inprimatu
Bilboko gauetan
Izenburua:
Bilboko gauetan
Sinadura:
Bittor Uraga
Urkizaren iruzkina:
Egilea(k):
Uraga, Bittor

Argitalpena:
Enseiucarrean.
Urtea:
1992
Argitalpenaren urtea:
Alea:
7.zk.
Orrialdea:
171-191

Bilboko gauetan

 

Bittor Uraga

 

 Bilboko gauetan

 euria izaten da

 maiz

 eta euri tantek

 —tirikitauki, tirikitauki—

 leihoetako kristal karratuak,

 teilatuetako uralita arrunta

 eta putzuetako ur azal zikin uhintsua

 kolpatzen, mailukatzen dituzte

 —poesia ere mailua omen zen—.

 Bidaztiari, orduan,

 oroitzapenak ilaran inguratzen zaizkio:

 bidean sortu eta hil grina malenkoniak,

 gehienetan;

 burruka gorrietako herra gorrotoak,

 sarri;

 zorionezko argi izpi iraungiak,

 noiz behinka;

 bide eta argi

 nahi isila ere bai.

 

 Badaki bidaztiak,

 Bilboko gauetan,

 urratsak oihartzunen itzala besterik ez direla,

 berez

 —«caminante, no hay camino,

 sino estelas en la mar»—

 eta kontuz ditu

 biltzen,

 marrazten,

 ordenatzen,

 harri bitxiak bailiran,

 zeruko izarren antzera

 bide izan daitezen,

 edo mapa, gutxienez.

 

 Badu bidaztiak,

 Bilboko gauetan,

 beste bidaztiren marrazkinik

 (ezkonberriarena,

 Aingeru izugarriaren lagunarena,

 lau haizeetakoa,

 oihan artekoa,

 lur eremukoa,

 eta beste hainbat)

 eta bertan edireiten du urratsok

 nola bildu,

 nola marraztu,

 nola ordenatu,

 zirkulutan galdu gabe

 bide izan daitezen.

 

 Horra bidaztia,

 Bilboko gauetan,

 urratsez urrats urratsen duen bidean

 egia bilatzen duela,

 bizitzeko.

 

Grina Malenkoiak

 

Orendain

 

 Dudak dardarkaturik

 luzatu hizkidan

 —izar keinu hauskor gisa—

 beso bero usainok.

 

 —espantuz

 begiratzen zigutenan

 gau hilkorreko ihintzak,

 egunsenti hurbileko lainoek—.

 

 Zeinen betegarria

 ene bihotzeango hustutze hura!

 Dena izan zunan, orduan,

 hire ezer eza!

 Lur osoa hintzen,

 zerua ene bahintzelarik!

 

Hastapeneko koplak

 

 Bizkai azpiko burdina

 altzairuaren berdina;

 are latzagoa dugu

 maite ezinaren grina.

 

 Bihotz barruan algara,

 begitartean islada;

 zure begi nabarretan

 hegaka dabil enara.

 

 Bidaian ez nuke gura

 damuaren arrenkura;

 maitasuna gora behera

 zalantza gorrizko duda.

 

 Ezin omen dugu etsi

 nahiz infernuraino jetsi;

 baina orain, oinazetan,

 ezin deus ere irentsi.

 

Bilbo altzairuzkoa

 

 Martxoko haizeak dena darama:

 oinazea, berbak,

 zalantzarik eza, batez ere.

 

 Kimatzen da barnean zerbait

 —udaberria zen eta hostoak,

 hala ere, nabar!—

 baina haizeak,

 kale hotzetako haize grisak,

 ez du ezer ere

 (ezer ere ez?)

 bizirik uzten.

 Izangokoa izankizun amets huts

 ote?

 

 Haizean doaz ametsak —zementua

 eta altzairua, besterik ez inguruan­

 ihauteri zoro

 eta garai guztiez kanpoko.

 

Ahaztea

 

 Gauak bereganatu dizkin

 arrastiri haren gomuta

 eta hire begi nabarrak.

 Bion itsu nahia geratu dun,

 soilik,

 oroitzapenean

 —eta bihotza, zahartuxeago

 bat batean—.

 

 Ez.

 Ez haut maite jadanik,

 labanean joan haiz,

 pinuak gorritzen zituen eguzkiaren antzera.

 Baina uztaileko arrastiri hark

 ezpainak kiskaltzen zizkidan oraindik,

 noizean behin.

