Arrantzalia
Inzagaray, Ramon
Arrantzalia naiz da
ez daukat dirurik...
Donostiko euskal jaietan sarituba - 1906
Oraindik urrin urrin dagokit
egun sentiko gozo argiya,
gabak dituan laņo beltzetan
goiz arteraņo mende jarriya,
a zer samintzu onek dakarren
gaitz zakonare antz t'irudiya,
animan iņoiz sortu diraden
neke ta miņen ordu larriya!
Bello benetan maitatu neizke:
goiz asayaren argi berriya,
zillar soroan maneatzen dan
izar doatsu apaingarriya,
urre matazan ase datorren
eguzkiyaren agergarriya
eta laguntzat abek dakazten
ipar aizecho jostalariya.
Betor bai goiza, zorionean!...
alaitu beza berak sortitza,
sendaturikan auspez dagoan
lorak senti dun eriyotz gaitza:
bete lezake berak gaņezka
gozamen, pozaz bere biyotza:
izango nuke beretzat beti
esker oneko ordain oroitza
joango balira adimenean
astun dagoan laņo bakoitza,
argitan doan arrantzaleen
onrragarritzat nere neurtitza.
Baiņan gabean dagoenean
zorigaitzean illun lurbira,
animan ere bastarrak illun
kutsun daudela nago begira:
nere biyotzak nabaitutzen du
odol beltzaren igortzi-jira
ta eztakit zertan lanbro puzketak,
datozen onuntz jira ta bira,
adimeneko muga dontzuak
lasaitzen diran tontor mendira,
argitan pleitzu dayon ichaso
eguzkiyaren jayotokira,
animak bere maitasunean
aruntz daraman aurre-mugira
ezta ezertan iņolaz geitzen
egun ta gaben ordu neurrira;
gabarik entanleku gozora
gogamen denak zuzentzen dira
uso doaidun, egoz azkarrak,
pasalariyak legez balira,
beti illezkor, beti zorion,
atsedentzen dan leku berrira.
Oraindik urrin urrin dagokit
egun setiko argi sutsua;
gabaz illuntze astun batean
arrantzalia goitzera nua.
Gabaz bitzetan dijoakio
ichasoari bere orrua:
bera da dongai beti malkoaz
aunditutzen dan dan negar putzua,
mutil gazteak, lore ziranak,
galandituan endi gaiztua
gizon zarraren merezi etzuten
eriyotzaren obi-zulua,
eztakit zenbat zenbat zorrostu
zintzo daukatan nere sentzua,
bitaundutzeko ichasoaren
nayera baldres, zantar, ichua!...
Alaz guztiyaz, arrantzalia
gabaz chalupan urraz dijua,
maneaturik laukidarako
kemen t'ardurez bere besua,
a zein urruti gelditzen zayon
begiradatik eche gozua,
emaste t'aurrak alaitzen duten
estalpe eder zoramentzua!...
A zein urruti gogo ta nayak!...
zenbat bidean amoriyua
lajatzen daki, irabazteko
eguneroko ogi pisua,
ez chaldan, baldres, alperkeriaz
askok jaten dun irudikua!...
Zenbat altzen dan lan zartadean
arrantzalien gorputz sendua
datorrenean gabaz ta egunez
bere laneko une t'ordua!...
nola dijoan bekokiz bera
izerdiyaren jasa osua,
aurkestaturik sariya beti
merezi duan neke dontsua!...
Ikusi degu aldi danetan
arrantzalia sariztatua?
a zenbat aldiz alperrik diran
jardun, arreta ta lan gogua...!
zenbat eunetan ikusi diyo
ekaitz beltzari goibel musua,
ta arrantzik gabe, trabes bezela,
echera dator gizarajua!...
Begoz bai, zer dan eztakitenak
ichasoaren bits t'amorrua,
eutzirik gogor, amets gozuan
illun aldiko pakezko lua,
bitarte ortan alcha dezaten
autaturikan larros-lekua,
chalupan gabaz boga ta boga
aurrera doyan gizon zintzua.
Mochak dira, bai, lurbira ontan
gizonak eman leizken sariyak,
ordaindi nayaz, arrantzalien
bertute eder onuragarriyak.
Bertute oyek zerutik datoz
usoak legez egalariyak,
esleitu nairik gizon artean
landa ta soro maitagarriyak
eta goitikan onuntz datozen
Jaunaren uso mandatariyak
a zer abegi ona dioten
arrantzalien biyotz guztiyak...!
Biyotz doneak merezi dute
urrin dagozen leku goitiyak,
ta ez ditu goitzen, ez milla bider!
neurtitz abetan koblakariyak
sinismen gabe, askoren griņa
egintza char ta lasaikeriyak:
emen dijoaz biyotz-mugidak,
sentsu oneko kemen guztiyak,
fedez bizi dan koblakariyen
adimeneko indar argiyak,
goititutzera, mariņel zintzo
Jaunaren lege maitalariyak:
oyentzat dira, gogoz ta pozaz
nere liraren soņu eztiyak.
Eztakit zenbat kantetan goitu
ichas-erriko gizasemia.
emaste t'aurrai datorkioten
laguntza, osasun irazekia,
arrantzarako egintza zallak
beartzen dute gizon trebia,
ichaso charrak sortzen dituan
eragozpenen garaitzallia,
beti korayaz guztiz ornitsu
echeratzen dan gudalaria
Bere biyotza ezta besterik
bertutearen jayo-tokia;
Jaungoikuaren eskuan dauka
icharopen ta uste bizia,
osatu dedin beregan beti
zeru-goyeko borondatia.
Zenbat bider, bai, landarrak jo du
bere biyotzan daukan atia
izanik bera beartsuago,
a beti goi dan karidadia
eman oi diyo lagun-urkoai
ogi erdiyen beste zatia.
Mariņel onak betetzen daki
maitaro, leyal, kristau legia,
eta sarritan eleizachoan
ikusten detan gizon gaztia,
nolatan zarra, arpegiz zimel,
belarriz zorrotz, bizar zuria,
choko batian, auspez jarrita,
ederren geitzuz gorde gordia,
ori da beti-maitatzen detan
egiyetako arrantzalia...!
Betor, bai, goiza, zorionean,
betor goizeko argi aurrena
betor gu gana goizabar geldi
zillar ta urrea apaintzen dana.
Betor, bai, goiza...! beste goiz baten
ispillu eta icharopena,
betor, beingoan irudi gozo
atseden beti betikoena...
Gora biyotzak!... ezta saritzen
emen, munduan, gure jarduna;
ezta betiko zorioneko
ur leyar meaz biyotz utsuna
alik denborak askatu arte
argiyazko jantzi astuna...
Fede donean maita zaitutan
zeru erdiko izar urruna,
zatozkit laister, o gloriyako
betiko goiza, betiko eguna!
...........................
Arrantzalia ichason dago
lana meriyoz erdi eriya,
arrantzalia tresnak besoan
eudi zakarrez dena bustiya
echeratzeko ichason dago
jaso artean bere sariya.
O Jesus ona, Jaungoiko bera
arrantzalien antalariya,
gertatu zazu biyotz ederrak
merezi duten goza-tokiya!
