inprimatu
Gipuzkoa'ko Bertsolari Berrien Txapelketa, Ordizia'n
Izenburua:
Gipuzkoa'ko Bertsolari Berrien Txapelketa, Ordizia'n
Sinadura:
Isidoro Baztarrika
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Baztarrika, Isidor

Argitalpena:
Olerti.
Urtea:
1959
Argitalpenaren urtea:
Alea:
1959 IV
Orrialdea:
242-249

Gipuzkoa'ko Bertsolari Berrien Txapelketa

                   Ordizian (Villafranca) 1959, Agorrak 9.

 

Baztarrika'tar Isidor

                                                                   beneditarra

 

         Euskal Jai ederrak izan ditugu aurten ere Ordizian. Euskalzaleak bazun

 antxe nun ase bere egarria: txistu, eskusoiņu, aurresku-txapelketa,

 dantza.sariketa, bi irri-antzerki euskeraz, ta baita ere, nola ez,

 bertsolariak. Gipuzkoa'ko bertsolari berrien Txapelketa gaiņera. Igaz

 goierrikoena genun.

         Orregatik inguruetako errietatik erruz etorri zan jendea. Bertsoetarako

 enparantza laster bete-bete zan ta an iraun zuten denak, bi ordu ta erdi luze,

 tarteka belarriak erne, tarteka erdiparrez edo txaloka, ta geienak eguzkitan.

 Nola erakartzen duten oraindik bertsolariak gure erria! Bertsoetarako griņa

 bizia izan euskaldunok!

         Amasei bertsolari gazte bildu ziran txapelketarako. Ona emen izen-

 abizenak. Bertsoetarako zotz eginda atera ziranez jartzen ditut: Jesus

 Basoarte, Zumaiarra; Domingo Garmendia, Berrobiarra; Bizente Mujika,

 Ormaiztegiarra: Tomas Lasa, Lasartearra; Jose A. Lazkano, Donostiarra; Jose A.

 Iturbe, Lasartearra; Florentino Nosellas, Berrobiarra; Jesus Eskisabel,

 Legorretarra; Jose Luis Lekuona, Ernaniarra; Jose Agirre, Azpeitiarra; Patxi

 Etxeberria, Lasartearra; Jose Usabiaga, Errenderiarra; Jose Otamendi,

 Amezketarra; Patxi Arregi (Moxo), Irurarra; Patxi Beloki, Bidaniarra; Jose

 Migel Iztueta, Lazkaotarra.

         Epai-maian Basarri ta Manuel Lekuona Apaiza ezagunak ta beste ira

 euskalzale eseri ziran. Eguerdiko amabietan, zintzoki Agurmariak esanda, ekin

 zioten bertsolariak lanari. Denak etor-agurra lenbizi. Ondoren Maiekoak

 bakoitzari emandako gaiean, biņa bertso. Gero bertso bana, puntua jarrita.

 Beste biņa bertso, bertsolariak bikoteka zirala, zotzean artutako lanbidei

 buruz. Ta azken-agurra. Etor-agurrak eta azken-agurrak etziran txapelketan

 sartzen.

         Maiekoen iritziz Garmendia, Berrobiarra, atera zan Txapeldun, bigarren

 Iztueta, irugarren Mujika, laugarren Agirre ta bosgarren Lekuona; beste guztiak

 sari berdiņa eraman zuten.

         Amaika bertso eder entzun genun. Ona emen aukeratu ditutan bakar

 batzuk, magnetofonez jasoak.

 

 1) ETOR-AGURRAK

 

         Basoarte

                 Makina batek entzun nai dute

                 gaur emen gure jarduna;

                 auxen da kristau talde jatorra

                 emen ikusten deguna.

                 Gaurko jaiari eman dezaion

                 bear dun argitasuna,

                 Ama Birjiņai eskatzen diot

                 ortako laguntasuna;

                 gorrotorikan ez degu

                 bear baizikan maitetasuna,

                 premi danetan lagundutzeko

                 gogozko alkartasuna;

                 guztion onez izan dedilla

                 gaur emen gure jarduna,

                 opa dizuet pasatutzia

                 alaitasunez eguna.

