Guruz bidea

(Euskal Samiñaren)

Egarin

                                 «Un miserere cantado en común por una

 muchedumbre azotada

                                 del destino vale tanto como una filosofia».

                                 Unamuno. («Sentimiento trágico de la vida».)

                                     SARRERA

 ...ut sequamur vestigia ejus

 Bidelagun oñaze

 ekatzan eskua, naraman

 Yesugana gurutzez lortua.

 ¡Antzeztu dezadala

 Gurutziltzatua,

 ta Arekin bat merezi

 Piztea, Zerua!

I egonaldi

                           YESURI GURUTZERAKO EPAIA

                                 Illi autem clamabant: tolle, tolle...

                                                             (Jon. 19,15)

 Atzo ta gaurko iskanbil ori

 alperrik dabil aierrez

 zure eriotza eska ta osko.

 ¡Yainko zera; Zu iltzerik ez!

 Gizatasuna soil ken zizuten

 pizteko orpoa emanez...

 Onatx Euskadi!, yabetasuna

 «tolle»ka ken diotenez,

 erritasuna berpiz deiozun

 datorkizu guruzbidez.

 Eusko-samiñaren aldarriak:

 Agur, dolorezko Ama larritua,

 gure errukiz urtua:

 ¡Ona Bion lagun, Erri nekaldua!

II egonaldi

                               YESU GURUTZEZ...

                                 ¡O crux, ave, spes unica!

                                 In hoc signo vinces.

 Erri zaillenak nun euldu diran

 irakurtzen dan liburu,

 oñaze-zalen biotz-ederra

 zure aztunak neurtzen du.

 Yesuk laztanduz biur zinduan

 gizonaren Eros-gallu...

 Agur, Gurutze Deuna, atozkigu

 besarka zaitzagun estu!

 ¡Gure eliz-mendi itozorien

 azken-aingura, soilki Zu!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 «Orra zure seme»: Kriston agindua.

 Erpin bakoitzeko gurutzen oiua:

 «¡Ona zure seme Menderri yopua!»

III egonaldi

                             LENENGOZ ERORTZEN DA

                                 si tamen compatimur ut et

                                 glorificemur (2 Tim. 3, 12)

 Bein-berriz yausi, bein-berriz yeiki,

 pekatuen zamapean,

 oñatzik oñatz or garraizkizu

 Nekaldia arin najean.

 Zorion-zale zeraten danok

 —zeniñon Zuk bein batean—

 eldu Nigana, Nigan arkiko

 duzute gura ainbatean.

 ¡Munduak uka digun kupira

 lurra-yuok zure Itzean!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Il baño len iltzat uztako Erria

 bide-bazterrean ona elbarria,

 Ama bat bear-ta Zugona yarria...

IV egonaldi

                             YESUK AMA YARRUGITEN DU

                                 Eja Moter, fons amoris,

                                 me sentire vim doloris

                                 fac, ut tecum lugeam.

 Opa ta topa. Gure Edestiak

 bear zun Ama idoro du.

 —«¡Ona Arantzazu, euskal-Golgota!,

 ¡euskal-Kalbario santu!»

 Eta gizaldi etengabeak,

 Iñigo dugula buru,

 zirgillu latzez, gurutzez, katez...,

 igo ta igo gatozkizu.

 Eusko-nekaldiaren Amatzat

 zaude bai or Arantzan-zu!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 «Orra zure Ama»: ¡bai egi gozoa!

 Uxue, Estibalitz, Begoña, Ainhoa,

 Arantzazu, Lourdes... ¡Bai egi naroa!

V egonaldi

                           ZIRENE'KOA GURUZKETAN LAGUN

                                 ...tollat crucem suam

                                 et sequatur me.

 Oñaze dugu gizakumeok

 Adan ta Ebe'n ondare;

 Aren menpeko gera ordutik

 aur ta gizon, zar ta gazte.

