inprimatu
Oroisarrez
Izenburua:
Oroisarrez
Sinadura:
Jose Agerre
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Agerre Santesteban, Jose

Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1960
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1960 IV
Orrialdea:
221-224

Ziga'tar Xabier, eusko margolaria

 

Gurbindo

 

         Joan den Urtaril. 13'gnean hil da Iruña'n Ziga'tar Xabier margolari

 ospetsua, adiñeko 82'gnean. Ertiera zuen berezi; eusko-susmetan, «zaina»,

 jator; usna, zolie; eskua, trebe; margo-aukera, txorrotx eta nasai. Marrizti ta

 margogiñez bazen ere irtena, itz batez, margolari prestua zen. Irakasle ta

 irakaslaria, ikasliar aunitz azitu beitzituen bizialdian.

         Ja gaztedanik ongi ezitua zen margotz-zeretan, bere errian ere. Orduko

 garaietan zazpi kartel egin zituen beste orrenbeste Sanpermiñetarako, bai,

 garai arietan noiz eta kartelok ez ziren arin eta «axal» nola diren oraion.

 Gorapideango lehen abiada oargarrizkoa bertotik heldu zitzaion. Ameriketako

 ahaide batek laguntza eskeini zion, laguntz au baliosa nola den astea

 danarentzako, munduko irakastei gorenetan barna ibil ahal izateko. Hura zela-

 ta, Madrid'en egotera ta Paris'en, gertatu zitzaion. Bitartekoan iri oxetan bi

 Erakusgunde —omeneko gero— izan ziren ta Xabier'ek garaite mardulak jaso

 zituen. Paris'koak «Membre du Grand Salon» tituloa irabazi zion.

         Giziduri ta gunekatan ere antez margozten zuen. Eusko aireko

 margogintzan goieneko maila Naparroa'n zuen ardietsia, baita eskola onen

 naugitza legez atxikia ere.

 

Oroisarrez

 

 «Xalo Xabier, hil aiz, hil bear beituken,

 laur ogeitik beituken gorago jotzen:

 zaharretik ezbeitik iñortxok gainditzen,

 ezinbestez i b»ita hiltzekotan intzen,

         Bizia zintzoen

         eginik un emen:

         zuzena nola den

         Jinkoak sarizturen,

 Ixtorioa, hurrena, irakur urren».

 

 Zazpi Sanpermiñetan, urrenetan ther-ther,

 zazpi kartel, burrunbak, gerta zen egiter,

 zazpiok lerro lerro —azkar eta muker—-.

 farrastan egin zitun ongi bai ta laister.

         Zernairik ikaster

         emana zan Xabier

         margogintzan zan-ber.

         Kantituz araber

 goi-eskolara irritsan beti zan ager.

 

 Xabier at ikastera antsiaz zegonin,

 amerikar zitzaion ahaide bat jin.

 Arrimeneko txanda, auxen lengusuain!

 Amets gozo au ola ahal zun betegin.

         Nor den ere edozein

         legio onek tilin.

         Batera dirukin,

         izatez margogin,

 zoriontzu litzakean erti onekin.

 

 Bi gurenda garatu emen tzagun ezar,

 noiz eta bi laukiekin, edertun ausar,

 airosik bi erakustan ardiets zuen sar.

 Madrid ta Parisen zan au gerta bear.

         Ta au ez zan bakar

         Zelarik eskoliar

         nola den usutiar,

         aurrendu zun azkar

 Areagoko omena zun asturuk ekar.

 

 Biziak errirantza berriz eragina,

 ingurubil zun ospen hildu zuena,

 orok miretsirikan arek zekiena.

 Ainbatez zan sanorik erti bikaina.

         Gastatu duena

         diru ta alegina

         beti bedi aina

         dezan ondorio ona.

 Ola, ha, zan doaturik Ziga'ren sena.

 

 Minki tiratzen zañak eusko gauzer eutsi,

 zularik ikas-bearrak zoriz erbestazi.

 Atxikirik egonik luzaro Paris'i,

 Iruñat zan itzuli oyez Iruñ-txori.

         Ta zun betiko uzi

         Atzerri'n ikasi,

         atxik-ala atxiki

         ahal zedin bizi

 t'euskotar margogintza asmoz pitzarazi.

 

 Mezulari jatorrak, Ziga'ren ertia,

 tokietara zeraman oyu zolia:

 antxen nun zen ageri bere margotzia,

 onereizten zitzaion euskaldun yendia.

         Euskal-oldargia

         beitzen an joria,

         Baztan zen leküa

         t'eder bazkagia

 nun ere ali zeiken Xabier-mezüa.

 

 Paris'en margogintzan Ziga sasoiturik,

 ekarri zun ertia agitz zen ondurik..

 Etorri ta gerore zindo jarraikirik,

 bere gotor-aldia eman zen narorik.

         Kanpokoa amaiturik,

         etxen dena apañik,

         etxeon andrerik

         Eulate sarturik,

 kabia zun ornitu xukun dundurik.

 

 Bai edo da bat oin nai duena galdat,

 —bai-dagoki noskire ementxen aipat—

 Ziga johan zenean atzerri-alderat,

 ote zuen jakintza funtsezkoren bat.

         Zadazute barkat

         irteten onarat:

         Madrid ta Paris'at

         so laukietarat:

 An ageri gauz asko da gaitz oberat.

 

 Doluak zinez jorik, gizon au galduaz,

 elesariz gagozkio motx aski eta eskas.

 Aritu zun Xabier'ek gixako gizaz,

 yendiak oro artzen bear den omenaz,

         Laño gizakeraz

         maite zuten beraz,

         guziek bañan aintzaz

         ez zioten arras

 apalegi zen-eta bere egikeraz.

 

 Oldez bai eta moldez margoztuz gañera,

 fleitean zun olea zer nai txedera

 antzak itxurapentzen bai fiña manera,

 eskolaz ta baitakoz zegien, bitara.

         Aguren gisara,

         atxo kuxkux era,

         gazteen joera

         ¡nola ari zun, ara!

 Giza-gauzok margozten, a zen aisera!

 

 Auzoa dugu larri, itunik ta samin,

 betartera dakarte orok barrumin.

 Il denaz oro mintzo damuz alkarrekin;

 naigabeak jorikan, ezbearrak eragin.

         Baiki da gogomin

         bakanetan bezin.

         Errukirik baldin,

         utz nerea dadin

 Kalean dugu nausi hits ta dolumin.

 

 


inprimatu