Ama euskaldun askoren zabarkeria
Iturralde, Joxe Mari
Sartzen bagera denda batean
egunaren edozein ordutan,
entzungo degu honoko hau
eta gaiñera askotan:
sarreran «egun on» lenengo;
¨cuánto vale esto? urrengo.
negargarria ez al da benetan?
barkaziorik ez du honek
pertson euskaldunetan.
Saio eder bat egin ondoren
gaztelera mintzatuaz,
badijoaz denak etxe aldera
behar dituztenak artuaz.
hau ez da gezurra,
irteeran euskeraz agurra
arrokeriz burua jasoaz;
nere begiak hau ikusita
bustitzen zaizkit malkoaz.
Ikastolako ordua baldin bada
batzuek dijoaz haurren billa.
han berriro osatzen dute
egundoko iskanbilla,
atearen aurrean
erderan jo eta kean.
honek dirudi Kastilla.
Ena askok merezi ez al dute
astindutzea makilla?
Hor dijoaz beren haur hoiek
eskutik dituztela;
txikiei euskeraz hori bai,
beren artean bestela,
nai badezute barkatu,
bainan nik ezin onartu
ain espiritu ustela,
hamaika erru gutxiago dutenak
sartzen dituzte kartzela.
Amak ejenplorik emanezean,
artu al lezake inor gogor?
hemen pekatua dudarik gabe
gurasoengandik dator.
jaso dezagun hizkuntza
erortzeko ez bultza,
jokatu dezagun jator,
amak sorrera eman ondoren
bere hezkuntza dio zor.
Euskara galduko ote zitzaigun
garai baten gendun etsi,
askatasun apur bat izan gabe
nolabait diogu eutsi,
eta gaur gauden aroan
ikastolak etxe ondoan
nik hau ezin det sinetsi,
haurrak ikastolara eraman da
berak mintzatzea utzi.
Denak ezin ditut berdin epaitu
bainan zori txarrez asko
euskalduna naiz esaten dutenak,
gero euskarari uko,
egitazkoa bazera
ez baztertu euskera;
guk hain degu beharrezko
gaur edo bihar herri bezela
nortasun bat izateko.
Barka zazute gaur sartu banaiz
deitu ez didazuten tokira
bainan biotz euskaldun baten
taupada larriak dira,
burua ote zait arindu?
mingaiña ezin det isildu;
iritxi naiz hain une larrira,
kalean arrotza sentitzen naiz
eta banoa ni mendira.