 

         Agirre

                 Gure Jainkoak eguerdi ona,

                 astera noa lantegia,

                 nere bizitzan bigarren aldiz

                 naiz gaur onuntz etorria.

                 Txoko maite au beti deizkiot

                 ain leku paregabia,

                 beti bezela astezkeneko

                 azoka eta peria;

                 orregatikan bildu da

                 onuntz orrelako jenderia,

                 eta geiena ikusitzen det

                 euskaldunen arpegia,

                 kopeta illun gutxi ageri da

                 auzen da jende alaia;

                 zuek bear ainbe eskertutzeko

                 oraintxen degu garaia,

                 asko pozten naiz

                 ikusitzean ainbat arreba ta anaia;

                 gaur Ordiziak ez al du ematen

                 zeru txiki aberria?

                 Nai dan lekuan ez da ikusten

                 au bezelako erria.

 

         Iztueta

                 Nere txanda ere iritxi da-ta

                 nolabait biarko asi,

                 nai detan eran nere buruai

                 gaur ezin eginarazi.

                 Zorioneko Epai-maia

                 ta zorioneko Ordizi,

                 gaiņerantzeko anai-arreboi

                 arratsaldeon lenbizi.

 

 2) GAIA EMANDA

 

         Garmendiari'ri. —  Euskalerriko gauzik onenak.

                 Gure Jainkoari eskatzen diot

                 bertsoetarako laguntza,

                 Euskalerriko nola ditutan

                 anima eta gorputza;

                 utzi ziguten jatorri zarrai

                 aurrera nai diot bultza,

                 Euskalerriko gauzik onena

                 (nere ustez da) izkuntza.

 

                 (Euskalerrian) ni jaio nintzan

                 nola ez diot elduko,

                 entzule asko daude ta

                 ori nola ez det zabalduko;

                 emengo oitura ta euskal jendeak

                 nola ditut aitatuko,

                 ta osasuntsuko gauden artean

                 Euskerik ez da galduko.

 

         Agirre'ri. —        Arriak laborea ondatu dionaren egoera.

                 Baserritarran bizi modua

                 jarri didate nei gaia,

                 badakiguta nola izaten dan

                 oso arrisku aundia,

                 naiz ta kanpoa etorri arren

                 indartsu, zoragarria,

                 egun batetik bestera

                 igual egiten digu arria.

 

                 Aurten or daude soroetan

                 baba ta arto ugariak,

                 sekula baiņo indartsuago

                 ta ederkiago etorriak;

                 oiez gaiņera oso ederki

                 erantzun digu gariak:

                 aurten jan pixkat seguru degu,

                 launtzen badu egualdiak.

 

         Iztueta'ri. —        Zer da bertsolaria.

                 Auxen da gaia ala bear da

                 egoki jarri diguna,

                 bertsolaria nor dan aipatu

                 ori det eginkizuna;

                 poza du bere lagun maitea

                 ta memoria laguna,

                 gure-izkuntzaren puska bakarrak

                 neurtu oi dituna.

 

                 Euskal-erriko bertsolaria

                 nola dan bere jatorriz,

                 estudioaz ez da egiten

                 ez baldin bada etorriz;

                 alde batetik gaiari segi,

                 itzak neurtu bestetiz,

                 naiago nuke gai oen jabe

                 seguru baldin ni banitz.

 

 3) PUNTUA JARRITA

 

         Garmendia'ri.— ĢAnima salbatzeko Zer egin bear da?ģ

                 Euskalduna ortan

                 ondo ikasia bada,

                 konprendituko dezute

                 nik orain esanda,

                 errezu asko egitea

                 gauzik onena da.

 

         Mujika'ri. — ĢAurki asiko dira usoak menditanģ,

                 eiztariak preparatzen

                 diran tokitan;

                 amets oiek dabiltza

                 jundan aspalditan,

                 baiņo okelik ez da

                 merkau karnizeritan.

