Jose Franzisko Aizkibel jakintsuari
Iraola, Victoriano
(Azkoitia-ko euskal jai-aldietan sarituba)
¿Entzun dezute euskal zaleak
zer leyal eta indarrez,
kantatzen zuten antziñakoak
itsasoan da legorrez?
¡a! nik goititu albanezake
gure izkuntza ederrez,
nola zerua alaitutzen dan
gau illunean izarrez,
argiratuko nuke pozikan
naiz baliyorik izan ez
¿Baña nik nola kantanezake
gitar nekatu gasua,
arkitzen bada kordel geyenak
saltatu eta chartua?
ekaitzak jotzan duen lorea.
bezala dago galdua,
izandu zana denboren batez
euskaldun askok neurtua...
gaur arkitzen da auts estaliya
eta basterreratua.
Bere libruen osto ederrak:
zabaldu dira mill aldiz,
kalean eta baserrichoan
beti otsaera garbiz;
izkuntz atsegiñ au barrenduaz
amoriyo ta gozaldiz,
zabaltzen dala euskal pechuan
guztizko naitasun aundiz,
nola lorea zabaldutzen dan
eguzkiyaren ziargiz.
Orrechengatik aingeruchoak
entzuten dute zerutik,
erakutziyaz buru politak
leyo urdiñen chulotik,
eguzkiyare odoi guziyak
urratu eta goi goitik,
alfiltzen zuen bere arpegi
ederra danen gsñetik,
euskaldun aundi asko jakiñ au
zein zan esagutz atik.
Jose Franzisko Aizkibel jauna
zeruratu zan izena,
euskal lurrean mirarituaz
izendatutzen dutena;
¿eta nola ez? Azkoitiyako
seme jakintsu zuzena,
lur onengatik bere asnasa
laister galduko zuzana,
¿nola ez jaso goya jo arte
semerik argitsuena?
¿Zeñek ezditu begiz ezarri
beraren joi "Iztegiya",
non ikusten dan erdera eta
euskera jator garbiya?
"Euskal-esangi" antziñakoak
guztiz egoki jarriya,
euskaldunaren "Itzen-jayotza"
lantegi miragarriya,
jaun onen luma baliyosotik
argiratua guziya.
Urte askuan euskera lantzen
bizitu zana Toledon,
kanta zar zarrak diyen dezela
etzana beti lo egon;
¿non izandu da beste seme bat
esan, esantzazute, non?
nik beste gizon argitsu bati
kontatzen aditu niyon,
etzekiyela izandu zanik
beste alako bat iñon.
¿Eta non utzi alchatu gabe
non "Testamentu berriya"
dierritarren izkeratikan
euskarara itzuliya?
"lurlantzen" ere aditua zan
nola dan nekazariya,
liburu eta beste eskribu
argiyetan ikasiya,
izanik onla beartzuaren
ongille maitagarriya.