Barruntza leyoan

Urtsuya

 Loak ar bitza, loak ar bitza gudozte-kantak

 dunbots zakarrak, beude guardanik ixillean...

 Zarata orde, otsera bitez, biotz ormetan,

 lelo xamurrak, argiz ez ezik, gau beltzean.

 Erna bekio zugaitz ill oni kima berria:

 loretu bedi maite oparen gar zurira

 ta itzal goxoan aterpeturik, josiko ditut,

 adi sutsuak orri ta loren intzirira.

 Nora noake, maitasun eske, neregan baitet

 ederrik oro berezko ditun maitalea?

 Nola nabilke, argi-zaletsu, barnen baitigart

 sukar miazka, kixkaltzen nauen su-labea?...

 Oraindañoko ene begien lauso gorria!

 Barren etxeko axolage ta lo-zorroa!

 Irten-sartuka; joran-izerdi, jarduki-eta

 nabari ez nik, ate zai zegon usotxoa!...

 Izpi zorrozki, geziko al nau maitale orrek!

 Lertuko al dit griña makurren gaitz-burua!

 Maite-gelako ardantegian estu loturik,

 moxkor nazala, natzaion gaurtik zoratua!

 Uxa ditzala, oroitza zear digarozkidan

 ekaitz-laño ta elur aurreko bekaizketak.

 Ta ipar mearen ega zurira joko dizkiot,

 amets gorritan, ernemin dauden maitaketak.

 Badantzuizkiot, ixil bederen, barrun-barrunki...

 bere mintzaren zur-murru leun ta eresiak...

 Ta aspaldi ontan laño-narakar nola ixuriko,

 zor dizkiodan asperen-tanta bioztiak...

 Bil nadin noizpait, ero galanta au, barren ontara.

 nagon gelditxo biotz-leyoan tinkatuki,

 maite pill-pillak daragitala jo ditzaiodan

 espa biguin ta leya zorrotzak txinpartari...

 Maite-aroan... lur-maite-miñak garratx ninduten;

 ez jan ez edan, arat-onara narabilten.

 Biotz-kondoan kabitu ziran zale mirriñak

 garai obeko azi gazteak il zituzten.

 Larrutu zidan barren zugaitza eguzki-ezak;

 pipi-gorriñak jan zizkioten komatxoak...

 Ta azala zear bidetu ziran txingurri beltzak

 bana-banaka moztu zituzten goiko ostoak.

 Migura baizik etzan ageri adar ertzetan:

 beso zaintsuak, ezur iduri, sutarako.

 Ta illundi-loan lasaiki zetzan muxar gaixtoak,

 begiz jo zitun bere sustraiai kabitako.

 Beingo batean ate-danbada entzun deritzat

 ta atera nintzan, giltza eskuan, an nor ote...

 Ta idekitzean... ura bai zela maixtar bakoitza!...

 Ondasun oro eskeñi zidan biotz-orde...

 «Sar zaitez, bada, erantzun nion gela ontara...

 ortxen zaudeke zure gogora nai adiña.»

 Ta au entzutean zuzendu zidan argi-zirrara,

 ene! neregan ikusi nuen loi osiña!

 Arrezkeroztik ene aularen sendotasuna!

 Arrezkeroztik barren etxeko poz ta atsegin!...

 Naiz laño egon, zeru ta lurrak enegan beti

 enegan beti euzki-urrea dirdai-oztin!

 Zabaldu zaizkit noizbaitekoan biotz-begiak

 noizbaitekoan upatu bai det maitalea.

 Ta ikuste uts-utsez, bereixko balitz etxe ontatik,

 bertantxe nuke zorigaitzaren zaztadea.

 Beranduegi ai! zoritxarrez, ezagutu det:

 beranduegi ate-jokara naiz oartu...

 Egunik-egun biotz-atea noiz idekiko,

 ta itxu beltz onek muzin gaiztoan, ai! giltzatu!

 Oraingo nere zentzu galduen itzarri ona!

 oraingo nere begi lausoen ikusia!

 Lengo ederra narda dakuse: narda, orden,

 emen litezken eder oroen iturria...

 Emen dagokit, emen dagokit ene maitea,

 biotzak baitu sumatzen bere agerpena.

 Zai dagokio, pozaren mende, noiz elduko-ote

 zentzu guzien zorabio ta zoramena.

 Auxe biotzen egon luze ta pilpil berdiña!

 Auxe ixilaren adigarrizko jardun goxo!

 Arantzak sartzen balizkit ere, nere biotzak

 ezten zulotik zorun berria gaur artuko.

 Igortzi-leunka euslari dauzkat bere besoak;

 bere niniak ene begien ur ixpillu.