 

         Lasa'ri. — ĢDirurik bai al dezu gordeta bankuan?ģ

                 Sartzeko toki ederra

                 ba-daukat kolkuan;

                 lan egin ia akatuan

                 gorputza plakuan,

                 milla pestakua ez dakit

                 nik nolakua dan.

 

         Lekuona'ri.—        ĢZenbat bide daukagu lurretik zerura?ģ

                 Zerbaiten etorri zait ba

                 orain neri burura,

                 kalkulatzeko ere ez

                 bai daukat ura,

                 metroz nik ezin neurtu

                 joan arte ingurura.

 

         Etxeberria'ri.— ĢSiņisten al dezu sorginkerietan?ģ

                 Egia esango det

                 gaiņera benetan,

                 gaur ere kaso bat

                 gertatu zait bertan,

                 aize demoniuak

                 jiratu nau bueltan.

 

 4) LANBIDEAK

 

 A) Basoarte baserritar eta Garmendia morroi.

 

         Baserritarrak

                 Len esaten dizut aurtengoagatik

                 morroia bear detala,

                 ondo dakizu lan ortarako

                 ez du balio motela,

                 orain menditik akarreu nai det

                 garoa eta orbela;

                 zintzo laguntzen baldin baidazu

                 emango dizut jornala.

 

         Morroiak

                 Orrek morroia jaso nai luke

                 betik asita goraiņo;

                 kalean gabiltz argi antzian

                 geron baztarretan baiņo,

                 bera da beti alperrantza ta

                 bestei ainbeste enpaiņo,

                 lana aginteko gorabera du

                 ondo pagatzeko baiņo.

 

         Baserritarrak

                 Jendeak ez luke parre egingo

                 gaur onen berri ba'leki,

                 bere burua azaldu naian

                 erakusten du beroki;

                 lana egiteko galbana du ta

                 patxaran bizi ederki,

                 zenbat loaldi egiten dezun

                 gure Jainkoak ba-daki.

 

         Morroiak

                 Zer arraiotan asi zeraden

                 arrazoi oiek kantatzen;

                 oain bi urte artu niņuzun morroi

                 geroztik ez dizut paltatzen,

                 oi aldian sarri nabillela,

                 au jendiak engaņatzen;

                 aitzeki oiek danak izanda

                 nola ez nazu bialtzen?

 

 G) Lekuona juez eta Agirre lapur.

 

         Juezak

                 Ni juez nola jarri nintzan ba

                 oraindikan daukat goguan,

                 (aur-laun bezela gure errira

                 bein iritxi zidan Juan)

                 zer gauza zegon ikusten

                 antxe zegon nere inguruan;

                 kajian zeuden diru pitiņak

                 gabez eraman zituan.

 

         Lapurrak

                 Mundu ontara etorritzen da

                 amaika olako gizaki,

                 egia garbi azaltzen onek

                 danen aurrian eztaki;

                 bate kulparik ez nuela nik

                 kartzelan nintzan izaki,

                 bestek eindako lapurretia

                 bota zun nere aitzaki.

 

         Juezak

                 Onek sartu zin uste ez nuela

                 zirikote bat epela,

                 nik parte berriz erri aretan

                 an eman bai nuan bela,

                 etzuten uste Agirre au

                 saiatzen zalaik orrela;

                 guardazibillak an lotu zuten

                 juduak Jesus bezela.

 

         Lapurrak

                 Jaunai eskerrak erantzunetan,

                 nik emen daukat buruan,

                 kontuz ibiltzea obe da askoz

                 olakoen inguruan;

                 diru pixka bat norbaitek eman

                 eta engaņau bai zuan,

                 gero, beste baten oker dana,

                 Agirrek pagatu zuan.

 

 K) Beloki itzai ta Iztueta perratzaille.

 

         Itzaiak

                 Perratzaille au arkitzen zaigu

                 ejenplo baten premian,

                 ez det probatu antziņa dala

                 ongi daukat memorian;

                 berrogei duro kobratu baiņo

                 erantsia txarkerian;

                 lenengo egunez perrarik gabe

                 gelditu nintzan mendian.