 Yainkoarekin aiskidetzerik

 ez odol-ixurtza gabe;

 ta ala, Semeak zun oro yaurtiz

 gurutzetik gure alde,

 «Sitio» —ziñon, denok gindezen

 bere miñen zorikide...

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Gurutze-lorrean, lei ta alegin oroz,

 edestian-gora zure lagun gatoz

 Loiola, Legazpi, Xabier, Elkanoz...

VI egonaldi

                     BERONIKAK ZAPIZ ARPEGI GARBITZEN DIO

                                 beati qui lugent, quoniam

                                 ipsi consolabuntur

 ¡OEuskalerri, gure Euskalerri,

 ezbearretan zaildua;

 orra beinberriz zure izen ona

 arerioek loitua...

 ¡Poztu, alare, Yesurenakin

 opalduz zure iltamua!

 Izango duzu Beronikan bat

 arpegi nork garbitua...

 ¡Negar egiten dakitenentzat

 dago Zerua agindua!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Irureun Hernanin il kristau ta apaizak;

 debekua aientzat gurutz, obi, mezak...

 ¡Ez gaitzala ain gogor aantzi Elizak!

VII egonaldi

                               BIGARREN ERORIALDIA

                                 adimpleo ea quae dessunt

                                 possionum Xti (Col. 1,24)

 Bat, bi, iru aldiz erori-ala

 Ama on orrek gu yaso,

 Gurutzetik bein Seme illa altzoan

 ar zenun bezin maitaro...

 Yesu aretxek aldapa-gora

 atzetikan utzitako

 odol-apurño gaituzu ¡Ama!,

 Aren gorpuzki ta ataltxo...

 ¡Zure errukiak gure gauzeza

 altxa beza Zeuganaño!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Samariar On oi, ¡atoz laguntzera!,

 —Lebitak, gotzaiak, bost axola, aurrera...—

 ¡iguzu besoa yeikiko ba'gera!

VIII egonaldi

                             YESUK EMAKUMEERI SOLAS

                                 super vos ipsas flete et super

                                 filios

 —Ez niri negar, zeoiri baizik,

 emakume urrikaldunak.

 Kupitu zeon buru ta seme;

 ¡zuek bai errukizunak!

 Irutan eman zidan negarrak;

 bein, zuen etorkizunak;

 bai, Yerusalem errudunaren

 erraustu-bear itunak...

 ta, laugarrenez, orain..., Gernikak!,

 azken «yudu» euskaldunak!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Katoliko-izena ebatsi ta uka,

 gorri ta siñausle ohoretxon truka.

 Ixo, Ama. «Eusko-negarra» non buka?

IX egonaldi

                             LAUGARREN LURRA-YOTZEA

                                 semen est sanguis christianorum.

 Oraindik ere entzuten gaude

 «Delenda est...» —deadarra,

 Txerren-indarrei oska ta aginka

 euskaldunen iñularra...

 Erroma-azpitik, lurpea astinduz,

 len-martirien Biltzarra

 mundu guzira zabal zenuan;

 ¿Zergatik ez euskotarra?

 ¡Inka ontatik yarei gaitezen

 ¡Anai! iguzu oldarra!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Yesurenak iru. Iru zure Erriak,

 karlatar gerretan, yausi-eroriak.

 Bergara, Gernika..., ¿zenbat, salkeriak?

X egonaldi

                                 YESU BILLOTZIK

                                 exivit ergo Pilatus foros,

                                 et dicit eis: Ecce homo (Jon.19,5)

 «¡Orra Gizona!», listukatua

 Yainko-begien dirdaia,

 aragi-litsez zauri gorritan,

 giza-itxurik ez ia-ia...

 «¡Ona Erria», lurbira-aurrean

 ain gabe, lander, deslaia...

 Gu ain gabe ta zotz-eginda

 arro gure soñekoz etsaia...

 ¿Onen billotzik nai al ginduzun?