 Ta argi-jarioz dagizkidaken mintzo eztiak.

 esker berri ta biotz-jantzien edergaillu.

 Arnasa batek darabil gure bular-auspoa:

 taupari berak biotz-unea pilpiratzen.

 Ta udalen lorak eguratsera liraken eran,

 maite-larrosa muxuan zaigu gorrixtatzen.

 Maitasun izpiz urtuki dago nere gogoa;

 zenbat jaramon, ainbat biotza gorriago.

 Ta argi-dirdaiak lillura duan txoriñoa lez,

 galda zuritan eguzki ori begi nago.

 Mintzari baitet... mintza ni ere; ta ixil banendi

 laister lekarkit biotz-taupadak erantzuna.

 Ta izpi-malutak joa bai nintzan, ernaratzen dit

 barrun-mamiko xamur-jarien leuntasuna...

 Ta arreta luzez belarri nago bere mintzora,

 ziñez dalako eztia bere jardunean.

 Ta aize biguñak daragioten arrosa bik lez,

 amets dagigu buruak gurka laztanean.

 Ta ipar beltzera lore-pitxia barruntzen dan lez

 gure gogoa, ekin gaiztora, ximurtzen da.

 Ta alkari eutsiz, barruti ontan indartsu gera

 oro ta txistu gain dan tartean gaitz-egada.

 Nere bizia ezta nerea, berea baño;

 Bera ordea nigan bizi zait bat egiñik.

 Ta intxaur adarrak, ez oi duten lez esnerik gabe,

 nerez ez dakart jan-gai liraken zitu onik.

 Bañan neretzaz ezin detana, Maite onekin

 naya dan beste une batean egiña da.

 Oro dezaket beronekin bat: bañan au ezik

 bertatik nuke gaitzik latzenen zaparrada.

 Maite dut, maite... maite egaztiak egadak aiña

 maite... illargiak kuku-igaria gauan beste...

 Maite nau, maite... maite dirdaiak ispillua lez

 maite... edertiak ume xaloak bezelaxe.

 Ta argi-txintara elur-tantoak lerorzken eran,

 arraka darortz eguzkitara biotz-miñak.

 Ta izpi-urreak damaien bidez loretzen dira

 aspaldi zurbil zirauten adar-kukuliñak.

 Itxu-birari aterea da xaguxar beltza,

 euzki-zerrendak txoko illuna tink orduko.

 Ta armiarmaren dantza-sareak dilindan dagerz

 itur-ariak euzki-ixlan baño diztiago.

 Urre ta lore dirdari dago barren-etxea;

 izar-jantzirik zutirik daude onbideak.

 Ta agur-ereska makurtzen dira maite-aurrean

 gaurdaño ezin legozken zentzun gaizkilleak.

 Bizi berria txerta dit nere odol-zañetan:

 ote ta arantzak larrosa zuriz pinpirrinpin:

 Ta arkoskopera labain zegion goi-esker-ura,

 orain zugaitza muxuka ari da leyar-oztin.

 Ixil nadin da... bertan dantzuzkit, arrosa tarte,

 urretxindorren xinta kixkur ta oroimenak.

 Ta berartantxen izpi-bustika, egati dauden

 goi-uxotxoen papar-aleko asperenak.

 Oro det izpi, oro det lore, oro det kanta,

 ene gogoak ikusi baitu aldaketa!..

 Gela ontara ene maitea sar ezkeroztik

 biotz-ezurrak bai dute naiko loraketa.

 Etorria zait beronekintxe ondasun oro;

 berezko ditu asma litezken on-iturri...

 Ta udaberriak azi gazteai demaizkien lez

 ene gogora esker-euriak dixurizki.

 Ez al dit iñoiz iges egingo maitale onek!

 Ez al dut ai! nik etxe ontatik baztertuko!

 Maite-aduak egingo al du, gu izan gaitezen

 bera neretzat ta ni osoro, beretzako!

 Urtu dezala geroz geiago biotz-lausoa:

 zabaldu bekit ezaguraren nini-izarra...

 Ta alkar-izpien beroaz laixter urre-kuskuak

 auts-antz nituzke urrin-malutan parra-parra.

 Iñoiz ez al dit nagiak joko barren karnaba

 ez al du utziko asita dagon xinta mea;

 Egunik-egun aituko al zait maite-leloan,

 gozatu dedin irakas dion maitalea.

 Ta abesti orren oyarzunera pizkor genuzke

 maite-eguerdien egon luze ta bazkal-mintzo

 Ta arratsaldeak, izpi-euritan, lekarzkiguke

 maite-koluxken izar zuri ta zorun-ardo.