Txingar-apala

Enbeita'tar Abel

1) Neba-arrebak

 Aita ta ama batetik

 bestetik bost anai,

 arrebatxo bategaz

 bizi gara alai;

 umore onez beti,

 naiz astegun, naiz jai,

 ementxe nago pozik,

 ementxe nago, bai.

 Bost anaien artean

 badira bi kirten,

 noraiño eldu diran

 nok igarri leiken.

 Praille izateko juan,

 konbentutik urten;

 nun egon diran bere

 etxake igarten.

 Beste bik artu dabe

 bizitza bardiña,

 zein dan alperra ez dakit

 ez dakit zein fiña.

 Egiten dabenian

 ondo esamiña

 ez dagiela ikasi

 lengoen dotriña.

 Bost-garrena etxean

 fin dabil lanean,

 baiña ez urreratu

 asarre danean;

 jenioa jartzen dau

 akulu ganean,

 deabrua be dauka

 bere esanean.

 Seigarrena arreba

 ta bakar-bakarra,

 eskobiaz danari

 agintzen azkarra.

 Danok astintzen gaitu

 naizta ez izan txarra

 gure prakak garbintzen

 badauka bearra.

2) Garbi bizi zaite

 Udabarrian lorez

 apainduan ziñan,

 obeto ezta ere

 aingeru baziñan.

 Orain dana galduta

 nasaikerian griña,

 askoz ederragoa

 ziñan zu antxiñan.

 Maite zaitut biotzez

 nik esaten neutsun,

 ta irri-barre garbian

 atsegiñez entzun.

 Negar artean dar-dar,

 Bai! zeustan erantzun.

 Nun da orduko itza,

 nun orduko zentzun?

 Zelan agertzen ziñan

 begien aurrian...

 Aurpegian irri-barrez

 arima garbian.

 Dana esaten zendun

 izkuntza argian;

 zoratu egin al zara

 zentzundu bearrian?

 Iñoiz egin al dautzut

 ezertako kalte?

 Beti ez al zaitut izan

 biotzean maite?

 Nik etzaitut itxi nai

 oraindik aparte;

 baiña gura ba'nozu,

 garbi bizi zaite.

3) Eguzkiaren igesa

 Iru brintzetan doia

 mundua agurtzen,

 odol tantaka dana

 mendian apurtzen.

 Danen iaun ta jabea

 illunak ixurtzen

 bere negarrak ditu

 mendiak igurtzen.

 Basoak orlegi ta

 zerua urdiña,

 zein da baltz biurtzeko

 indardun sorgiña?

 Nok bialdu legike

 Egun-erregiña?

 Gabak ete dakarsku

 beste bat bardiña?

 Bai! zauritu dautzue

 gordin zan biotza,

 mendiak sentidu dau

 odol-tanta otza.

 Illobi itxurea

 danari damotsa;

 zeugaz igeska doia

 gizonaren poza.

 Edertasun guztia

 zeuk dozu eruan,

 txoriak ixil dira

 gure inguruan.

 Zugaz alai giñian

 guztiok zeruan.

 Etorri zaite arin,

 betiko ez jaun!

4) Ezkondu arin...!

 Gauza batek badauka

 munduan priesa:

 jaio ta gero danak

 ezkontzeko amesa.

 Emazte-gai bat topeu,

 naiz begi trabesa;

 lotu ezkero, ez da

 askatzen erreza.

 Illuntzera ezkero

 lanaren nekea,

 gizona etxerantza

 izerdiz betea.

 Aurpegi asarreaz

 an dauka emaztea;

 zein ete dau naiago

 jana ala bakea?

 Ezkontza egunean

 zantzo eta barre,

 kopak edarto edan,

 puro onak erre.

 Zortzi egun bakarrik,

 denpora laburre

 andreak zarata ta

 gizona asarre.

 Purrustadak alkarri

 dautsez egunero,

 goiz-aldean ogetik

 itxartu ezkero.

 Banatzeko asmoan

 biak dabiltz bero.

 Alperriko gauzia

 ezkonduta gero.

5) Goizeko gizona

 Gaba gauzia oian

 gogor lo egonik,

 itxartzean ez dago

 iñoiz gogo onik.

 Gorputzak zerbait dauka

 beroak emonik

 ez da oiak mozkortzen

 ez daben gizonik.

 Begiak andituta,

 aurpegia motza;

 ikusten dabenari

 bildurra damotsa.

 Naizta udea izan,

 ura dago otza;

 nok bigundu ain gogor

 datorren okotza?

 Zerbait garbitu, jantzi...

 badoia lanera.

 Ezer ez dau ikusten

 ta beti aurrera.

 Itz gitxi, eurak oztaz,

 irri-par, bai zera!

 Burua barik ankak

 doiaz fabrikera.

 Lana egin bearra!

 Auxe da dagona,

 dirua irabazteko

 Jainkuak emona.

 Baiña ez da izango

 olan gauza ona;

 konforme ez da, beintzat,

 Goizeko Gizona.

6) Neguaren indarra

 Ezpataren antzan

 ba'dator aize otza.

 Trokarroan dar-darka

 ibaien abotsa;

 bedar puntan ikaraz

 garoak biotza:

 udak eroan dausku

 iges geure poza.

 Usoa ego-aldera

 ba'daroa eguak,

 nor juan leitekean

 gaur diñost goguak...

 Udak iges egin dau,

 ez gara lenguak.

 Txoriak zergaitik ez

 bildurtu neguak?

 Zer? Nun eta nundikan

 orrenbeste indar?

 Zugaitzen adarretan

 zerbait dabil dar-dar.

 Gaixoak urregorriz

 illobirantz bear;

 erregiñak ziranak

 orain billos, bakar...

 Azerien antzean

 badau malezia.

 Zuri, garbia dauka

 beraren jantzia.

 Baiña barrutik baltza

 motz ta itxusia.

 Goiazan iges, maite

 dagigun bizia.

7) Prakak

 Oingoan badau prakak

 saltsa-borrastia.

 Nok jantzi bear ditun

 or dago nastia.

 Penagarri da asko

 olan ikustia.

 Zelan izan legike

 ain estu jaztia?

 Asko ikasi bear

 modak jakiteko,

 prakak be eztira orain

 sasoia bateko.

 Edonok jazten ditu

 edonora juateko.

 Jaunak etzitun egin

 neskak ibilteko.

 Nabarmenkerian da

 mundua jausita,

 oitura garbi danak

 zearo ausita.

 Neskari nok begitu,

 ain dira itsusi ta?

 Praka estuak jantziaz

 ortik ikusita?

 Zentzun ona eztakit

 nun sartua dagon.

 Ago-zabalik modai

 zertako itxaron?

 Baiña gauz batek dausku

 poz apur bat emon:

 Prakak jantziagaitik

 ez dira eingo gizon.

8) Etxea

 Batera ta bestera

 badabil gizona,

 norbait juan bear

 ortako dagona;

 baiña txoko bat bada

 Jainkuak emona

 etxea da munduko

 danen zoriona.

 Teillatu gorritxua

 barriz ikustian,

 lanetikan etxera

 barriz iristian,

 poztasuna antxe dago

 bakeaz nastian.

 Toki zoragarria

 au mundu guztian.

 Aldapa gora, polit,

 baserri txuria;

 antxe dago sendia,

 antxe arduria.

 Iñola ezin aztu

 bere itxuria,

 biotzean badauka

 txoko bat guria.

 Guztien atsegiña

 guztien kabia,

 biotzen lorategi

 arantza gabia.

 Sendiko ixiltasun

 pozaren jabia,

 izan ete leiteke

 txoko bat obia?