Artzaina eta bere gaznak
Larrondoberri
Den herria, den chaharra,
Huna kondera hil ez tcharra
Ez hala-hulako errana,
Bainan sentsu handia daukana.
Beihalako egunetan
Aldudeko mendietan
Bazen artzain famatu bat,
Naski ez baita hambat
Orai halakorik,
Ez-eta idurikorik,
izena zuen Arkulo.
Gauaz, ez egunaz etzuen egiten lo,
Edo guti bedere;
Batzuek zioten ere
Etzuela lorik
Begi batez baizik,
Jausten zen menditik igandetan
Mezara eta jateko-ketan
Behin hala heldu zelarik
Bizkarra gasnaz betherik,
Jausten da patar bat behera,
Gero igaiten bertzera.
Gainera heldu deneko
Izerdia darioko,
Behar duda hats-hartu
Karga lurrera ematen du,
Bainan ematean lurrera
Hor doha gazna bat gain-behera.
Min zitzaion Arkulori
Han uztea gasna hori.
Gure artzainak baitzuen izpiritu,
Etzuen bere gasnaz etsitu.
Zer egin ordain? hau? hori? hura?
Azkenekotz, heldu zayo burura
Hainitz asmu duenean erabili,
Behar duela bidali
Gasna galduaren bila
Bertze bat gogor eta biribila.
Bat hazta bertzea hazta,
Bazuen ezik non hauta,
Hartzen du bat, segur ez ustela,
Eta minzatzen zayo hauta,
«Gasna maitea, habil behiti
«Erakartzera laguna goiti;
«Bidean ez ibil jauzika,
«Bainan emeki pirritaka,
«Beldurrez hauts dezakan burua.
«Hartaz nik bainuke damua.»
Nola erran, hala egin,
Igortzen du gasna. Gasna badoha arin
Artzainak ikusi zuen goaten,
Ez, ordea gibelerat itzultzen,
Ez biak, ez bat ere.
Etzuen etsitu halere.
Traba zerbaitek othe zaduzkan bidean
Hirugarren bat igortzen du bertze bat;
Egin zuen hunembat eta hambat,
Nun azkenekotz zakua
Gelditu baitzen hustua.
Eta gasnak goan pustan urera
Hango arrainen haztera.
Orduan Arkulok buruan min...
Berantche!... etzen gehiago zer egin.
Nora dago soka hunen aria?
Hunek erakusten du jokolaria,
Zeinak galtzen badu urhe bat jokoan,
Ez baitu etsitzen berehalakoan.
Galdua atzeman nahiz,
Irriskura doha berriz;
Beti berotuz dihoa
Azken sosen adioa
ikusi duken artekan;
Eta ordu hartan
Urrikiak alferretan.
Zuhurra jostatzen da negurriz,
Diru guti jokotan igorriz,
Beldurrez geldi turrin
Akulorekin berdin.
