Irailean
Anatsan
Uda, inoiz baino indartsuago, mugak hautsirik
bizia luza nahirik, gaztaroko hezkoak utzirik,
zahartzaroa eder eginik, hiltamuko hatsak eman nahi
ezik, urteari egunak lapurturik. Bainan alferrik dabila.
Urtekariak ez dio barkatu, kukua mutu da, eta neronek
ikusia: intxaur ale bakanak moskol presondegia mokozabalduaz,
zokolin hezeaz ondora jausten. Panpano orbel zimelak haizetan
beheraka. non babestu ezinik. Zelai pendizak neketan, oriz orbaindurik.
Aurki, laister, berehala usopasea hasiko da, pauso hegalariak
mutur batetatik bestera iparretik hegoalderuntz. Aurtengoan
ordea, ehiztariek garaiari aintzin egin diote. Venecia zahar
erromantikoan lehenik, uso apal txairoak libertatea galdu zuten.
Ondotik, Hego Ameriketan, anitz euskaldunen babesleku arrotzean,
Imperialismoaren xurgatoki mamitsuan, iraultzaileen esperantza
islatuan, hantzen bertan, Irailaren Arratsalde eguzkitsuan
eratsi dute azken uso hegalaria. Hantxe bertan, kale gorrian,
makakorruzko su negartiaz errerik gelditu zen, Hegoaldeko herri
menperatuek, itxaropen desesperatuaz SO zegioten ikurrina.
Itzali da Europako anitz ezkertiarren argi-irudia, ilunabarreko
izar iheskorra bailitzan. Une batez mota guztietako erlanagien
murmur kosmopolita ozenki entzun zen eta beren mizto zorrotz
pozointsuak kanpora atera, eta heriosugarrez Herensuge
beldurgarriaren aitzinean zikiro-dantza erotikoan ari eta ari.
Janzakur asekaitzak, odol berogorritan bazkatu dira. Beren errai-idorrak
behingoz bederen aserik dituzte. Mihiz zurrupatu azken tantanak
baita hanka jaso eta pix ere. Eta azken azkenean karrika Nagusian
lau zapelatz itsusiren kroakada ikeratia nagusitu. Honelaxe, Irailaren
egun eguzkitsuan, aizkoraren aho zorrotza sartuaz orpotik ebaki dute
sobera garaia zen zuhaitza. Erroak, zainak eta zuztarrak lurpean
asfaltoz estalirik gelditu dira. Guztia Irailean, udazkenaren atarian,
Hegoaldeko lur emankorraren gainean, Irailaren egun eguzkitsu batetan.
Usoak izkutatu dituzte, arrano haragikoiak nagusi, arranoen
garaiak izaki. Venezi olerkitasuan aurrenik, gero Euskal Herrian,
gero Hego Ameriketan, gero...