 

 Zeinen llabur den maitatzea

 eta luze ahaztea!

 

Esperantzazko koplak

 

                                 Y allá ahajo el tiempo sigue siendo,

                                 esperando, lloviendo sobre el polvo,

                                 ávido de borrar hasta la ausencia.

                                                                       P. Neruda

 

 Oroitzen haiza? Haizean

 kulunkan eta oinazean

 ito gura izan ninan

 hire begien hezean.

 

 Oroitzen duna hibaiak

 jotako soinu alaiak

 kulunkatzen zituela

 hire berba eta nahiak?

 

 Baina gaua hilez doa

 —uhuluka haize auspoa—;

 harekin hil zitzaigunan

 azken izar urrezkoa.

 

 Ez bainaiz udaberria

 eta hi gerezi gorria,

 ezin lora eraztea

 dinat nik negargarria.

 

 Han, hausnartzen genuela

 etsipenaren ustela,

 bagenekinan behin oro

 esperantza izan zela.

 

Zuretzat

 

 Zuretzat, soilik zuretzat

 idazten ditut hitzok

 —haize samur ametsok—

 entzun ditzazun, nazazun,

 entzun

 (bizileku zuten lehen

 orain zuk betetzen duzun bakardadea,

 beste nork eraman lezake,

 uso mezulari, hango argiaren goibela?).

 Baina ezpainetatik ahotsera gabe, zerbait da hiltzen

 —larrialdi beltzean ito hegalen dardara—

 eta pinu hostoen burni harizko intziria dakar oihartzunak haizean,

 aiaria baino ez.

 

 Hurbil nahi zaitut orduan, eta oroitzen:

 zure ezpainak eneak hesten,

 egunsentiko sua soan,

 preso biok, besoen kartzelan.

 Eta zurekin urratu nahi dut bide zaharra

 (han ez baita larririk, heriotzarik, negurik zelatan),

 eta ahotsez, oihartzunez, lehen minez,

 berriz bidea bete.

 

 Maita nazazu, laztana, ene ondo-ondoan iraun.

 Ondo-ondoan. Ez nazazu utzi estualdi oldartsuan.

 

Zorion izpi iraungiak

 

Lagun ez

 

 Lagun ez,

 maitale;

 uhinek ere aparra baitute lagun,

 eta zoriona gizonak.

 

 Adiskide ere ez,

 maite;

 adiskide baitu biziak heriotza

 eta piztia gizonak.

 

 Ezta bidaide ere:

 rnaitale, maite.

 bidaide baititu bidaztiak izarrak

 eta gizonak utopia.

 

 Maitale,

 maitale nahi haut

 eta maitea, maite:

 hala nola itsasoak kresala

 edo poetak oinazea,

 bat,

 beti.

 

Bidaide

 

 Halaxe zirudien

 —irakin edo amata—

 zenen sua eta ura

 ezin nahas ei daitezkeen;

 mendabal bortitzak

 dorre sendoa

 lurreratu nahi arren,

 ez du itsasoak hausten

 —errez—

 harkaitz sendoa;

 ez omen da etxerik

 areatan eraikitzen ahal

 eta martxoko hormak

 erraz, errua eta arnas

 ei ditu eihartzen

 lore polit goiztiarrak.

 

 Baina hor dirauzu,

 urratsez urrats urratzen dugun

 eguneroko bide berrian,

 oroitzapenen hots oihartzunak

 bezain ezti...

 bidaide.

 {TITULUA}

 {TITULUA}

 {TITULUA}

Egia bizitzeko

 

Maiatzak 13 zituen

                             (Iñaki Guinea gogoan)

 

                                 ¡Dios mío!

                                 Sólo el olor de unas flores.

                                                   J. R. Jimenez

 

 Maiatzean

 bihotzean

 nik ere badut mina;

 enarak jin

 eta horrekin

 Iñakik alde egina.

 

 Ez al dira

 hilobira

 hainbat hamasei urtez?

 Ez al dut nik

 gaur, jadanik,

 so egin behar aurrez?

 

 Ez al dute

 hamar urte

 Araiako txoriek

 eman izan

 lehengo gisan

 kantatuz kantu horiek?

 

 Ipar izar

 zerutiar

 hura higitu al da?

 Bigundu da

 behin, ardura,

 Araia hartako malda?

 

 Primadera

 da berbera

 soilik, eta ereinotzak.