 ¡Egin bedi zure naia!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 ¡Zure ederrez yantzi gure itxas ta mendi!

 ¡Zure graziz yantzi gure uri ta sendi!

 ¡Zure izenez yantzi... «agota» au: Euskadi!

XI egonaldi

                             YESU GURUTZEAN YOSIA

                                 Xto confixus sum cruci

 Anbat alditan laztanduriko

 zuntoiari orra yosi,

 samurragoa zitzaizun-arren

 iltzezko oe ori utzi...

 Bizkaian dugun Areitz Deunari

 sendo-zindo nai guk eutsi,

 arixe lotuz, erdalkerira

 yun ez gaitezen igesi...

 arixe lotuz, Zuri deitzeko:

 «ez gu, Zu gu-baitan bizi!»

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Areitz, Areitz Santu!, Sinaiko ondare,

 zuri itsasiontzat gurutze ta aldare,

 ¡babestu gaitzatzu, Batzar aien pare!

XII egonaldi

                                 YESU IL-BERRI

                                 et blesphemabant dicentes:

                                 salva temetipsum si Filius Dei es

                                                               (Mt. 27,40)

 Eguzkia itzal. Goibelak nausi.

 Orra abailduta Bildotsa.

 ¿Ori Yaungoiko? Arkaitzak baietz.

 Renan'tarrek uka-otsa.

 Tamala! Zenbait geuretar ere

 birauka ez dira lotsa:

 «Yainko izatera, ez luke utziko

 euskaldunen eriotza...»

 ¡Arren, Yauna, arren! ¡E'tzagula gal

 zarren fede, itxaro, otoitza!

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Yesu ilda re, or Zu, Doloretakoa!

 ¡Barka luzetsia gure nekalgoa!

 ¡Ez dezagula gal Pizkunde-itxaroa!

XIII egonaldi

                             AMAREN BESOTAN GORPUTZ

                                 Christe, cum sit hinc exire,

                                 da per Motrem me venire

                                 ad palmam victorice.

 Areitz-gurutzan agoniz, zure

 altzo-txandaren zai gaude.

 Illobirako Gorputz Laztana

 aurki kenduko dizute;

 seme berriok bear gaituzu

 orain magalean gorde...

 ¡Altzo Aberri! ¡Altzo Pizkunde!

 ¡Altzo Eukaristi bete!

 Min ta amets oro oparo ordainduz,

 Ama-altzo ori... zer ez ote?

 Eusko-samiñaren aldarriak

 Lau gudate garratz, laurak gal ondoren,

 ondakiñetatik gaude otoi ta arren

 ¡zure magalean Yesukin atseden!

XIV egonaldi

                                 YESU ILLOBIAN

                                 vita mea abscondita est cum Xto.

 Ez dio bildur illobiari

 goldezuloko aleak.

 Ezta Zuk ere. Ereintza bait-da,

 Udaberrin ekarlea.

 «Areitza zarrak Areitza berri»:

 Gernikan dugu legea.

 Illobi izan zan, Bizkaiko gudan

 Zurekin bat erortzea;

 «Ni naiz Berpizte» —oroi zenigun...

 Amets dizugu zertzea.

 Eusko-samiñaren aldarriak.

 Illobion negu: irurok etxape...

 Gabon, Yesu. Gabon, Ama. Biar arte...

 Ta amets... amets beti Aingeru-albiste.

                               BERPIZTEA, amets

                                 et ipsi spectant resurrectionem

                                 futuram (Act. XXIV, 14), scientes

                                 quoniam et nos cum Yesu erimus

                                                             (II Cor. IV, 14)

 Surrexit: Piztu zaigu

 Yesu bat-batean.

 Praecedet vos...: orra nun

 doakun aurrean

 Erriaren gidari,

 Pizkunde-bidean...

 —Yeiki ta abil, Euskadi,

 Yesukin batean,

 guruz-bidaroz letxe

 Gurenda-igandean!