ĄIparragirre!
Lopez eta Alen, Franzisko
I.
ĄIparragirre! Ikusten zaitut
Oraindik ere mendiyan,
Nola zuazen, Homeroen gisa
Kantatzen bide guzian:
Ikusten zaitut oraindik ere,
Alako lira tristian,
Onen soņubak zabaldurikan
Bi mundubaren artian.
Ikusten zaitut nola zuazen
Gitar sar baten laguntzan,
Onekin negar, onekin kanta
Egiņikan bat batian:
Baņan samiņak izana-gatik
Franko zure barrenian,
Zure malkoak chukatzen dira
Oren soņu simurrean.
ĄIparragirre! Orrengatikan
Nere barrenak nai dizu
Oroitz bat zuri guztiz gozoa
Biotzetikan moldatu;
Odola daukat euskaldunena,
Eta zaņak zaizkit sutu,
Nere izate guzti-guztiyak
Nai dizulako donkitu.
II.
Neguko egun otz baltz batian
Chorien kantik gabian,
Chimist zorrotzen argi autsien
Isiltasunen erdian,
Antsi batzubek ziran sentitzen
Baserri baten atian,
Ta irikirik arkitutzentzan
Mutill gazte bat aurrian.
Eche barrenen sartu ta gero
An su ondoan jarririk,
Lana bazuten onen gosia
Iņola ezin aserik;
Onek zituben begi alayak
Berez argiya izanik,
Masallak berriz zuri-gorriyak
Amalau urte emanik.
Erreparatu ziotenian
Nolako gustora zegon,
Nausiak zerbait jakin nayian
Galde ta eranzun zion:
-Mutill ŋzer abill orren gazterik,
Nundik ator oneraņo?-
-Amari echetik itzul eginda
Orla nabill oraindaņo.
III.
Ausen zan bada Iparragirre
Aterazana echetik,
Ontzi bat juango balitz bezela
Lemikan gabe kayetik:
ĄA!... Baņan nola sentitzen zuben
Zerbait aundi chikitandik,
Gorputz chikiko biotz aundiak
Etzion eman pakerik.
Gaztetan-dikan zion bezela
Orla azi zan munduban,
Andik onera beti ibiltzen
Antziņatarren moduban.
Lore bat azi-tzendan bezela
Belar tartian soruan,
Alagen ere zure bertsuak
Jayotzen ziņan kanpuan.
Nola ez bada ĄIparragirre!
Nola ez bada oroitu
Gaur euskalduna, zure-gatikan
Baldin bagera bizitu?
Zenbait etsayen indar sendoak
Diradenian azaldu,
ĄIparragirre! zure kantakin
Egin ditugu banatu!
Ibildu ziņan zenbait denboran
Euskal-erritik urruti,
Penaz autsirik osasun dana
Samintasunez ugari;
Deitutzen zion zure barrenak
Jayo ziņan erriari,
Aur batek nula deitutzen dion
Urrutitikan amari.
Erreguturik Jaungoikoari
Biurtzeko lur maitera,
Zure chokora etorri ziņan
Azken agur egitera:
ĄA! Nunbait Jaunak sariztatzeko
Eraman zinduben gora,
Jayo ziņaden seaskatikan
Gure-gandikan Zerura.
Gizalditikan gizaldiara
Laja ginduzun otoitza,
Bizituko da, bizitu dedin
Gernikan degun aritza;
Ez da mantentzen dagoelako
Gaņian goizeko intza
Baizik zaņetan dakarrelako
Iparragirren oroitza.