 

         Perratzailleak

                 Nik ba-nekien itzaiangaitik

                 ez neukala itzonik,

                 ez det esango alde batera

                 utsegiņik ez detanik;

                 nik perrak ongi ipiņi baiņo

                 etzuen neurtzen lanik,

                 itzaintzan ongi ez dakiņantzat

                 iņun ez da perra onik.

 

         Itzaiak

                 Lenago, ez bein, entzuna nago

                 au gizon alperra dala,

                 idi bateri zortzi perra onek

                 jarri zizkan beriala;

                 nik ba-nekian lan ondo eginda

                 ori ezin zeikeala,

                 ikusten nago, galdu biar du

                 Goierriko klientela.

 

         Perratzailleak

                 Nere tranpia aitatzen digu

                 lasaitasunez jarrita,

                 eskerrik asko auzo geienak

                 daukatela igerrita,

                 inguruan eta gure errian

                 dakite onen berri ta,

                 gau bat osua tabernan bota

                 perratzera etorrita.

 

 5) AZKEN AGURRAK

 

 Lasa

                 Kristau maitiak, neure esana

                 ein biar dezute aditu,

                 barren-barrendik biotza neri

                 (zatokin) etzait mugitu;

                 bertsok entzuten emen jendia

                 danak ez dira kabitu,

                 gu ikustera ona etorrita

                 egin liteke arritu;

                 ai! Gipuzkoak, lagun maitiak,

                 Billafranka asko ba'litu!

 

         Eskisabel

                 Gaurko billera oni ez diot

                 gaizki dagonik iritzi,

                 len asiera eman degu ta

                 noizbait ein bear utzi.

                 Euskera eta oitura onak

                 galtzerik ez du merezi.

                 Ordizia'ra sarri bisitak

                 eiņez ondo-ondo bizi.

 

         Iztueta

                 Zu Billafranka, zu Billafranka,

                 lenagoko Ordizia!

                 Oraindik ere gordetzen dezu

                 gaztearoko bizia,

                 bertsolarien zale zerala

                 nago ongi ikasia,

                 izanez ere seme asko

                 ituzu gauza on askon jabia,

                 zure zugatzan gaiņian baita

                 Urdaneta'ren kabia.

 

         Bukatzean, epai-maiko eseri zan Basarri aundiak orrelako jai baten ezin

 ba bere barrena ixillerazi ta orra zer kantatu zien bertsolari lagun gazteei:

 

                 Gazte maiteak apal dituzte

                 jakintasunan eguak,

                 parte artu duten danak

                 merezi dituzte txalo beruak;

                 urteak joanda aberritutzen

                 asiak gaude lenguak,

                 beste pozikan ez daukat ezer

                 badatoz ondorenguak.

 

                 Al dan tokirik ugariņetan

                 artu zuek kantuz parte

                 ta jaiotako lur ederrakin

                 ongi gelditzen zerate;

                 asko konzejal izaten dira

                 batek bear du Alkate,

                 berriro ere saiatu beintzat

                 euskal bizia dan arte.

 

         Merezi zuten jasotzea bertso auek. Ta miņ ematen du beste asko ta asko,

 auek baiņo bikaiņagoak oraindik, galtzen uzten edo itzalean gelditzen dirala

 jakiteak. Magnetofondunak badute zertan lan ederra egin. Izan ere, egia bai

 atsegin zaizkiola gure erriari bertso Berriak, eskuz idatziak, askoz atsegiņago

 ordea bertsolariak bat-batean, mingaiņ-dardaraz, aletuak, arrigarriro agertzen

 dutelako auek bertsolarien etorria.

         Ta bukatzeko, txalo beroak Bertsolari-Txapelketa ori jarri dun

 Ordizia'ko ĢLaguntasunaģ taldeari ta ez gutxigo Lete'tar Jesus antolatzaille

 bizkorrari.

 

                 ĢAi! Gipuzkoak, lagun maiteak,

                 Billafranka asko ba'litu!ģ

 

 


inprimatu