federiko Garzia Granadan hil zuten

 Ez dakigu oraindik zer atera duten

 Haizearen negarrik ez dugu entzuten

 Tiro doilor haiekin mututu ginduten

         Ez dut erantzuten

         Zetzaz ziharduten

         Parkekin iruten

         Eta katabuten

 Freskura galantean ginaden etzuten.

 

 Pelegrinos a Roma joaten dira oinez

 Kristau onak badira pozik abionez

 Poeta gallegoa Frantzisko Enriquez

 Alta San Inazio adoratuz auspez

         Bizi da negarrez

         Esperantzarik ez

         Ez darabil fedez

         Ta bai karitatez

 Hispanian gerade kondenatzen errez.

 

 Madarikatu harek Karl Baldelario

 Benedikatzen ditu lau esposario

 Aitona bi zeduzkan Gabino Dario

 Nireganako herrak ahotik dario

         Ezkontza kario

         Puta ta pario

         Aker tu dario

         Zaldun tenplario

 Loreak gaiztotzeko hogei usario.

 

 Hernandez Arjentinan txit ezagutzen da

 Kantatu duelako gautxoaren enda

 Panpa luze zabala Hernandezen prenda

 Ande mendi gorea asko maitatzen da

         Guztirik lehen da

         Herriko lejenda

         Negarrez hasten da

         Kantuz bukatzen da

 Gautxoaren moduan errez mintzatzen da,

 

 Otero ta lagunak bertan danzari lo

 Mihin-puntan ez dute hoiek ezein bilo

 Bain arimako zolan biloika bazilo

 Hautatu behar dute hori korapilo

         Zeruan lau zilo

         Egin dute nilo

         Txatarraz eun kilo

         Hor daude erdi-lo

 Negarrez entzunikan hiru krokodilo.

 

 Paul Verlainek egin du erreberentzia

 Hain giza-legetsua delako Frantzia

 Arnoaren indarrak ba du pazientzia

 Poetari ematen dio lizentzia

         Gur esistentzia

         Da penitentzia

         Zure presentzia

         Edo susentzia

 Izanen da txarrabet bateko antsia.

 

 Tennessee eta Kentucky zelaia egia

 Williams baldin badator higuinkorregia

 Kristalez egin dute bestia-tegia

 Kateme bero bati dagoka alegia

         Zabalik begia

         Esanen egia

         Gure jauregia

         Jad ardandegia

 Komediaren kosta garestiegia.

 

 Frantzesek alemanek euskaldun arabe

 Maitatu behar dute Tomas de Meabe

 Izan zen zuhurtasun zoroen mirabe

 Eta zorakeria zuhurraren jabe

         Poliki suabe

         Ezertxo jan gabe

         Ezeren herabe

         Pobrearen habe

 Esperantza gozoak dirakien labe.

 

 Ependoklesen soinak daude nekaturik

 Bere gorputz guztia oso kantsaturik

 Italianoaren izena harturik

 Ganber ilun batean dago zoraturik

         Ez dauka damurik

         Urrikalmenturik

         Dago bentzuturik

         Eta penaturik

 Holderlinek ez dauka ezagumenturik.

 

 Pirandellok ez daki zer den brioa

 Ezta beraren obrak zer den herioa

 Lore galantegia baita lirioa

 San Josepek gordetzen du usarioa

         Horri darioa

         Ederra trioa

         Ta amorioa

         Ez da karioa

 Konprenitzen nauzue ze misterioa.

 

 Walt Whitman bizarduna ba doa kantari

 Patri Arka berri bat dirudi ta hari

 Ekarri dizkiote loreak ugari

 Ohorea diola udaberriari

         Goiko mendiari

         Eta hibaiari

         Emakumeari

         Eta gizonari

 Bainan oroz gainetik bere buruari.

 

 Thomas Eliot haundia jaio Amerikan

 Ez zuen inoiz ere hartu parterikan

 Modu dotore batez hango politikan

 Gizon honek ez zuen ikusi Gernikan

         Inoiz hilotzikan

         Behin bakarrik

         Apaiz bat hilikan

         Kanterburitikan

 Zein ederki ez duen ikusi gaitzikan.

 

 Leonidas Andreief erruso zarista

 Ezin esan liteke denik komunista

 Herenegun etorri zitzaigun albista

 Loiolan sartu zela behin jesuista

         Pasaturik lista

         Barnean zimista

         Hori fatalista

         Ilarra dilista

 Emaiozu Sargarod ez dakion trista.

 

 Pio Baroja jauna gizon pausosoa

 Bere gogoa izan da guztiz porosoa

 Kontra ibili zaio eliza osoa

 Ez dakigu oraindik nor den tranposoa

         Dirudi zozoa

         Txori temosoa

         Ta amorosoa

         Kuzinan gozoa

 Txillardegik ez dio denik briosoa.

 

 Ez nenkien euskeraz eginen dut negar

 Baina ikasiko nuen hizkuntz hori azkar

 Liburuetatikan egin nuen zeihar

 Lizardi Loramendi Lafon Bouda Tobar

         Nengoela dardar

         Ez espanturik har

         Eta herrian sar

         Jator eta zahar

 Maisurik hoberena izan zen Atsular.

 

 Lady dotore harek abaniko motza

 Wilde gertatu zitzaigun idazle zorrotza

 Emakumearentzat ez dago bihotza

 Parisen bizirika dabila hilotza

         Mutilaren hotza

         Hori duk izotza

         Ai ze soldadotza

         Juezak diotsa

 Irlanda guztiaren zera bekorotza.

 

 Hor dago zure Ana Bella Piura Bella

 Txepaduna maingua txatoa ezkela

 Ausartuko naiz orain esaten bai dela

 Hain itsusia da ta gainera ergela

         Baitirudi bela

         Amata kandela

         Ez egin gau-bela

         Ederra zarela

 James Joyeek egin zuen aintzina-gibela.

 

 Hart Cranek zubitikan botarik burua

 Ez daki nun dagoen bere asturua

 Bertsoen prezioa da guztiz karua

 Musari pagatzeko ez dago dirua

         Dirudi mirua

         Ijito zoroa

         Eta toreroa

         Bedlamit eroa

 Kulatatikan irten baitio tiroa.

 

 Komunisten artean don Pablo'Neruda

 Fortuna deseatu batera heldu da

 Zer den negu ez daki eta zer den uda

 Ezta zer den bakea edo zer den guda

         Bertan biluztu da

         Eta beztitu da

         Ez liteke muda

         Ez dut ezein duda

 Bere kantuan Txili nekez ulertu da.

 

 Gizonaren aurrean Faniko Fallada

 Zerua laudatzeko ba daukat parada

 Begi nabarrez egin nuen gurdikada

 Eman zidan neroni gogorrik bultzada

         Hau da besarkada

         Bere begirada

         Oso ederra da

         Dirudi enada

 Parean dakuskit bi gurutze gamada.

 

 


inprimatu