 Biziaren

 usaiaren

 bortitza heriotzak!

 

Aberriaren sonetoa

 

 Bizi behar badut, izan dadila,

 askatasunari dena emanik,

 beti ere ontziaren lema nik

 daramadala, ez zaitezen hila.

 

 Ez dut onartu nahi jende umila

 bazterrera uzten duen esanik,

 ezta ere, neure anaienganik,

 kontra dugun etsaiaren fusila.

 

 Madarikatzen dut gure lepoan

 eraman behar dugun uztarria

 (lehen legez, berdin egunekoan).

 

 Hala zaitut maite, Euskal Herria:

 inork agintzen ez didanekoan

 maite dut, maite, bai, aberria.

 

Egun argia

 

 Gauaren beldurra ikasi genuen,

 iluna non nahi genuen genuelarik

 begirik gauak edu genedukanean

 eduki beharra

 —erraza zen, orduan,

 burruka,

 katea astintzen zutenentzat—

 eta ilun izuak zigun zorrozten soa,

 ihesean zein erasoan,

 sugeak irudi.

 

 Gaur

 argiz jantzi da goibela;

 hogeitamar txanponen dizdiraz,

 etsaien arma berberen suaz,

 uretako irudien isladaz

 mamituriko neon argiek

 maskaratzen dute iluna

 —Gerra ala dantza?

 Dantza ala gerra?— ;

 eta guk,

 ihauteri jai honetan

 ezin lagunik ezaguturik,

 ez dakigu nora garamatzan

 nondik datorren ea dakigun haizeak,

 dugun lemazain bakarrak.

 

 Hautsi da anphora?

 Ez

 Oraindik ez

 Jainkoari eskerrak

 iritsiko da itsurik

 sinetsi dugun

 egun argia.

 

Datorrena

 

 Badakit

 ibilian soilik garela ibiltari

 —gariak hilez du uzta,

 ez bestela—

 eta agortuak bakarrik asetzen duela.

 Baina berandu ez ote den susmoak

 inguratzen nau,

 zelatan igurikatzen,

 noizean behin;

 eta oroitzapenak ez dira

 oihartzunen itzal hutsa baizik

 izaten, orduan.

 

 Ez,

 ez da ilearen urdindura

 —ene laugarren hamarkadaren iragarle

 dagoeneko nabarmen samarra—,

 ezta denboraren urrats geldi ezinaren

 muga ezezaguna ere.

 

 Datorrenaren arruntak

 larritzen nau ni!

 

Berridatz nitzakeenak

 

 Anitz, anitz bitxi berridatz

 nitzake gaur gauez:

 "Dudak dardarkatunik

 luzatu hizkidan

 —izar-keinu hauskor gisa—

 beso bero-usainok",

 "Maitale nahi haut, eta maite;

 hala nola itsasoak kresala eta poetak..."

 edota "urratsez urrats urratzen dugun

 eguneroko bide berrian,

 oroitzapenen hots-oihartzunak

 bezain ezti, bidaide".

 Baina alferrik.

 Gau hilkorreko ihintzak,

 egunsenti hurbileko lainoak,

 espantuz begiratzen digute,

 berriz ere;

 baina egun berriak ez dakar

 etorkizuna gurea den duda baino.

 

 Gatza geza denean,

 zer geratzen da?

 Eta "oroitzapenak ez dira,

 jadanik,

 oihartzunen itzal hutsa baizik".

 

 Berbera da ihintza,

 berbera lanbroa,

 berbera gaua, baina gu?

 

 Gaurko gau hau bezalako

 beste gau batzuetan

 berbak labanka,

 ezari-ezarian sortzen ziren

 arimatik.

 Gaur berriz, ihintzak eta lanbroak

 negar isila baino ez dakarte,

 izango baita, izan, beste ihintzarik,

 beste lanbrorik egunsentian

 —enarak ere urtero ei dira etortzen—;

 ibiltari, alabaina, ibilian gara bakarrik;

 eta egindako bidea

 —eta egin bakoa—

 itsas bits huts bihurtzen dira.

 

 Ez dakit hauek diren

 idazten dizkizudan azken hitzak

 eta hartzen dizudan azken oinazea;

 lur osoa zinen

 zerua ere bazirelarik

 —halaxe esan nizun—.

 Zein llabur den, ordea maitatzea

 —hamaika urte—

 eta luze, eta mikatz, eta gordin...

 ahaztea!

 

 


inprimatu