Ama, txukatu malkoak
Mendizabal, Eustakio
Aralar mendi txit gandorrean
Ama Euskera nekusan,
arratsa bezin goibel, negarrez
umetxo bateren gisan:
biotz-barrengo negar-zotinak
ezin zituala jasan...
"Zer duzu, Ama?" galdetutzean,
onelatsu zidan esan:
"... Zeruetako Jainkoak naita
milla urte anitz dira
Euskal-erriko lur done ontan
sortu nintzala argira.
Ainbat gizaldi ondorenean,
gaur-egun seme, begira...
Seme-alaben burla-ixekak
naramate il-obira!
Ikastol eta eliz askotan
atea didate itxi:
atzerritarrak ta seme askok
laput bat antzo ezetsi!
Nere izen apaldu arte
iņoiz ezin dute etsi...
Zer egin diet etsai bezela
ainbat nazaten gaitzetsi?
Izkuntz arrotzak dira nagusi
mendi, enparantz, kalean...
irrati eta aldizkariak
datoz erdera elean.
Euskera ortxe baso, sukalde,
txoko apalki batean...
Mamur ta minutzul, ezin besterik
ke, negar, zotin artean.
Azken gudate ondorengengo
ogei ta sei urteetan
erderak arro dabiltz, erronka
zazpi Euskal-errietan.
Ni berriz emen, sorterri bertan,
bizi-arnas azkenetan...
sukal-txokoan negar egiņaz
aiton-amon mingaiņetan!
Euskal-erriko bazter denetan
atzerrian antzi nabil...
ez-ezagunen artean aur bat
beziņ apal eta ixil!
Ene burua gara ez dediņ
ba-ditut milla maratil...
Gaiztagiņai lez, arrano begiz,
etsaiak so ditut urbil!
Erdaldun dira mendi-zaliak,
eta amaika sukalde!
Bereaz aztuz erdal-izkuntzaz
asko itsuturik daude.
Aberri eta euskal-izenak
guziz zaie arrobide...
ta antziņako oitura zarrak
oro nai lituzke gorde!
Euskal-erria gorde nai dute,
eta nik damaiet lotsa...
Seme-alabak ola ikustea
Amarentzat zein mingotsa!
Aberri-muiņa galdu ezkeroz,
zertarako dute kutxa
azalez eder izanda ere,
barrendik bai dago utsa?
Euskal odola daramazu ta,
zeranez ene soin-atal...
aur-adiņetan artu zendunez
neregan atseden-magal...
ainbat oztopoz etsai artean
bein betiko ez nadin gal...
ai, seme laztan, lasterren laster,
enegaz zaitez urrikal!
Aberriaren muiņ ta oņarri
ni naizela zaitez oroi,
ta ez nazazu luzar utzi
izkuntza arrotzen morroi!
Ene burua goratutzea
ziņez nai ba duzu, otoi,
buru-belarri biur lanera,
oraintxe bai duzu sasoi".
"Ai, Ama kutun! erantzun nion
itzali zazu negarra!
Ortz-illunean ņirņir bai dago
oindik itxaron-izarra.
Askok baztertu ba'zaituzte're,
zu zaitugu, izkuntz zarra,
ele denetan, biotz-niniaz
maitatzen dugun bakarra!
Etzazu geigo zure negarraz
samindu euskal gogoak...
Negu otzari jarraiz bai datorz
denbora obeagoak.
Zeru goi-goitik esku luzatuz
oro dezaken Jainkoak,
loraz jantziko zera berriz ta
AMA, TXUKATU MALKOAK"
1967
