Artzaina et bere gaznak
Larrondoberri
Den berria, den chaharra,
Huna kondera bat ez tcharra
Ez hala-hulako errana,
Bainan sentsu handia daukana
Beihalako egunetan
Aldudeko mendietan
Bazen artzain famatu bat,
Naski ez baita hambat
Orai halakorik
Ez-eta idurikorik,
Izena zuen Arkulo.
Gauaz ez egunaz etzuen egiten lo.
Edo guti bedere;
Batzuek zioten ere
Etzuela lorik
Begi batez baizik.
Jausten zen menditik igandetan
Mezara eta jateko-ketan
Behin hala heldu zelarik
Bizkarra gasnaz betherik,
Jausten da patar bat behera,
Gero igaiten bertzera.
Gainera heldu deneko,
Izerdia darioko,
Behar duela hats-hartu.
Karga lurrera ematen du,
Bainan ematean lurrerat
Hor doha gazna bat gain-behera.
Min zitzaion Arkulori
Han uztea gasna hori.
Gure artzainak baitzuen izpiritu,
Etzuen bere gasnaz etsitu.
Zer egin ordean? hau? hori? hura?
Azkenekotz heldu zayo barura,
Hainitz asmu duenean erabili,
Behar duela bidali
Gasna galduaren bila
Bertze bat gogor eta biribila.
Bat hazta, bertzea hazta,
Bazuen ezik non hauta,
Hartzen du bat, segur ez ustela,
Eta mintzatzen zayo hunela:
«Gasna maitea, habil beheiti
«Erakartzera laguna goiti;
«Bidean ez ihil jauzika,
«Bainan emeki pirritaka,
«Beldurrez hauts, dezakan burua,
«Hartaz nik bainuke damua.»
Nola erran, hala egin,
Igortzen du gasna. Gasna badoha arin.
Artzainak ikusi zuen goaten.
Ez ordean gibelerat itzultzen,
Ez biak, ez bat ere.
Etzuen etsitu halere.
Traba zerbaitek othe zaduzkan bidean,
Hirugarren bat igortzen du bertze bat;
Egin zuen hunembat eta hambat,
Non azkenekotz zakua
Gelditu baitzen hustua,
Eta gasnak goan pusketan urera
Hango arrainen haztera.
Orduan Arkulok buruan min...
Berantche!... etzen gehiago zer egin.
Nora dago solas hunen eria?
Hunek erakusten du jokolaria,
Zeinak galtzen badu urhe bat jokoan,
Ez baitu etsitzen berehalakoan.
Galdua atzeman nahiz.
Irriskura doha berriz;
Beti berotuz dihoa
Azken sosen adioa
ikusi duken artekan;
Eta ordu hartan
Urrikiak alferretan,
Zuhurra jostatzen da negurriz,
Diru guti jokotan igorriz,
Beldurrez geldi turria
Arkulorekin berdin.
